Norðanfari - 10.10.1868, Síða 1

PRMMRI.
T. iis.
AKUREYRI 10. OKTÓBER 1868.
M ST.-88.
Skr ifs'lo fu Sufcurmiílasý8lu.
Eskjnflr?>i 21. sept. 1868.
í Noríanfara frá 28. f. m. IiafiS þjer Iierra
ritstjóri! upptekib þakkarávarp frá hreppstjóra
Jóni Arnasyni lil prestsins sjera Ifájronar Esp-
ólíns fyrir 200 rd. gjöf lil fátækra í Fáskrúfis-
fjaríarhreppi til a& kaupa kornvöru fyrir, Á
manntalsþingi ( vor, voltaf.i jeg prestinum, fyr-
ir eigin og sveitarinnar hönd, þakklæti fyrir
þessa gjöf hans, og ítreka þa& hjer meö. En
þar á mót gct jeg ekki leitt hjá rnjer, af því
hjer cr talaö um áríöandi málefni, aö mót-
mæla lýeingu hreppstjórans á kringumstæöum
hreppsins.
Hagur FáskrúÖsfjaröarhrepps er þvf miöur
mjög svo bágur, hjá því sem hann fyrrmeir
hefir veriö, en þó á sveitarsjóöurinn enn þá
500 rd. á vöxfum í jaröabókarsjóöi ; en á meö-
an þeir eru óeyddir, og sveitinni hefir ekki
veriö synjaÖ um kornlán frá stjórninni, er
of snemmt aö tala um „almenna hungursneyö
og manndauöa". — Slík málefni eru mjer, sem
sýslumanni viökomandi, og hefi jcg heldur ekki
veriö afskiptalaus um þau.
f>etta biö jeg yöur aö taka í blaö yöar,
Waldemar Olivarius.
f>ann II. september þ. á. var haldinn á
Akureyri aöal fundur hins eyfirzka ábyrgöar-
fjelags Fjelagsmenn eru nú 37 og eiga 17
skip, sem eru virt 42,592 rd. 36 sk„ þar af
eru í ábvrgö fjelagsins 19,452 rd. 82 sk.
Tekjur fjelagsins voru þetta ár:
Inngöngucyrir............... 486 rd. 30 sk.
árstillag til 1. ágúst . ; . 875 - 36 -
aukatillag eptir 1. ágúst . . 184 - 92 -
Samtals 1,546 rd. 62 sk.
Útgjöld:
Fyrir aö prenta fjelagslögin og þinglýsa, dag=
bækur skipanna, feröakostnaöur og daglaun
viröingarmanna, reikningsbækur, viröingar-
bæluir og ýmisl. fl. samtals 120 rd. 42 sk.
Eptirstöövar:
ógreitt . . . 639r, 38s.
í veöskuldabrjef. 750- „ -
í sjóÖi . . . 36 - 78 - 1,426 - 20 -
Samtals. 1,546 rd 62 sk.
einfaldar hugleiðingar.
Eptir því sem mjer skilst befir einbver
eöa einhverjir nokkurs konar bókmenntalegir
hjónadjöflar í 6- ári Nf. nr. 17—18. veriö aö
rembast viÖ aö naga ræturnar undan bókmennta-
fjelaginu til aÖ draga úr þvf vöxt og viögang og
hafa reynt til aÖ spilla friÖi Og samheldi deild-
anna, en vekja upp einþykknisanda, öfundog
tortryggni, tvídrægni og ósamlyndi mcöal þeirra.
Hvort þessi rembingur muni sprottinn af ill-
givni einni, eöa af hinu angurblíöa sannmæli
Rvíkurforsetans f fagnaöarræöu hans á 50. af-
mælisdegi fjelagsins í fyrra, er liann sagöi:
<junt possidcntesu, eöa þá af einhverju
ööru, hiröi jeg eigi aö leiöa getur aö. þessi
aöferö virÖist næsta óskynsamleg, meÖ því aÖ
Rvíkur forsetinn er svo friösamur, en Khafn-
ar forsctinn svo rjettsýnn, aö ætla má, aö þeim
sje ósigandi saman. f>ó heflr Khafnar forset-
inn virt þessa hjónadjöfla svata, og tekur dug-
lega ofan í lurginn á þeim í Nf s. á. nr. 28.
—29. Hversu dásöm og djilpsie sem þessi
grein er, og hversu kröptuglega sem hún hefir
hrifiö á þess tvídrægnisvini, þá ímynda jeg mjer,
aö svo kunni ab fara, aÖ hiín eins og sams-
konar blaöagreinar er eigi lúta að bráðum aÖ-
gjöröum, týnist og gleymist meö tímanum, og
geti eigi aö forsetunmn látnum náö tilgangi
sínum, aö þaggga niðulr allar þær óaldar radd-
ir sem eptir á kunna aö hreifa sjer í Iíka stefnu.
Ti! þess aö slíkur ágreiningur um allar ókomn-
ar aldir aldrei geti komið upp deildakriti í
bókmenntafjelaginu og komiö óáran í þess
blessunarríku aðgjöröir, þá hugkvæmist mjer
eigi annaö ráö snjallara en að steypa saman
deildunum eöa aftaka aöra þeirra, sparast viÖ
þaö ýmis konar tvíverknaöur, ymis konar
kostnaönr, svo sem fyrir stálpennakaup o. fl.
til brjefaskripta meðal deildanna. Varla getur
leikiö vafi á hverja deiidina bæri aö af taka
Rvíkurdeildin hefir reyndar ávallt veriö talin
fremri aö viröingu, en Khafnardeildin hefir
þó jafnan verib svo kurteis a& kannast við
æöri lign hennar og mun hafa sýnt lienni
einhvers konar viröingarmerki, en þó hefir
Rvíkurdeildin aldrei getað staðiö henni jafn-
fætis. í Khöfn hefir löngum veriö megin allra
andlegra krapta af íslandi, og þar hefir veriö
höfuöból íslenzkra bókmennta langa hríÖ, eink-
um síöan gullöld þeirra hófst meÖ bókmennta-
fjelaginu, eöa öllu lieldur meö hinum núver-
anda forseta þess í Khöfn, sem mestan og
bezlan þált hefir átt f veralólegnro bókmennt-
ura íslendinga á síöari t/mum, að sínu leyti
eins og Rvíkurforsetinn hinuin andlogu bók-
menntum. Mjer virðist því enginn vafii geta
leikiö á, aÖ rjettara sje aö taka af Rvíkur-
deildina. Reyndar ímynda jeg mjer, aö ein-
hver Reykvíkingur nú sem stendnr kunni aÖ
vera svo fær í dönsku og íslenzku aö hann
geti skrúfaö saman Skírni, viðlíka og nú gjör-
ist, eöa svo fær f reikningslistinni, aÖ hann
geti samiö Landhagsskýrslur ámóta áreiöanleg*
ar og nú tíökast eða svo f*r f niöurröðunar
heimspekinni, aö hann gæti flokkaÖ stjórnar-
brjefum og gjört stjórnarmalatíöindin nokkurn-
veginn eins viöunanlega úr garði, eins og vant
er; cn þú aö hin uppvaxandi kynslóð í Reykja-
vík sýnist all efnileg, þá er þó cigi á aö ætla,
aö svo veröi til langframa, en betra traust
viröist mega bera til þeirra kjörsona (Baccbus-
ar? og) Minervu í Khöfn. Vasri Rvíkurdeildin
niöurlögö, mundi hinn önnum kafni forseti
hennar þar fá nokkurn Ijetti byröar, en hinn
fjörtnikli Khafnarforseti mundi þá fá cnn meira
svigrúin ættjarðarástar sinnar. þeir sem f Rvík
hafa unniö fyrir bókmenniafjelagiö, mundu hafa
eplir litlu aö sjá, en liinir suðrænu landarvor-
ir mundu fá talsveröan atvinnu-auka, enda
kynnu þá fleiri aö hænast í hiö heilsusamlega
suöræna lopt. þá mundi fjelagið eigi framar
þurfa aö greiða 80 rd. í flutningskaup fyrir
fánýtar gjafaskræöur, eöa 20 rd fyrir húsnæöi
handa þeim árlega, en flutningar og annaö
fást ókcypis, enda kynni þessar fánýtu skræö-
ur aö veröa þar aö nokkru liði. þá mundi og
lands prentsmiöjan fá meiri tíma til aö anöga
landið meÖ sínum rímuro, riddarasögum og nýj-
um dagblööum, sem fávísum almúga á voru landi
þykir girnilegt, eöa þá hún gæti tekiö sjer
þægar hvíldir, sem ef til vill kæmi sjer eins
— 5 3 —
vel, en þó aö annir prentsmiðjanna í Khöfn
yxi, mœtti oss einu gilda. J>á mundu og all-
ar bækur bókmenntafjelagsins veröa jafnfagr-
ar á aÖ líta, jafn girnilegar til fróöleiks osfrv.
Jcg hiröi eigi aö tína tii fleira þessu til
styrkingar/því aÖ jeg þykist vita, aö ef for-
stjórum deildanna kynni aö sýnast þetta vís-
domsfnllt og gotf, þá muni þær renna samaii
í eitt, og ef mögulegt væri verÖa aö nýju og
betra fjelagi. í aprílra. 1868.
FÁEIN orð um fjárkláðann og
HVERNIG HANN IRÐI HELZT AFMÁÐUR.
Nú er sá vondi fjárkláöi búinn aö vera
í Iandi voru viö líði í 13 ár, og geysar
nú meö fullri makt f sumum bjeröðum syöra
en, og undir von hvort reistar verði skorður
viö útbreiöslu hans aptur, meiri von 'aö hann
geysi yfir Iandiö á ný, þrátt fyrir allar til-
raunir meÖ lækningura og niÖurskurði aö stemma
stigu fyrir lionum, og má sjá þaÖ á reynsl-
unni aö hiö fyrra er ónóg, mikið hefir veriÖ
talaö um kláðann, og miklu er til kostaö aö
hann viöbelzt, bæði meö meðölum og varö-
kostnaöi, og ósegjanlegur kostnaöur og skaði
sem af honum hlýtzt mest af einþykkni ef
ekki illgimi sjerstakra manna. Kláöamáliö
hefir komiö á nokkur alþing en árangurslítið,
hvort þaö hefir komið til af ódugnaði þing-
manna eður af þvf að þeir sem styöja aö því,
aö kláöinn viöhaldist, eru svo vinsælir hjá þing—
mönnuni eöa svo mikils ráöandi hjá stjórnend-
um þingsins, aö þeir geta smíið hjörtum þeirra
á sína skoöun, þeir veröa að leysa úrþvfsem
þekkja þaö og allar kringumstæöur, hitt er
auösjeð, aö þaö er líkt að leyta alþingis í
þessu efni og að lækna fjárkláðan. f>að er
hryggilegt aö slíkt mál skuli hafa fengiö önn-
ur eins afdrif og þaö fær hjá þinginu og
stjórninni. Er þaö þó eptir líkindum þegar
sumir af æöstu erabæitismönnum Iundsins sem
mikils megna hafa stutt og styöja aö lækn-
ingunnm af alefli.
En bver ráö eru nú til að reyna aö af-
má fjárkláðann, fyrst aö höfðingjastjórnin og
alþingi bregst til svona? þar er vant úr aö
ráöa, því um velferð a!Is landsins er að tefla,
þó er eitt ráð til enn, það er þaö.
Islendingar láti nú sjá aö þeim sje þetta
áhugamál, og riti almennt bænarskrár til kon-
ungs, nm þaö, aö aimennur niðurskurður feng-
ist á öllu kláöagrunuðu fje, upp á endurgjald
úr hinura heilbrigðu hjeruðum landsins, ef
ekki vinnst annars, væri þá meiri von aö það
ynnist ef mögulcgt væri aö sannleikurinn vinni
sigur yfir iýginni í þessu efni. Jeg vil ekki
vera margorður um þetta cfni, heldur að eins
vekja athygli alþýöu á því, og þaö er þess
vegna að jeg vil biðja hinn háttvirta ritstjóra
Noröanfara að ijá þessum línum rúra f blaöi
BÍnu, ef honum þykja þær þess veröar, mob
þeiiri hjartans úsk, aö oröiö gæti til góös.
Ritað í marzmánuöi 1868.
Miðfirðingur.
SKAÐVALDUR ENSKI.
(Sögubrot 1867).
1.
Einn kom hjer verstur