Norðanfari - 02.11.1868, Blaðsíða 3

— C3 —
r-
-ðigrir þcim, sýldir ofaná og ganga hcspnr af
miltajárni niSur fyrir ásana uppá stólpana og
3 gaddar gegnum þá eg hespusporSana. í’rá
efri endtim stólpanna ganga skátrje, eins og
sperruleggir, ilt að endum hníarásanna, greypt-
jr á endttm í þá og uppistandarann ofan til.
Spyrna þau móti því ab ásarnir svigni, me&
því stólparnir halda uppi meö járnhespunum,
þá eru þunnir plankar laghir ofaná alla ásatia,
íil ab hlífa þeim fyrir regnvatni, síBan þvertrje
og ná sum þeirra alin út fyrir bá&umegin.
Ofaná þau eru lag&ir plankar eptir endilangri
brtinni og lítib bil á milli a& vatn geti farib
jiifcur. þá cru settir tipp etólpar tveggja álna
háir til beggja Itliba, stokkabir utaná sperru-
tl'jen. Eru snibstýfur greyptar í suma þeirra
og út á encla þvertrjánna, sem ganga út frá
brúnni, svo ribin beggja vcgna geti eigi ball-
ast út. Langtrje eru slegin utanú stólpan^ og
brúnásar ofaná, greyptir á endum í sperru-
leggina ofan til og út í stólpa, sem gangaupp
af endum brúarásanna. þeir stóipar eru 4 áln-
ir á bæö og dyratrje yfir. Eins eru þvertvje
yfir mib stólpunum, sem halda brúnni uppi.
Eru meb því lagi eins og þrennar dyr á brúnni,
til ab rífa og ganga um. Seinast eru iagbir
þunnir planka stúfar þvert yfir langvibuna á
gangvegi brúarinnar, og eru mjúaí rifur til
beggja hlifca vib þverpallinn milli undirlags
plankanna, svo vatn geti runnib þar nibur.
Lágir stólpar eru seítir með lengra milli bili,
en svari brúar brciddinni, til beggja hli&a vib
brúarendana á undiriagstrje og tengdir meb
slám vib dyrastólpana, svo ekkert geti falftb
út af þrömunum undir endum brúarinnar, svo
er brúin breib a& fara má ineb ílestan burí)
yfir hana, án þess ab taka ofan og svo ram-
byggb a& ekki sýnist geta grandað benni nema
fúi, og ef þab bæri til a& harbur gaddur fyjlti
gljúfl'ib, en stórlllaup gæti komiö í ána ofaná
gaddinum. þessi IHla brú er og svo haglega
byggb ab liún getur verib fyrirmynd ab byggja
eptir atrar stærri brýr, svo traustar verfci, þó
ásar sjeu veikari en þessi sterku trje undir
Slenjubrú. Iíæglega má hafa tvennar efca þrenn-
ar sperrur á hverjum brúarási, sem stokkafcar
sjeu hverjar á afcrar og járnhespur nifcur fyrir
ásana fra hverjum uppistandara, sem sperru-
trjen ganga í. Sterkir brúnásar gæti verib
uppi yfir rifcinu beggjavegna, svo brúin fengi
nógan styik til ab bera sigogþab sem á henni
færi. þctta brúalag væri lijer víba hagkvæmt.
meban ekki er farib ab leggja bogadregnar brýr
sem beztar væri, því ví&a er svo ervitt ab
koma ab máttartrjánum og dýrkeypt En valla
getur roeira þarfaverk verib unnifc Iijer í vega-
bótum, en afc brúa sem flestar vondar ár. þó
vegir sjeu illir milli þeirra, komast þeir um þá,
sem illu eru vanir, en árnar stía öllum, þegar
þær eru í broba eba hrekja flutning manna og
drcpa þá stundum sjálfa. þab er svo víba hjer
:í landi ab ferjum verbur eigi komifc vifc á hin-
um smærri ánum, enda svarar þab ekki kostn-
abi a& halda ferjur á sumum þeirra sem opt-
ast eru rei&ar.
Allar brýr upp til sveita verba hjer afar
dýrar vegna a&fluminganna, einkum þegar ílytja
þarf yfir brött fjiill þunga máttarvifcu, eins og
vavfc ab gjöra til Slenjubrúar, og fara svo til
um langan veg mefc libsafla, þegar færa þarf
brúarása úr stab e&a yfir ár. Enda kvab brú-
in á Slenju vera orfcin afar dýr, svo mörgum
Þykir þar of miklu til kostafc, vib svo litla á,
sem komast mátti líka yfir meb því a& fara I
(nokkub langt) upp meb henni, þó hún væri í
vondum ham nefcra. En rambygbar brýr geta
líka stabifc heila öld efca lengur, ef þeim er
vcl haldifc vifc, 0g þarf |engj ]jt]u til afc kosta.
Svo virfciist og nnm betur varib töluver&u ár-
I Iega af vegabófafje, til svo varanlegra vegabóta,
I cn afc eyba því öllu ár eptir ár, tii a& bæta
smávcga spotta, scm ab skömnmm tíma lifcn-
um eru aptur orbnir illfærir, af aurhlaupum og
vatna rennsli og fleiru, sem enginn getnr tálm-
a&, efca vegabæturnar eru svo illa gjörfcar, a&
ekki þarf nema umferbina, regn og snjó til ab
ónýta þær á 1 eba 2 árum. Svo reynist þetta
á Austurlandi. fljer bagar öbruvísi en vífcast
á þjóSvegum um Nor&ur og Sufcurland. Hjer
er meiri bratti á vegum og fjallahlífcar gras-
litlar og hlaupa jafnabarlega.
þó brúinn á Slcnju sjc nú ekki hin allra
þarfasta, sem hjer mátti byggja og ba*'1 otb111
mikib dýr, eiga þeir samt mikla þökk skylda
sem gengust fyrir henni, sýslumafciirínn í Sufc-
urmúlasýslu og þeir, scm hann fjekk til for-
göngu, því brúin greifcir svo opt ferfc nianna
þar sem hún er, er rambyggb og svo haglega
gjörð, ab hentugt er ab byggja ePlír lielU11
afcrar flciri. S.
FK.Í3STTBES ÍTI-KX»lB
Jar&brunar. Sumsta&ar á Jútlandi í
sumar sem leifc, kviknafci í hei&um og mýrum,
svo Iogann lagbi yfir margra dagsláttustærbj
beizt lijeldu menn í fyrstu afc eldur þessi væri
af mannavöldmn, anna&hvort til þess ab brenna
sinuna, eba gjört af rængli, efca mannvonzku.
Annars var jörbin víba bvar fyrir hina miklu
bita og þurrka, svo eidfim, a& ef logandi eld-
spíta, viudill eba brjcf hrökk í grasib eba
Iyngib, kviknabi í henni. í Nýju-Jórvík í
Vesturheimi, voru svo miklir hitar, ab ekki
höffcu verifc slíkir í næstlifcin 14 ár. Me&al
liitinn var í forsælunni 25 stig á R. þar
brá&dóu menn og skepnur af afarhita, og víba
urbu menn um hádaginn, ab hætta allri vinnu.
Á Kússlandi hafbi víba kviknab í skúgunum
og öfcru eldsneyti t. a. m. iningum Pjeturs-
borg, og svo vobalcga, afc aliir borgarmenn
urðu frá sjer numdir af skeltingu, yfir því, ab
öll borgin væri þá og þá í ve&i. Allir ásamt
blö&unum, báfcu um hjálp til að stöbva eldinn,
margar þúsundir hermanna fúru þangab, til ab
verja eldinum á borgina; skúgarnir voru höggn-
ir ni&ur, og skurfcir sem gjár grafnir þvert og
endilangt. Svo liaffci verfciö þykkur tjöru- og
reykjarmökkurinn, vinstramegin vifc Newa ána,
ab eigi sást til sólar f heifcským vefcri. Emn-
jg höffcu verib óguriegar brennur í grennd vifc
Moskau, sem náfci yíir 200 Werster (7 Werster
eru í einni danskri mílu), þar haffci mefcal
annars logab í fjarska stórum inóhlöfcum. Mef-
fram og sumstafcar í gegnum reykjar- og eld-
haf þetta láu járnbrautirnar, er umfarendur
opt komust eigi bjá afc aka eptir, þó vifc lægi
hin mesta iífshætta, Reykjar- 0g eldhaf þetta
náfci yfir 28 mílur eptir járnbrautinni, og vífca
farifc a& brenna trjeb undir henni Tjónib sem
eldar þessir ollu, varð eigi meb tölum talifc.
E 1 d g o s. þafc var eigi einungis Vaína-
jökull, sem spúfci í fyrra, eIdi> vatnsflófci, sandi
og hraunefju, heldur var a& kalla um sömu
mundir, eldur uppi í Vesuv á Italíu, Ætnu a
Sikiley, hjer og hvar á Vestindíaeyjunum, og
í nokkrura stöfcum í Austurheimi. Öllum þess-
um eldgosum fylgdu, eins og vant er, meiri og
minni jarfcskjálítar. Vatna- eba Skaptárjökull,
byrja&i afc gjósa seinast f og hjelzt þab
vifc til 9. sept. Á Vestindíaeyjunum hófust
fyrst jarbskjálftarnir seinast í október, og
hjelzt vib fram í nóv. Vesúvíus byrjaði ab
rjúka öndver&lega í nóv., en þann 15. s, m.
varfc eldgosifc stórkostlegast, en þó hafbi tekib
yfir 12. des„ þvi þá höffcu allan daginit ver-
i& dunur og dynkir, sem rniirgum fallbyssum
væri í senn skotib meb braki og stóibrestum.
Loginn tók hátt á himin upp, og jafnframt
rann upp úr eldfjallinu vfb^vegar ógrynni af
glóandi hraunlebju og sandi. Dunurnar og
jar&skjálftarnir voru óttalcgir, steinhúsin rifn=
ufcu og hrundu, fólkiö flúfci frá heimilum sín-
um þúsundum saman, Á Vestindíaeyjunmn
hófust jar&skjálftarnir meb skruggum og drun-
um, scm ailt af hjeldnst vib frá 18. nóv 1867
til 27. jamíarm. 1868. Á tímabilinu frá 18.
nóv. kl. 2| e- m. til mi&nættis daginn cptir,
töldust jarfcskjálftarnir 327; jörðin haf&i orfcið
bárótt, sem þá undirsjór er í logni, og svo ó-
kyrr, að menn eigi gáíu stafcifc efca gengib.
Dagsbirtan varfc svo dauf. eins og þá stórann
myrkva dregur fyrir sóln. Um daginn ábur
en jarfcskjálftarnir byrjufcu var hei&ríkt vefcur
og 24 gr. hiti á R. þegar annar jarðskjálftinn var
afgenginn, sogafcist sjórinn mörg hundrub fet
frá fjörubor&inu, en kom aptur ab landi sem
hæsti bofci í stórbrinú, hjer um 15—20 fct á
hæfc, og sprakk yflr allt þab scm næst og
Iægst var, en flutti hersldpin og gufuskipin
er Iáu á höfninni frá stö&vum sínum langar
leifcir. Bobar þessir tóku sig upp í annab
sinn og flóbu yfir allann ne&ri hluta bæjarins
á St. Thomas, íijer um 180 til 250 feta. þá
þessar öldur voru afgengnar, var hafib orbifc
kjurrt sem í ládeyfcu. A mefcan fyrstu jarfc-
skjálftarnir gengu af frá kl. 2} e, m. til kl.
2f um morguninn, var sem allir jar&skjálftarnir
væru tcngdir saman, sem hlekkir járnfesti. Á
tímabilinu frá 18. nóv, til 18. des, komu 478
jarfcskjálftar, og allt af hjeldust þeir smáit og
smátt vifc, ýmist mcira efca minna fram í apríl.
0 f v i fc r i á St. Thómas 29. október 1867,
þegar Id. var ab ganga 1 e. m. skall vefcrið
á og hjelzt vifc til þess kl. 3£, hverju fylgdi
heUirigning. Ve&rib var úr ýmsum áttum, ým-
ist vestan eba austan. I rokviðri þessn slítn-
ufcu upp, brotnubu, sukku efca fórust alveg
ýfjöldi skipa. þökin reif af húsunum, efca þau
braut meír e&a minna. 27 skip sukku, 8 rak
á land upp, 2 hvurfu. 14 skip rak á land upp
í eyjuna Burk Island. Á St, Thomas sukku
efca hvolfdust 31 skip, 25 sem ráku á land og
17 sem ineira og minna skemmdust.
Annab ofvifcrib kom 5. nóv, brotna&i þá
fjöidi skipa, og um 80 sem sukku efca brotn-
ubu í spún. þetta ofsave&ur ásamt 3 jarb-
skjálftum, reif þökin af húsunum og sum sem
hrundu a& grundvelli. Af skipunum lífljetust
500 manns, auk margra, er meir e&a minna
meiddust og limlcstust; sáfclönd og akrar lögb-
ust í aufcn.
I byrjun aprflmánabar þ, á. kom fjarska
mikill jarfcskjálfti og eldgos á eyjunn/ Havaii,
úr fjallinu Mauna, sem er 13,000 feta hátt og
stendur á sufcurhluta eyjunnar. Á þeim 90
árum, sem li&in eru sífcan Cook fann eyju
þessa, hafa komifc þar 10 eldgos. Frá 28.
marz til 11. apríl ur&u þar 2000 jarbskjálftar,
ab me&aitali 140 í sólarhringnum; í 200 mílna
fjarlægb frá eyjunni varb vart jar&sfcjálftans.
í hjerabinu Kau, hrundu a& kalla öll hús, og
af öllum kirkjum, sem voru á eynni, stób ab
eins ein kirkja eptir. Stór og rammbyggfc kirkja í
Vairhinn, varb á 10 sekúndum ab rústum.
Eikurnar fjellu um meb rótum, eins og þær
hefbu verib felldar af hvirfilbiljum. Allt hjer-
abifc e&a dalurinn, sem stendur undir fjallinu,
varb sem ab rústum. þá jarbskjálftarnir voru
sem strífcastir, rifnabi fjallib sundur á 2 stöb-
um, og þar fjell út ógurleg eldá meb hraun-
Iefcju og stórgrýti, sem eyfcilag&i allann jarb-
veg yfir 3 mílur. þar voru þá stórar hjar&ir
af nautum hrossum og sau&peningi. Hraun-
ebjan 0g stórgrýtifc fieyg&ist upp úr eldgjánni
250—300 álnir hátt í lopt upp, og koin fyrst
nifcur 1800 fet frá henni; skrifcan sem eld-
gosiö myndabi, cr hálf míla á breidd, 1 alin