Norðanfari - 12.11.1868, Blaðsíða 1

NOUAHAII.
7. An.
AKUREYRl 12. NÚVEMBER 1868.
M 33.-34.
NOKKUÐ TIL KATÓLSKA BÓNÐA-
MANNSINS.
(sjá Norfcanf. 11—12 nr. þ. á .).
(Níí>url.). Fáir nuindu liafa saknab, þá
ab höf. hefbi talab minna utn rjettiætingar lær-
dóminn hjá Melst, þvi auk þess sem skiln-
jngur höf. er þar svo mjög hjripafenr katdlskri
þoku, þá fer hann me& svo mikib af ósann-
indum. þaf) er samt rjett iiaft eptir «Sr Sam-
anb: Ba& t r ú i n sje hib eina skilyr&i af
mannsins hálfu til rjcttlætingar hjá Gu&i og
ma&ur rjettlætist af Gu&s náð fyrir trúna
cina“> Lengra kemst höf. samt ekki áfram
á sannleikans vegi, þar sem hann heldur á-
fram at> lýsaþessari kenning, sem honum þyk-
ir næsta Ijettvæg og meira ab segja ískyggi-
leg; honum þykir þessi trú gjöra veginn til
Gu&s ríkis brei&an. Ef þetta er sagt íalvöru,
þá kemur þa& varla af ö&ru en því, a& hann
kannast ekki lengur vi& or&in: trú og rjett-
læting í prótest. skilningi, eins og þau eru út-
listub í lærd b. og ö&rum gufesor&a bókum vor-
ura, heldur a& eins í katólskum skilningiT.
Höf. þykíst nú samt fylgja lærd b. held-
ur en ekki fast, og segir ab þa& sje eptir 5.
kap. ekki trúin e i n , sem Útheimtist af manns-
ns há'lfu (o: rjettlætingar) heldur aptur-
hvarf fr á s y n d u m. Apturhvarf frá
syndum (o:a& láta af syndum) útheimtist ekki
til r j e 11 i æ t i n g a r af mannsins hálfu sam-
kvæmt 5. kap., því þafe getur ekki rjettlætt;
þa& stendur hvergi í 5. kap. sem ekki er von,
því þa& getur ekki sta&ife þar. f>ótt lygarinn
láti af a& ijúga e&a þjófurinn af a& stela. þá
er hann ekki þar fyrir rjettlátur or&inn hjá
mönnum, og því sí&ur hjá heilögum Gu&i.
Kristur er sá sem rjettlætir og af manns-
jns hálfu er þa& trúin ein á Krist, sem út-
heimtist til þess a& ö&last rjettlæting hjá Gu&i
þ. Ði fyrirgefning syndanna. þa& á ekki vi&
og þess þarf heldur ekki a& útlista hjer ná-
kvæmlega þenna dýrmæta og árí&andi lær-
dóm kírkju vorrar; jeg vil a& eins láta mjer
nægja a& vísa mönnum í hina ljósu og skil-
ríku útlistun Melst. í Samanb. bls. 175—188.
„En Melst. sleppir alveg apturhvarf-
i n u, i&runinni, angrinu fyrir syndirnar“. „Ept-
jr þessu ver&ur ö I I i & r u u apturhvarf og
lífernisbetrun aldeilis óþörf“. „þetta þarf ekk-
crt þjá Melst. þab kemst ekki a& hjá honum“
osfrv. þetta rekur hva& annafe hjá höf. f>a&
er engu líkara en hjer væri kominn Sölvi spek=
ingur og væri a& lýsa fyrir fólki einhverri
gu&fræ&isbók, sem hann lief&i lesife, þegar hann
var erlendis. Ef, þa& er nokkufe, sem höf.
gcngur til a& segja þetta þá er þa& líklega
þa&, a& „Melst. sleppir þessu alveg“, þar sem
þa& á ekki heima (o: í rjettlætingar lær-
dómi prótest kirkjunnar), cn geymir þa& s(n-
um rjetta sta&: yfirbótarkcnning kat. og prót.
kirkjunnar (bls. 217—224). þar segir svo á
einum sta&: „Prótestantiska kirkjan neitar því
mestöllum þessum lærdómi kat. kirkjunnarum
yfirbótina. Hún kennir a& til sannrar yfir-
bótar ú t lt e i m t i s t i & r a n og t r ú; o s
frv. (bls. 219) Og svo er 'jóslega útlistafe
1) Hjá katrilsknm er trá=Þekking. þessvegua
ritheimtist hjá þeim meira eu trú til rjettlætingar; þa&
er kærleiknrlnn og gá&verkin, |>ó pápiskir prestar neiti
þessu þegar þeir ern a& tala vi& prótestanta. En r j o 11-
1 æ t i u g er hjá þeim =- hetruu og ltclguu.
e&Ii i&runarinnar og er þa& ailt byggt, eins og
vant er í bókinni, á tilfær&um greinum ne&-
anmáls úr trúarritum Reformatóranna, Lúters
og Melantons. þess ber a& g®ta í Samb.
stendur svo: „Til sannrar ylirbótar (o: aptur-
hvarfs; ekki rjettlætingar) útheimtist i&ran, og
þetta er hjer um bil me& sömu or&um íkver-
inu: „Til sannarlegs apturhvarfs úlheimtist a&
vjer me& einlægri i&run könnumst vi& vorar
ávir&ingar“. Eins og þa& er vístog vafalaust,
a& i&run úiheirntist af manninum, eins er þa&
víst a& liún er ekki rjettlætandi af mannsins
iiálfu, því hún getur ekki verife þa& eptir e&li
sínu. Hún er djúp sálar angisb sem va''nar
af vi&urkenriingu syndarinnar (bls. 220). 1
þessu ástandi sjer ma&urinn ekkert annafe en
sekt sína og synd gegn Gu&ii me;í) 1)V‘ 'iann
finnur yfir sjer og í sjer hi& dæmandi og
hegnandi rjettlæti. En eins og þa& er me&
öllu nau&synlegt fyrir manninn a& stíga þetta
stig, eins er þa& me& öilu nau&synlegt a& kom-
ast á annafe hærra stig, stig fölskvalausrar og
lifandi trúar, þar sem hann getur hondlab
Frelsara sinn meb trúaröruggu hjarta og mc&
honum og fyrir hann rjettlœtinguna n-
fyrirgefning synda sinna. þá matur-
inn yfir sjer og í sjer Gu&s miskunnandi ná&,
a& hann er hjá Gu&i vegna Krists rjettlatur
orfeinn (Sbr. lærd b. 5. kap. & 6). Sumum
kann afe þykja, afe hjer sjc heldur langt farib
út í þetta mál, og er þafe afe vísu satt afe jafn-
vel unglfngar, sem sæmiloga cru orfcnir afe sjer
í Icristimlóminum, Jcunna góB skii á þessu, en
eklci varfe mefe öllu kornizt lijí þv/ tii þess afe
sýna fram á hina röngu katólsku skofeun höf.
og þeirra manna sem hann gefur í skyn afe
sje á sínu máli, afe eigna nokkru ö&ru af manns-
ins hálfu cn trúnni rjetllætandi krapt.
Mikil ánægja er höf. a& þeirri kenning
e&a spádómi kat. prestsins, a& þa& muni eigi
finnast í ritn. a& mafeurinn rjettlætist af trúnni
e i n n i saman“, en þó giefeur hann vini sína
og landa me& enn meiri og merkilegri upp-
götvun: „a& þessi lærdómur (o: rjettlæting af
trúnni einni) finnist ekki í Ágsborgarjátning-
unni, sem herra Melst. hefir sjálfur lagt út og
ekki heldur í bók hans (Samb,), í þeim kafia
úr þessari trúarjátning, sem hann vill þó byggja
sko&un sína á“.
Sjálfsagt ímyndar liof. sjer þó, a& Melst.
kunni svo mikib í latínu e&a þýzku og dönsku
a& hann hafi komizt sæmilega a& meiningunni
í Ágsborgarjátn., og hef&i því hloti& a& finna
þar þenna lærdóm, ef þa& væri mögulegt, en
me& því a& hann álítur, a& Melst. hafi ekki
fundife þar þenna lærdóm eptir útleggingu sinni
þó a& hann iáti svo, nje lærdómurinn ver&i
þar funditin, þá er þa& nokkur vorkunn þó a&
hann kalli þa& nýjan lærdóm e&a skoiuu
M e 1 s t. En jeg er hræddur ura a& þetta sje
ofntikil katólska. Ilöf. má ekki sækja þa& svo
fast, a& vefengja allt, sem Melst. segir, a& hann
tro&i utu lcib undir fótum sjer or& hins hei-
laga fö&ur, Páfans í Róm A kirkjufundinura
í Tríent (1545 — 1563) lýsti hinn heilagi fafeir
á hátí&legan hátt bölvun sinni og banni („ana-
thema sit“) yfir Prótestanta me&al annars fyr-
ir þenna lærdótn, eins og hann er kenndur í
Ágsborgarjátn. a& efninu til, og veit enginn
til aö hann hafi tckife or& sín aptur, enda má
hann þa& ekki vel, því katólskir ciga a& trua
— 65 —
því, a& þau sje óbrig&u! og óskeikandi, sjeu
Kf, andi og sannleikur. En ef þa& væri hugs-
anlegt, a& hans óbrig&uli Heilagleiki hef&i eins
og hlaupife á sig, og höf. gæti íuHvissafe sig
um, a& þessi Jærdómur (urn rjetllæting af trú
einni), hefti aldrei verife kenndur nje vifeur-
kenndur af kirkju vorri, þá væri þa& vel gjört,
ef hann vildi skrifa páfanum og skýra honum
frá þessu, ef lionum blessu&utn mætti þóknast
a& Ijetta af oss einu banns orfei og nema þa&
burt úr binu gamla synda registri voru ís-
lendinga. Nóg er eptir samt. Ef bóndi skrif-
ar, þá getur katólski presturinn í Rvík sagt
honum utanáskriptina,
þegar höf. hefir lýst yfir uppgötvun sinni,
fer iiann a& tala mikib um ver&leik verkanna
cptir kenning kat. prestsins f „Utskýringu“.
Er þa& til vonar a& bonum finnist hún fagna&ar
rík fyrir sig eptir slíka frammistö&u. En úr
því leifei jeg mig frá a& fylgja köf. eptir, því
hann flýgur eins og fi&rildi úr Mynsters hug-
lei&ingum í verk meistara Jóns, í sálma Steins
byskups og þafean í „Útskýr.“, sitt eiginlega
lieimkynni. Kemur hann þá me& ýmsar á-
lyktanir sem ekki sjást af hverju eru dregn-
ar, t. d., a& „vjer getum ekkert me& a&stofe
heil. anda“. Vib þetta getur enginn átt nema
sóknarpresturinn. Spurningarnar um sakra-
menlin, einkanlega kvöldmáltífearsakramenti&
eru um svo háleitt efni og svo laga&ar a&
þeim ver&ur ekki svarafe í blö&unum nje held-
ur hinum ö&rum lauslegu spurningum, sem
höf. fieygir út í loptiö.
ibi.
— Vegna þess, a& nú er út komin ný til-
skipun um breyting á spítala hlutpnum á ís-
landi, sem dagsett er 10. ágúst 1868, álítum
vjer þa& skyldu Nor&anfara, sem allra fyrst a&
birta hana, a& því litla hann nær yfir. Til-
skipunin liljó&ar þannig:
Vjer Kristján hinn Níundi, af Gu&s ná&,
Ðanrncrkur konungur o. s. frv. gjörum kunn-
ugt: Eptir a& Vjerhöfuin ine&teki& þegnlegt
álitsskjal Vors trúa alþingis um frumvarp, sem
fyrir þa& hefir verife lagt, til tilskipunar um
breytingu á ákvör&unum um gjald spítalahlut-
anna, er svo cru nefndir, & íslandi, bjó&um
Vjer og skipum fyrir á þessa leiö :
1. grein.
Af öllum bátum og skipum, sem gjörfe eru
út og höf& til fiskivei&a á íslandi, skal hjer
eptir goldinn spítalahlutur samkvæmt reglum
þeim, sem hjer fara á eptir:
a) af hverju tólfræ&u hundra&i af þorski, ísu,
steinbíti og háfi, sem aflasí, skal goldin
hálf alin, og a& því skapi af því, sem ekki
nær hundra&i;
b) af hverri lýsistunnu, sera aflast, skal gold-
in ein alin og a& því skapi af því, sem
minna er.
2 grein.
Gjaldife rennur í læknasjó&inn íslenzka, og
skal ( fyrsta skipti heimtafe saman eptir þess-
ari tilskipun 12.maímán. 1870 ; skal þa& gold-
ib í peningum eptir me&alver&i á hvoru um sig,
fiski og lýsi, í ver&iagsskrá hvers árs.
3. grein.
Skipseigandi skal grei&a spftalagjaldife af
hendi, ef hann er innanhrepps, ella forma&ur.