Norðanfari


Norðanfari - 19.03.1869, Blaðsíða 3

Norðanfari - 19.03.1869, Blaðsíða 3
27 — o r S u m, og þá (ííiar, ef s ö g n i n er f a f- lei&slu hætti, af) rangt er af) skipa sögn- um á eptir atviks orfum. Til þess þaf) skiljist betur, hvab jeg á vif), skal jeg setja hjer nokkrar málsgreinir, þar sem mjer þykir orbaskipunin röng ; t. a. m. „Af menn þ á m u n i deyja“ (fyrirmuni þá). „Af dyggfin einnig hjer li a f i sín laun“ (f. hafi einnig hjer). „Ab þaf) ekki væri satt„ (f. íæri e k k i). „þ>egar ifranin e k k i e r sönn“ (f. e r c k k i), „þ>egar þú þ a n g a f> k e m u r“ (f. k e m- u r þ a n g a f). „Nema þeir a I d r e i k o m i“ (f. k o m i a I d r e i). „Ef hann e k k i sjálfur b æ t i r ráf> sitt“ (f. ef hann bætir ekki sjálfur). „Og hann þ á m u n i snúa vií)“ (fyrir m u n i þ á). „þegar vjer ( g á 1 e y s i g j ö r u m eitt- iivafi“ (f. g j ö r u m citthv. í g á 1 e y s i). „Og meb rjettu lagi vinnist malif)“ (f. og málif vinnist, mef) rjettu lagi). þessar greinir læt jeg nægja. Af þeim mun finnast hvab jeg á vií). þetta er rangt eptir minni tilfinningu: Jeg liefi eigi verib settur til mennta í þjúflegri ntál- vísi. Getur því vel verit) margt veilt í því, sem jeg segi og snertir þab mál. Tilfinning mín um þab, hver sje rjett orfaskipnn, er lög- uf eptir dagleea málinu , sem mjer finnst hreinna, en fiest ritmál nú á dögum. Vil jeg bi'ja þá, sem hafa betur vit á en jeg, af taka upp þetta málefni, rita nokkuf um þaf, bæta upp á þaf sem jeg segi og leifrjetta mig, cf jeg fer mef hjegúma í þessu efni Allt af rita menn misjafnt yms orf, og þrætan er ekki kljáö enn milli hinna lærfu, hvernig bezt lari af rita. þetta cr lofleg deila. Hún sýriir af þeim er annt nm máIifc? af þaf sje ritaf sem'rjetlast og eins iiver- vetna. Á endanum leilir iiún líklega íil þess sem bczt fer. þaf var failegt bragf og kænlegt, þegar Fjölnis menn konm upp mef þaf, af rita ætti íslenzku beint eptir framburfi eg ljetust reyna af santta þaf nref ýmsnm rökiim. þaf var þegar au?ski!if, af þeir töku þetta bragf, til af koma hreilingu í blúfif, æsa menn múti sjer og koma upp vöndufum rannsúknum um þaf, hveruig rjettast væri af rita orfiu, sem breytzt höffu f framburfinum. Rragfif dugfi Menn risu upp múti, túku af vanda rithátt sinn og leita eptir því, sem rjettast væri. Fær- ist mí rithátturinn, eins og hetur fcr, allt af j -nær og nær því, sem ritaf var af fornu, og verfur, áfur langt um lífur, allt af því eins, og hinn sami ritháttur í öllum búkum. Ann- af getur eigi dugaf, til þess málif haldist. þ>ví framburiur stafa og orfa getur breytzt lítif eitt mef tímanum og'hjálpar ekki af breyta búkmálinu eptir því Rithátturinn þarf af vera hinn sami. Svo ætla jeg nú sje mefal allra menntafra þjúfa, sem eiga þjúferni sjer og ritmál, af sama rithætti sje haldif, þú frartiburfur máis hafi breytzt og breytist, og ekkert búkmál sje lcsif eptir því sem hvert orf er stafaf. S. ÚR RR.JEFI, (frá herra skipstjúra Júni Loptssyni í Kefla- vík í þönglabakkasúkn í þingeyjarsýslu, d. 1. marz 18G9. „Hvaf skipif Ingúlf snertir, þá var þaf snemma í núvember af 3 menn fúru úrTrje* kyllisvík, 3 frá Dröngum og 4 úr Furufirfi, af reyna af bjarga skipinu, sem sjest halfi á sama staf nokkru fyrri. Skipif lá á hvolfi, og stóf upp úr lítif eitt af aptur kjalarhæl, og sá örla á annari hlifinni, en af framan lá þaf alvcg f kafi. þetta var utarlega á Furufirfi á 10—20 fainra dýpi. þegar mennirnir höffu losaf skipif sem lijekk vif járnfestarnar var þaf róif inn í Fnrufjaifarbotn, í von um af konia því inn í ós setn liggur fyrir fjariarbotninum. þeg- ar þar var kornif, fiaut ekki skipif, nær en 120 faiina frá landi. þá var leitast fyrir í kring af fá vík efa vog af koma því á, til af geta annafhvort lagt því, upp sem hægast heffi verif í djúputn vog, en livorugan þenna staf var af fá vif Furufjörf. Ekki gátit þeir lieldur livolft skipinu npp á rúmsjú, því til þess vanlafi naufsynleg áhöld. Allt var skipif þá úbrotif af sjá fyrir nefan þilfar, en olan af því voru brotin möstnr, bug- spjút og mcstöll háreifin (Skansklæfningen). Ekkert var viö þaf fast af reiía efa seglum efa neinu þess háttar. þegar öll von var úti um af geta bjarg- af skrokluium á úhultan jataf, var þaf rúif lítif eitt út mef firfintuh af norfanverfu, þar scm liægast var af koma því af landi, sífan iátif fjara þar undan þvf, höggvif á þaf gat nifur vif þilfar, og hjargaf úr því ölltt sem fannst og nýtilegt var. Ekki gat jeg betur sjef, en mennirnir heffu gjört þaf senr í þeirra valdi stúf eptir kringumstæfum, tii af bjarga skipinu. því sem úr skrokknum varf hjargaf, var Iandakker og landfesti og önnur festi mjúrri (forhlatipari); eldstú mef einum potti, 5 súknir mef hlekkjum, blafarusl úr dagbúkinni mof skipsheitinu „Ingúlfur* og lítif eitt fleira smá- vegis sem skipinu fylgdi; og en fremur 11 kofort meira og minna brotin og í þeim nokk- uf af fötum, og 6 rd. 2 sk. í pfiningum. Ekki vissu metmirnir sem björgufu hvaf í hverju koforti haffi verif, og ekki heldur þekkti jeg hvaf hverjum skipverja haffi tilheyrt, nema stöku spjör. Ræringur Vagnsson bóiidi í Furu- firfi, einn af þeitn sem bjargafi þessu, túk allt þetta til hirfingar og geymslu, og verfur þaf fiutt þafan af Horni og svo líklega htng- af á Eyjafjörf í stmiar. þarna yfirgáfu þeir skrokkinn, og þar !á hann nokkurnveginn mef sömu kjörum, þang- af til nálægt júlum, af hafís rak inn á fjörf- inn og muldi hann f sundur f smárúst, og mikif efa meira hluta af þvf túk út og rak í burt. Sjálfsagt hefir skrokkurinn verif mikif taugafur áfur en hann alveg brotnafi, því bæfi hefir þaf hlotif af fara yfir grynningar þegar ofan af því brotnafi (líklega þarna fram undan), og svo hefir þaf hlotif af herj- ast þarna sem þaf seinast var, því þaf ligg- ur rnúti opnu hafi og þá um leif sjúrúti, svo mjer þykir úvíst og jafnvel úlíklegt, af skrokk- uriun heffi verif afgjörfar verfur, þú liann heffi lafaf saman. þaf sem úr og af skipinu var bjargaf, virti jeg í flýti, til þess af sjá hvcrt þaf borgaii sig af liirfa nokkuf um þaf fyrir hlutafeigendur, efa hvort nokkuf yrfi afganga þeim uppsettu bjarglaunum. Eptir virfingu þessari hljúp þettaallt ná- lægt 180 rd , dagaverk voru unnin af> skip- inu, eptir þeirra eigin sögusögn 88, og 1 rd. vildi hver hafa um daginn, og fyrir ekiplán 10 rd. þaf eru 98 rd. í bjarglaun. 52 rd. 76 sk. varf ferf okkar, sem vorum sendir vestur, mef daglaunnm og öllum tilkostnafi f 36 daga Af ferf okkar varf svona údýr má jeg ásamt hlutafeignndum, innilegast þakka sjerlegri gúfvild og gestrisni þeirra sem okk- ur veittu af gúfum vilja, ýrnist greifa, fylgd efa flutninga, án endurgjalds, jafnvel þú jeg byfi borgun. Fátt get jeg nú skrifaf yfur fleira um slysfarir Ingúlfs, nema ef vera skyldi einhver getgáta um hvernig hann heffi farizt, þú þaf sje allt þoku hulif. En af því rnargar verfa getgátur um þaf, leyfi jeg mjcr einnig, af segja yfur mfna meiningu. I sumar stuttu eptir af tilfelli þetta mun hafa skef, haffi á bænum Eyjum innan vif eru nefndir koninir svo langt á leif til lands aptor, af ekki voru nieira enn hjerumbil 100 fafmar á miili; þegar þeir sáu í tivert úefni komiö var, höff'ii þeir yfirgetif kúpana en haft Bkböndin á niilli sfn svu hverjir gæti hjálpaf öfrtim ef á kaf hlypi, enn nú kváfust þeir ekki komast lengra, og vonufust epiir af sett yrfi fram skip til af bjarga þeim. þegar nienn Jiöffu kallast á og þeir visso, afekki yrfi skipi fram komif, gjörf u þeir frekari tilraun, og hlupu á smá kögglum ytir vakirnar ef af einn náfi yfinim gátu hinir koniist á eptir vegna hand- anna. þetta var af vísu hin mesta glaifralor þvf vífa hltipu þeir til hálfs á kaf, en þú túltst þeim af ná opp undir fasta beltif þar kom nú íyrir 6—7 faimá bieitt sund og enginn kögg- ull f sem á yrfi stigif, lieldur aö eins þykkt krap oe úlgan svo mikil aö uærri braut upp úr mef kvifum, og jakarnir slengiust svo til, af menn nanmast fengu stafif, böndtim var nú kastaf ytir og menniinir látnir binda sig, og þegar.hlje varf á úlgunni var löngum borftim skotif fram á sundif svo vel sem kostur var á, lúkst þaf á þenna hátt aö bjarea möiintin- um yfir, þú mjög væru þeir orfnir hraktir, einkum var einn þeirra (Siggeir) svo illa ásig kominn, af ekk'i komst heim hjálpar lanst. Jakiun sem tnenn nú stúlu á haffi færst svo til mefan á þessu stúf, af enginn kostur heffi verif ai) komast upp yhr þaf sund ef eigi heffi einn maiurinn veriö til taks til hjálpar þar fyrir ofan. Lítlu sífar fúru Skála menn af kalla og voru þá svo langt frá, af naumlega skildist hvaf þeir sögfu, enda g'apti brimsufan fyr.ir, þú heyriti nienn af þeir spurfu hvert piltar værnflaiidi? og þeir yriu af koma mef skip. I ráfaleysi var nú tekin bytta (prammi) og sett frant a ís í mirkrinu, lá vib af af þ\í hlytist slys, því nú var úlgan orfin svo mikil á því beltinn sem þú stúf grunn, af ekki rjefistvif neitt, þeirri tilraun var þvf hætt og tókst mef illum leik af koma byttunni heilli til lands apt- ur. Skálamönnum var nú svaraf svo skýrt sem orfif gat, af úmögulegt værj af koma fratn skipi og þeir yrfu af bífa morguns, hættu þeir þá af kalla og heyrfist nú eigi a-nnaf enn brimsufan og hlunkandinn í ísnum þaf þúttust rnenn vita, af ekki værn Skála- menn allir til samans því mefan verif var af kallast á vif þá, heyrfist tvívegis úmurafkalli miklu lengra í burtu Nú var komif nifatnirk- nr og þjettings gola á austan, voru því líkur til, af mikib af fsnum mundi reka burt af vík- inni um núttina. Svo er landslagi háttaf, af f austanátt, stendur vindur skáballt upp í norf- anverfri Sköruvík, enn þegar kemur fyrir Svínalækjartanga beygist ströndin meir og meir í sufvestur. svo vita mátti, af þar mundi verfa aufur sjúr ef vindstafan ekki breyttist, en fsn- um skila inn og norfur f tiaf, jafnútt og iiann kæmi fyrir'tangan. Nú voru þegar sendir 2 menn frá Skörnvík til af safna fleirum og ú- lúnum möimum, er komuir yrfu til taks af morgni, annar af Kumlavík, og skyldu menn, þeir er þar fengjust, verfa kouinir norfur af Sköruvík þá er bitta færi, en hinn inn af Læknisstöfum, og átti hann af fá þar lif tit aö setja fram skip og rúa út af ísbrúninni og leita niannanna þar ef þeim kynni af veifa skilaf fyrir tangan. Frá Sknrttvík inn af Lækniastöfum er nærri l^ míla ef farif er tnef- fram sjú, og Svínalækjartangi hjerumbil á mifri leif. Undir morguninn gengu þeir heitnan frá Sköruvík Guftmindur búndi þar og Helgi hús- mafur og mef þeim unglingspiltur Afaljún og voru komnir þá er birta túk inn á nsrfur Svfna- lækjartanga, hjer skiptu þeir sjer til af skign-

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.