Norðanfari - 19.03.1869, Page 3

27 —
o r S u m, og þá (ííiar, ef s ö g n i n er f a f-
lei&slu hætti, af) rangt er af) skipa sögn-
um á eptir atviks orfum.
Til þess þaf) skiljist betur, hvab jeg á
vif), skal jeg setja hjer nokkrar málsgreinir,
þar sem mjer þykir orbaskipunin röng ; t. a. m.
„Af menn þ á m u n i deyja“ (fyrirmuni
þá).
„Af dyggfin einnig hjer li a f i sín
laun“ (f. hafi einnig hjer).
„Ab þaf) ekki væri satt„ (f. íæri
e k k i).
„þ>egar ifranin e k k i e r sönn“ (f. e r
c k k i),
„þ>egar þú þ a n g a f> k e m u r“ (f. k e m-
u r þ a n g a f).
„Nema þeir a I d r e i k o m i“ (f. k o m i
a I d r e i).
„Ef hann e k k i sjálfur b æ t i r ráf> sitt“
(f. ef hann bætir ekki sjálfur).
„Og hann þ á m u n i snúa vií)“ (fyrir
m u n i þ á).
„þegar vjer ( g á 1 e y s i g j ö r u m eitt-
iivafi“ (f. g j ö r u m citthv. í g á 1 e y s i).
„Og meb rjettu lagi vinnist malif)“
(f. og málif vinnist, mef) rjettu lagi).
þessar greinir læt jeg nægja. Af
þeim mun finnast hvab jeg á vií). þetta
er rangt eptir minni tilfinningu: Jeg liefi
eigi verib settur til mennta í þjúflegri ntál-
vísi. Getur því vel verit) margt veilt í því,
sem jeg segi og snertir þab mál. Tilfinning
mín um þab, hver sje rjett orfaskipnn, er lög-
uf eptir dagleea málinu , sem mjer finnst
hreinna, en fiest ritmál nú á dögum. Vil jeg
bi'ja þá, sem hafa betur vit á en jeg, af
taka upp þetta málefni, rita nokkuf um þaf,
bæta upp á þaf sem jeg segi og leifrjetta
mig, cf jeg fer mef hjegúma í þessu efni
Allt af rita menn misjafnt yms orf, og
þrætan er ekki kljáö enn milli hinna lærfu,
hvernig bezt lari af rita. þetta cr lofleg
deila. Hún sýriir af þeim er annt nm máIifc?
af þaf sje ritaf sem'rjetlast og eins iiver-
vetna. Á endanum leilir iiún líklega íil þess
sem bczt fer.
þaf var failegt bragf og kænlegt, þegar
Fjölnis menn konm upp mef þaf, af rita ætti
íslenzku beint eptir framburfi eg ljetust reyna
af santta þaf nref ýmsnm rökiim. þaf var
þegar au?ski!if, af þeir töku þetta bragf, til
af koma hreilingu í blúfif, æsa menn múti
sjer og koma upp vöndufum rannsúknum um
þaf, hveruig rjettast væri af rita orfiu, sem
breytzt höffu f framburfinum. Rragfif dugfi
Menn risu upp múti, túku af vanda rithátt
sinn og leita eptir því, sem rjettast væri. Fær-
ist mí rithátturinn, eins og hetur fcr, allt af j
-nær og nær því, sem ritaf var af fornu, og
verfur, áfur langt um lífur, allt af því eins,
og hinn sami ritháttur í öllum búkum. Ann-
af getur eigi dugaf, til þess málif haldist.
þ>ví framburiur stafa og orfa getur breytzt
lítif eitt mef tímanum og'hjálpar ekki af
breyta búkmálinu eptir því Rithátturinn þarf
af vera hinn sami. Svo ætla jeg nú sje mefal
allra menntafra þjúfa, sem eiga þjúferni sjer
og ritmál, af sama rithætti sje haldif, þú
frartiburfur máis hafi breytzt og breytist, og
ekkert búkmál sje lcsif eptir því sem hvert
orf er stafaf.
S.
ÚR RR.JEFI,
(frá herra skipstjúra Júni Loptssyni í Kefla-
vík í þönglabakkasúkn í þingeyjarsýslu,
d. 1. marz 18G9.
„Hvaf skipif Ingúlf snertir, þá var þaf
snemma í núvember af 3 menn fúru úrTrje*
kyllisvík, 3 frá Dröngum og 4 úr Furufirfi,
af reyna af bjarga skipinu, sem sjest halfi á
sama staf nokkru fyrri.
Skipif lá á hvolfi, og stóf upp úr lítif
eitt af aptur kjalarhæl, og sá örla á annari
hlifinni, en af framan lá þaf alvcg f kafi.
þetta var utarlega á Furufirfi á 10—20 fainra
dýpi. þegar mennirnir höffu losaf skipif sem
lijekk vif járnfestarnar var þaf róif inn í
Fnrufjaifarbotn, í von um af konia því inn
í ós setn liggur fyrir fjariarbotninum. þeg-
ar þar var kornif, fiaut ekki skipif, nær
en 120 faiina frá landi. þá var leitast
fyrir í kring af fá vík efa vog af koma
því á, til af geta annafhvort lagt því, upp
sem hægast heffi verif í djúputn vog, en
livorugan þenna staf var af fá vif Furufjörf.
Ekki gátit þeir lieldur livolft skipinu npp á
rúmsjú, því til þess vanlafi naufsynleg áhöld.
Allt var skipif þá úbrotif af sjá fyrir nefan
þilfar, en olan af því voru brotin möstnr, bug-
spjút og mcstöll háreifin (Skansklæfningen).
Ekkert var viö þaf fast af reiía efa seglum
efa neinu þess háttar.
þegar öll von var úti um af geta bjarg-
af skrokluium á úhultan jataf, var þaf rúif
lítif eitt út mef firfintuh af norfanverfu, þar
scm liægast var af koma því af landi, sífan
iátif fjara þar undan þvf, höggvif á þaf
gat nifur vif þilfar, og hjargaf úr því ölltt
sem fannst og nýtilegt var. Ekki gat jeg
betur sjef, en mennirnir heffu gjört þaf senr
í þeirra valdi stúf eptir kringumstæfum, tii
af bjarga skipinu.
því sem úr skrokknum varf hjargaf, var
Iandakker og landfesti og önnur festi mjúrri
(forhlatipari); eldstú mef einum potti, 5 súknir
mef hlekkjum, blafarusl úr dagbúkinni mof
skipsheitinu „Ingúlfur* og lítif eitt fleira smá-
vegis sem skipinu fylgdi; og en fremur 11
kofort meira og minna brotin og í þeim nokk-
uf af fötum, og 6 rd. 2 sk. í pfiningum. Ekki
vissu metmirnir sem björgufu hvaf í hverju
koforti haffi verif, og ekki heldur þekkti jeg
hvaf hverjum skipverja haffi tilheyrt, nema
stöku spjör. Ræringur Vagnsson bóiidi í Furu-
firfi, einn af þeitn sem bjargafi þessu, túk
allt þetta til hirfingar og geymslu, og verfur
þaf fiutt þafan af Horni og svo líklega htng-
af á Eyjafjörf í stmiar.
þarna yfirgáfu þeir skrokkinn, og þar !á
hann nokkurnveginn mef sömu kjörum, þang-
af til nálægt júlum, af hafís rak inn á fjörf-
inn og muldi hann f sundur f smárúst, og
mikif efa meira hluta af þvf túk út og rak í
burt. Sjálfsagt hefir skrokkurinn verif mikif
taugafur áfur en hann alveg brotnafi, því
bæfi hefir þaf hlotif af fara yfir grynningar
þegar ofan af því brotnafi (líklega þarna
fram undan), og svo hefir þaf hlotif af herj-
ast þarna sem þaf seinast var, því þaf ligg-
ur rnúti opnu hafi og þá um leif sjúrúti, svo
mjer þykir úvíst og jafnvel úlíklegt, af skrokk-
uriun heffi verif afgjörfar verfur, þú liann
heffi lafaf saman.
þaf sem úr og af skipinu var bjargaf,
virti jeg í flýti, til þess af sjá hvcrt þaf
borgaii sig af liirfa nokkuf um þaf fyrir
hlutafeigendur, efa hvort nokkuf yrfi afganga
þeim uppsettu bjarglaunum.
Eptir virfingu þessari hljúp þettaallt ná-
lægt 180 rd , dagaverk voru unnin af> skip-
inu, eptir þeirra eigin sögusögn 88, og 1 rd.
vildi hver hafa um daginn, og fyrir ekiplán
10 rd. þaf eru 98 rd. í bjarglaun. 52 rd.
76 sk. varf ferf okkar, sem vorum sendir
vestur, mef daglaunnm og öllum tilkostnafi f
36 daga Af ferf okkar varf svona údýr má
jeg ásamt hlutafeignndum, innilegast þakka
sjerlegri gúfvild og gestrisni þeirra sem okk-
ur veittu af gúfum vilja, ýrnist greifa, fylgd
efa flutninga, án endurgjalds, jafnvel þú jeg
byfi borgun.
Fátt get jeg nú skrifaf yfur fleira um
slysfarir Ingúlfs, nema ef vera skyldi einhver
getgáta um hvernig hann heffi farizt, þú þaf
sje allt þoku hulif. En af því rnargar verfa
getgátur um þaf, leyfi jeg mjcr einnig, af
segja yfur mfna meiningu.
I sumar stuttu eptir af tilfelli þetta mun
hafa skef, haffi á bænum Eyjum innan vif
eru nefndir koninir svo langt á leif til lands
aptor, af ekki voru nieira enn hjerumbil 100
fafmar á miili; þegar þeir sáu í tivert úefni
komiö var, höff'ii þeir yfirgetif kúpana en haft
Bkböndin á niilli sfn svu hverjir gæti hjálpaf
öfrtim ef á kaf hlypi, enn nú kváfust þeir
ekki komast lengra, og vonufust epiir af sett
yrfi fram skip til af bjarga þeim. þegar nienn
Jiöffu kallast á og þeir visso, afekki yrfi skipi
fram komif, gjörf u þeir frekari tilraun, og hlupu
á smá kögglum ytir vakirnar ef af einn náfi
yfinim gátu hinir koniist á eptir vegna hand-
anna. þetta var af vísu hin mesta glaifralor
þvf vífa hltipu þeir til hálfs á kaf, en þú túltst
þeim af ná opp undir fasta beltif þar kom nú
íyrir 6—7 faimá bieitt sund og enginn kögg-
ull f sem á yrfi stigif, lieldur aö eins þykkt
krap oe úlgan svo mikil aö uærri braut upp
úr mef kvifum, og jakarnir slengiust svo til,
af menn nanmast fengu stafif, böndtim var nú
kastaf ytir og menniinir látnir binda sig, og
þegar.hlje varf á úlgunni var löngum borftim
skotif fram á sundif svo vel sem kostur var
á, lúkst þaf á þenna hátt aö bjarea möiintin-
um yfir, þú mjög væru þeir orfnir hraktir,
einkum var einn þeirra (Siggeir) svo illa ásig
kominn, af ekk'i komst heim hjálpar lanst.
Jakiun sem tnenn nú stúlu á haffi færst svo
til mefan á þessu stúf, af enginn kostur heffi
verif ai) komast upp yhr þaf sund ef eigi heffi
einn maiurinn veriö til taks til hjálpar þar
fyrir ofan.
Lítlu sífar fúru Skála menn af kalla og
voru þá svo langt frá, af naumlega skildist
hvaf þeir sögfu, enda g'apti brimsufan fyr.ir,
þú heyriti nienn af þeir spurfu hvert piltar
værnflaiidi? og þeir yriu af koma mef skip.
I ráfaleysi var nú tekin bytta (prammi) og sett
frant a ís í mirkrinu, lá vib af af þ\í hlytist
slys, því nú var úlgan orfin svo mikil á því
beltinn sem þú stúf grunn, af ekki rjefistvif
neitt, þeirri tilraun var þvf hætt og tókst mef
illum leik af koma byttunni heilli til lands apt-
ur. Skálamönnum var nú svaraf svo skýrt sem
orfif gat, af úmögulegt værj af koma fratn
skipi og þeir yrfu af bífa morguns, hættu
þeir þá af kalla og heyrfist nú eigi a-nnaf enn
brimsufan og hlunkandinn í ísnum
þaf þúttust rnenn vita, af ekki værn Skála-
menn allir til samans því mefan verif var af
kallast á vif þá, heyrfist tvívegis úmurafkalli
miklu lengra í burtu Nú var komif nifatnirk-
nr og þjettings gola á austan, voru því líkur
til, af mikib af fsnum mundi reka burt af vík-
inni um núttina. Svo er landslagi háttaf, af
f austanátt, stendur vindur skáballt upp í norf-
anverfri Sköruvík, enn þegar kemur fyrir
Svínalækjartanga beygist ströndin meir og meir
í sufvestur. svo vita mátti, af þar mundi verfa
aufur sjúr ef vindstafan ekki breyttist, en fsn-
um skila inn og norfur f tiaf, jafnútt og iiann
kæmi fyrir'tangan. Nú voru þegar sendir 2
menn frá Skörnvík til af safna fleirum og ú-
lúnum möimum, er komuir yrfu til taks af
morgni, annar af Kumlavík, og skyldu menn,
þeir er þar fengjust, verfa kouinir norfur af
Sköruvík þá er bitta færi, en hinn inn af
Læknisstöfum, og átti hann af fá þar lif tit
aö setja fram skip og rúa út af ísbrúninni og
leita niannanna þar ef þeim kynni af veifa
skilaf fyrir tangan. Frá Sknrttvík inn af
Lækniastöfum er nærri l^ míla ef farif er tnef-
fram sjú, og Svínalækjartangi hjerumbil á mifri
leif. Undir morguninn gengu þeir heitnan frá
Sköruvík Guftmindur búndi þar og Helgi hús-
mafur og mef þeim unglingspiltur Afaljún og
voru komnir þá er birta túk inn á nsrfur Svfna-
lækjartanga, hjer skiptu þeir sjer til af skign-