Norðanfari - 26.05.1869, Blaðsíða 4

— 54
afc* hafa einhverja lítvegi til afc Icoma í veg
fyrir hallœri, og meb ýmsu móli uppákomandi
og óvænta atburfci
.iafnvel þótt atlmgasemdir þessar eigi sjeu
fullræddar, sem þær heldur ekki látast efca gefa
sig út fyrir afc vera, og jafnvel þó jeg eigi
dirtizt til efca álíti þafc ómaksins vert, afc koma
bjermefc reikningslega áætlun hvafc mikifc myndi
þurfa til afc koma því í verk, sem áfcur er á-
vikifc, eru þær þó nægar til þess, afc þjer herra
ritstjóri! getifc sjcfc af þeim, afc hjer er einnig
afc tala tim litla byrjun til afc koma þeim í
verk mefc þeinr efnum, scm hjer er talafc um,
og enda þótt af hálfu Islands í minnsta lagi
sömu npphæfc. þafc er einnig í þessu tilliti
mjög hörfc athugasemd, afc þjófcin eigi sýndizt
vera sjerlega hæfileg til afc nota sjer þær hjálp-
amppsprettur sínar, því þótt þetta, afc sumu
leyti yrfci sagt, og jafnvel þótt þafc væri öld-
ungis vfst, afc af liálfit íslendinga, heffci mátt
koma meirn í verk enn skeb er, svo munufc
þjcr á hina afcra hlifc beldur ekki finna nokk-
urt þafc land, sem óbeinlínis ha(i áunnifc rík-
inu afc tiltölu jafnmikla hagsmuni, og Island,
og á hinn bóginn stjórnin jafnlítifc lagt f söl—
urnar, til þess afc koma upp atvinnuvegunum
og öfcrum hjálparuppsprettum sem hjer. Jeg
ætla einungis í þessu tilliti afc taka til dæmis,
hvafc Noregur á seinni tífc hefir Iagt í sölurn-
ar fyrir Norfcurlöndin og Finnmörkina. Lands-
hlutar, sem á fyrri tímum, hafa sætt sömu
plágum einkaleyfis einoknn og verzlunar kúg-
un, sem Island, en þó hvorkji jafnharfcri nje
langvinnri.
Jeg þori afc fuiiyrfca, aö mefc ekkert land-
f heimi, hefir verifc farifc eins og Island, þeg-
ar ávextirnir af vinnu þess, eru íluttir bnrtu
án nokkurs endurgjalds, og auk þessa vantar
þá stjórn, sem mefc umönnun og áhuga gætir
rjettinda þess og málum þess stjórnafc, frá
þess eigin sjónarmifci. Jeg verfc afc játa, afc
jeg á hinni lifcnu tífc, finn alltaf mörg merki
þess, afc naufcsynjar Islands hafa verifc látnar
sitja á hakanum, því til tjóns, og afc tiltölu
til lítils gagns fyrir ríkifc yfir höfufc.
Yfcur hefir fundizt þafc óþarft, afc tillag
þafc, sem veitazt á Islandi skuli greifcast út
sem höfufcstóll, cfca afc fyrir hann komi kon-
unglegt skuldabrjef, af hverju tillagifc bæri afc
borga, sem árlega leigu. Mjer synizt þó þetta
vera hinn rjeiti og eini máii, auk þess, sem
þafc er samkvæmt uppástungu uefndarinnar
(1862), er var f einu Wjófci ásamt konungs-
fulltrúa samþykkt af alþingi, og sem afc lík-
indum hefir veiifc álit hans til stjórnarinnar.
Ef afc þetta eigi ver'ur veitt, þá verfcur mál-
inu ekki komifc í rjett liorf, en óskýrieikinn
efca vafinn eptir, sem alþingi þá seinna meir
neyfcist ti! afc sækja um afc sje hafinn, eg þetta
er þó ekki æskilegt. jþafc er enganvegin Flot-
hefc? af Dr. Wirither, afc hann hefir tekifc þetta
atrifci til greina, heldur þvert á móti sönnun
fyrir því, afc hann beinlínis hefir getafc áttafc
sig á þeirri efclilegu og verklegu afcferfc, sem
hjer liggur fyrir Afc skilja þetta sein teikn
til þess, afc semja verfci reikning af hverjnm
málsafcila fyrir sig, virfcist mjer afc benda til
margbrotinnar stjórnarlegrar hræfcslu eía kvífca.
Jeg er sannfærfcur um, afc þafc frá hálfu Is-
lands yrfci virt sem hreinskilni, og sem sönn-
un fyrir virkilegu frjálslyndi ríkisþingsins, ef
afc þafc í þessum tveimur atrifcum, mefc tilliti
til upphæfarinnar á tiilaginu og mefc tiiliti til
borgunarinnar, hyrfi aptur afc stiptamtmanns-
ins upphaflegu uppáslungu, og hjálpafi honum
til afc geta efnt heit sín vifc alþingi þará-
niót geti þetta eigi orfcifc, þá er ekkert líklegra,
en afc úrelitum málsins verfci en skotifc á frest,
þangafc til einiiverntíma.
*
* , *
þegar vjer í vetur, þá póstur kom afc
sunnan fyrir jólin, lásum ofan nefndar greinir
í „Fædrelandet61, virlist oss naufcsynlegt afc fá
þær þýddar á íslenzku og jafnframt afc koma
þeim í Nf., skorufcum vjer því á menn afc
þýfca þær cr oss þótti því vaxnastir, en þeir
færfcust vegna anna sinna undan; leifc sífcan
og beifc þar til frjettist mefc seinni póstfeifc-
inni afc sunnan fyrir sumarmálin, afc alþingi
ætti afc leysast upp og nýjar kosningar afc fara
fram, og alþingismenn afc koma saman í Jív.
27. júlí í sumar, sýndist oss því, þá en brýn-
ari og bráfcari naufcsyn til, afc nefndar greinir
væri þýddar, því þær eru eins konar yfirlit
yfir hin b r e n n a n d i mál, sem ræfcast eiga
á þingi í sumar, stjórnarbótar-og fjár-
hagsniálifc, og heldur enn afc þýfcingin
færist alveg fyrir, rjefcumst vjer f afc koma
einhverju nafni á hana, í trausti þess afc höf-
undur sífcari greinarinnar s. t. herra Jifn Sig-
urfcsson r af dbr. virfci oss til vorkunnar, van-
sinífcin sem á lienni eru, svo sem að orfcaval-
ifc eigi kunni afc eiga sem bezt vifc umtalsefn-
ifc, og oifcaskipuiiin dönskuleg, en vjer vonum
samt að lesendurnir geti ráfcifc í meininguna,
og þýfcingarliliaiin þessi nái tilgangi sfnuin.
þafc væri annars mjög nautsynlegt, afc
þafc sem herra Jón Sigurfcsson ritar í útlendu
blöfcin áhrærandi Island, vildi gjöra svo vel og
snara því jafnframt á fslenzku og senda þafc
íslenzku blöfcunum, helzt Nf, því ekkert mtindi
mæla jafnvel meö blafcinu vifc alþýfcu, sem slík-
ar ritgjörfcir.
Menn ættu afc bosta kapps um, afc því ieyti
sem menn gætu komizt yfir þafc, afc lesa allt
þafc sem þessi frægi frelsisvinur og oddviti ís-
lands, hefir frá upphafi ritafc um ísland f „Nýj-
um Fjelagsritum“, ritlingum sínum, í alþingis-
tífcindunum, í innlcndum og útlendum blöfcum
m 11., en hifc fæsta af þessn mun vera nema
í einstakra liöndum, og mefcfrain þess vegna
svo margir ófrúfcir um Islands mál, og stjórn-
ar, fjárhags og verzlunaisögii þess, sem þó
einmitt eiu málin, er nú skal ræfca á þingi
og menn þmfa afc þekkja frá rótum, því eng-
inn getur haft Ijósa hugmynd um þafc, sem
honum er meira efca minna ókunnugt, og þá
eigi varið málstað sinn til hlýtar, gegn þeim
sem móti mæla, en nógir fást andmælendur
þar sem tala er um rjettindi Islands eg vifc-
skipti þess vifc Danmörku, þar sem ríkisþing
Ðana, stjórnin, konungsfulltrúi, hinir konung-
kjörnu og jafnvel nokkrir af þeim þjófckjörnu
eiga iilut afc; hjer er því vifc marga ramma
reip afc draga, þafc er því öll naufcsyn til, afc
allir hinir þjófckjörnu þingmenn vorir, sjeu mefc
einum huga, og leggist allir á eitt mefc afc
halda uppi rjettindum landsins.
Vjer sjáum af framannefndum greinum,
af þjóbólíi, afBaldri, hvab Danir vilja nú bjófca
oss. Vjer sjáum iíka hvafc frelsishetja vor
herra riddari Jón Sigurfcsson fer fram á og
hvafc liann styfcst vifc. Ðanir bjófca oss 15,000
rd. fastárgjald og 20 — 35.000 rd bráfcabyrgfc-
ar tillag, en Jón Sigurfcsson hefir sýnt hjer aö
framan, afc oss nægir enganveginn minna enn
60,000 rd. árgjald, sem eptir kringumstæfcuin
okkar, er hifc minnsta vjer getum hugsafc okk-
ur afc komast af mefc, en liiö rírasta er Dan-
ir geta verifc þekktir fyrir ab leggja af mörk-
nm vifc oss, fyrir allt þab, sem runnifc lietir
inn til þeirra af eignum og tekjum Islands,
ab vjer eigi nefnum iivafc þeir öldum saman
unnu hjer á einolumarveizluninni, sem var
sannköllufc plága landsins mefcan hún stúfc yfir.
I blafcinu nr. 19—20 hjcr ab framan fór-
um vjer nokkrum orfcum um þab hve naufc-
synlegt þab væri, ab menn gjörfcu sjer annt
um afc kosningarnar tækjust sem bezt, mefc
öbrum ori'uni afc þeir væri valdir, er menn
heffcu bezt traust tii fyiir hyggindi þeirra,
frjálslyndi, reynsiu og föfcurlandsást. þab
vantar reyndar ekki, afc tijer sje eigi nokkrir
sem hafa marga gófca hæfilegleika til afc vera
þingmenn, en hverjir af hinum óreyndu mundu
reynast bezt, verfur eigi fyrir fram sagt. Menn
vita heldur ekki hverja meiningu f stjórnar-
málum sá og sá mafcur kann ab hafa, af því
sem hjer er ekki sú venja, sem þó er alsifca
í öírum löndum, afc menn bjófci sig til þing-
manna í einu efca öfcru kjördæmi, og um leib
láti opinberlega í Ijósi hvor þeirra nieining
sje í því og því máíi, er þeir þá lofa afc berjast
fyrir allt hvab þeir kunna, yrfcu þeir kosnir
til þings. Helztu mennirnir í hverri sókn,
ættu nú afc skora á menn tii funda, og bifcja
þá er líklegastir þættu þar f sókninni, hreppn-
um efca sveitinni* til þingmanna afc gjöra mein-
ingu sína kunna um hin helztu málin, sem
væntanlega eiga afc ræfcast á næsta alþingi;
fengjust nú þessi ímyndufcu þingmanna el'ni
til afc gjöra uppskátt álit sitt í tjefcu tilliti, þá
væri miklu aufcveldara afc velja þingmennina,
því ein9 og verið hetir, renna margir kjósend-
ur blint í sjóinn, þá þingmenn skal vclja, og
fyrir þá sök hafa þingmannakosningar hjá oss
svo opt misteki8t. Vjer viljum helzt lcggja
þafc til málanna, afc þeir sjc nú kosnir til al-
þingis, sem kjósendur þykjast hafa vissu fyrir
afc hafi sömu meiningu um fjárhags- og stjórn-
arbótarmálifc, sem meiri iilutinn á alþingi
1867; eru mest iíkindi til afc bændur verfci
þeim megin. Menn œttu afc kappkosta, ab
bændaflokkurinn yrfci sem fjölmennastur, (þab
gjöra Noregsmenn á stórþinginu) því bændur
efca handifcnamenn eru ekki háfcir stjúrninni
nje embættismönnum, heldur sínir eigin herr-
ar. Margur bóndinn hefir eins mikil náttúru
hyggindi og þeir sem stjórnvísir eru kallafcir
og ráfca lögum og lofum. i>ess hcfir eigi ver-
ifc getifc, afcNjáll, f>orgeir Ijósvetningagofci, Gest-
ur Oddleifsson, Snorri gofci, Ilallur á Sífcti, Ein-
ar þveræringur, Ulfijótur og fl. hafi verifc lærb-
ir meitn, efca afcrir forfefcur vorir, sem stjórn-
ufcu iijer fyrst landinu, og allir nú játa, afc þá
hafi verifc gullöld þess. þafc eru auk þessa
mörg dæmi í öfcrum löndtim, afc vitrustu menn-
irnir þar haía verifc af bændastjett. Frankiín
haffci aldrei verib settnr til mennta, nema hvafc
hann menntafci sig sjálfur, en vann þó mefc
landlibshöffinganum Washington mikifcafVest-
urheimi undan Bretum. Uhlemann sem nú er
talinn í Noregi mefcal vitrustu og málsnjöllustu
manna er búndi.
Vjer viluin þafc vel, afc margir af ertibætt-
isinönnum landsins, unna því sem fósturjörfc
siiini, heilla og framfara, og vilja afc þafc njóti
rjetiinda sinna, en þá þetta rífcur á einhvern
hátt í bága vifc stöfcu embættisniannsins, efca
óttar lionnm mefc ónáfc yfirbofara síns eba
jafnvel ab embættifc sje I vefci, efca hnekki hon-
um frá betra braufci efca embætti, — þv1 þess
á, sagan nóg dæmi, — þá er efclilegt, afc éin-
bættismafcurinn hugsi sem svo, afc „þá eik verfci
ab fága, scm undir skal búa“.
Jafnvel þótt ýmsir hafi skorafc á oss munn-
lega og brjeílega, afc nafngreina þá menn, er
vjer í iiverju kjnrdæmi álitum hæfasta til þing-
setu, þá erum vjer fyrir þafc fyrsia eigi nógu
kunnugir til þcss í öllum kjördæmum lands-
ins, og svo vogum vjer eigi sem íjelagi vor
„Baldur“, afc tiltaka vissa menn, sem kjós-
endunum væri þá ef lil vill þvert tim gefc afc
velja; þab væri meb öfcrum orfcum hib sania,
sem ab taka fram fyrir höndurnar á kjörrjett-
inum, og eins og engin geti haft vit fyrir sjer
nema biafcamennirnir.
AUGLÝSINGAR.
— Vjer undirskrifafcir gjörum hjer mefc
heyrum kunnugt, afc eptir samkomulagi hætt-
um vjer í byrjun októbm þ. á. afc hysa
og fæía vegfarendur efca veita þeim annan
beina ókeypis, en afc svo miklu sem vjer
getum látifc hann í tje, þá munum vjer selja
hann þannig:
húsrúm næturlangt mefc máltífcum kveld
og morgnn 32 sli.
1. mállífc sjerstaklega (mefc kaffi) 16 -
1. kaffibolla efca vökvtin sjersíaklegff « -
Annan greifca, er vegfarendur kunna að
þarfnast og vjer gctum veitt, verfcsetjum vjer
í hvert skipti,,
í marzmán. 1869.
Búendur í llálsþingliá
(í Sufcurmúlasýslu).
— Jeg undirskrifaíur kaupi á þessu sumri
ýmislega fugla og egg þeirra — bæfci sjú-
fugla og landfugla — ; vona jeg því afc menn
snúi sjer lil mín í þessu efni. Jiess ber ab
geta, afc livorutveggja, fuglarnir og eggin, þarf
afc vera gallalaust, nýtt og í alla stafci vel um
vandafc.
Akureyri 21. maf 1869.
J. V. Ilavsteen.
— Jeg undirskrifafcur gjöri hjer mefc vit-
anlegt: afc jeg banna öllum framvegis afc slcppa
hestum efca öfcrum skepnum í Naustaland án
mín8 leyfis, því annarskostar læt jeg taka hest-
ana efcur skepnurnar og læsa þær inni, og verfca
hlutafccigendur þá afc kaupa þær út aptur.
Naustum 14. dag maím. 1869.
P. Chr. Petræus.
Fjármark sóknarprestsins sjera Tómasar Bjarn-
arsonar á Hvanneyri í Siglufirfci:
gagnbitafc hægra; gagnfjafcrafc
vinstra. Brennimark: T B,
-----þorsteins Stefánssonar á Bægjstöb-
um í þistilfirfci: hvatrifafc hægra
gagnbitafc undir; hvatrifafc vinstra
gagnbitafc undir. Brennim : þ St S.
Brennimark Gísla Jónssonar á Mjóadal (Ljósa-
vatnshrepp: Gísli J á hægrahorni;
Jarnsm. á vinstra horni.
-----Jóhannesar Jónssonar á Hróarstöfcum
f Fnjóskadal í Iiálshrepp: Jh Jónss*
LEIÐRJETTING.
Norfcanf., 8. ár, 18. bls , 1. dálkur,
26. I. H a u n i a les Hauniae
27. - CITUS — CITIUS
Eitjandi og dbyrgdarmadur Björn Jónsson,
Prentafc í pnntain. á Aknreyrt. J. SvelnsBon.