Norðanfari - 24.06.1869, Blaðsíða 2

]
Á fundinum var framlagt yfirlit þa% yfir
efnahag prentsmihjunnar og reikningur hennar,
er hjer kenaur fyrir almennings sjónir, samt
sí&asta úttektargjörfe á prentsmi&junni; og þyk-
ir vert ah geta þess, aö í brjefi íittektarmann-
anna, er fylgdi úttektargjör&inni, er þaí) tekiö
fram: „ab þröngin og öll áhöld prentsmiöjunn-
ar hafi borib langtum meiri vott um hrcin-
læti, rö& og reglu, en við fyrri sko&unar- og
úttektargjör&ir“.
þar engir bættust á fundinn til kl. 4 e,
m., var fundi slitið.
Jún Tborlaeius. Arnljútur Olafsson.
P. Magnússon.
HAFA SKAL HOLL RÁÐ.
— f>a& getur engum dulizt, sem me& athygli
gætir a& hinu bágborna ástandi almennings
hjer á landi, er nú á tímum árlega færizt í
vöxt, að hin brýnasta nau&syn er til a& leitast
við svo sem framast er unnt, a& rá&a bót á
því, Sárar umkvartanir ntn ney& og bjargar-
skort, heyrast bæ&i í brjefum og blö&um, ná-
Jægt a& segja úr hverri sýslu á landinn, og
svo má a& or&i kve&a, sem allir hiutir bendi
á, a& yfir oss vofi algjört hallæri og hungurs-
dau&i. Sveitarþyngslin eru ví&a or&in óbæri-
leg, svo margir lireppar eru þegar farnir a&
bi&ja um lán, annafchvort hjá stjórninni efcur
einstökum mönnum, og er þa& a& vísu efcli-
Jegt, a& ney&in þrístir mönnum til slíkra úr-
ræ&a, jafnvel þótt þau í raun og veru sje ein-
hver hin óálitlegustu, því lán þessi þarf þó a&
borga aptur mefc vöxtum, eins og von er til,
og þa& innan ákve&ins tíma t. a. m- á næstu
7 árum, en engin veit hvert hin komandi árin
muni heldur ver&a blífc e&a strífc; þau þyrftu þó
a& ver&a talsvert betri en hin árin á hverjum
lánin eru tekin, ef mönnum skyldi ver&a au&i&
bæ&i a& framfleyta lífmu og jafnframt borga
áfallnar skuldir. þa& vir&ist ekki ástæ&ulaust,
þó sumir ímyndi sjer a& sí&ari hluti þessarar
aldar muni ver&a har&ari en mi&aldar árin,
eins og optast hefir átt sjer stafc á li&nu öld-
unum er menn hafa sögur af, og ef svo færi
vir&ist þa& vera ekki a& eins mikil óframsýni,
heldur jafnvel ábyrg&arhluti, a& safna skuldum
til endurgjalds á ókomnum tíma, en ey&a þó
í mhna&arvöru máske margfalt meira, en skuld-
nnurn svarar, sem því mi&ur, of ví&a mun
eiga sjer sta&; t. a. m. er hreppur minn hú
a& fara í grófar skuldir, jafnvel þó lögfc sje
á bændur gífurleg aukaútsvör, og matvæla-
skortur hinn mesti í hreppnnm, svo allt útiit
er fyrir sára bjargarþröng, samt sem á&ur var
svo 100 rd. skipti, varifc á næstlifcnu sumri til
muna&arvöru kaupa í þessum hrepp, og þó er
hann, ef til vill, einhver hinn sparsamasti af
13. OPT KEMUR MIKILL ELDUR AF LITL-
UM NEISTA.
Rithöfundur nokkur, Carit Eltar a& nafni,
segir frá eptirfýlgjandi vi&bur&i í riti sera ný-
lega er komi& á prent „Arabere og Kabylere“.
(Kabyl er bær nor&austan á Persalandi).
Einu sinni niættust tveir Kabuiar á kaup-
stefnu-þingi, ó&ara en þeir mættust sagfci ann-
ar þeirra: „Jeg á hjá þjer 1 Barre“ I (þ e.
5 sk), „veit jeg þa&! en þú færfc þá ekki*.
nþa& má í rauninni bífca, ef þú hefir þá ekki
hjá þjer“. „Ekki skortir mig peninga, en
hvafc um þa&, jeg ætla aldrei a& borga þá“!
þessura ándsvörum reiddist Kabulumafcurinn
svo mjög, a& hann dró hníf sinn úr sli&rum,
og veitti skuldunauíi sínum banasár. Vinir
málspartanna og íleiri, streymdu þegar a& me&
hla&nar bissur, slóst þá í hinn har&asta bar-
daga, og innan 6 klukkustunda láu 45 menn
dau&ir í valnum. Atbur&ur þessi ske&i ári&
1843, þetta 5 skildinga strífc stófc yfir í
10 ár, efcur þangafc til Frakkar unnu bug á
Kabulamönnum árifc 1853 Á þessu tímabili,
voru gjörvallar eignir manna rændar, og öll
hús eydd og í óbyggfc komin, á svæ&i því er
— 66 —
nágranna hreppunum í brúkun allrar munafc-
arvöru. {>afc lítur svo út sem menn sje farnir
a& álíta tóbak, brennivín og kaffi, nau&synja-
vörur, og haldi því áfram a& kaupa allt þetta
me&an nokkur skildingur hrökkur, þanga& til
menn velta út af í vesæld og volæ&i ef svo
vill verkast; betta sýnist þó ekki mega svo
til ganga, ef þafc er samkvæmt bæ&i Gu&s og
manna lögum a& fara spart og hóflega mefc
efni sín, þó engin bágindi þrengi a&, og spar-
semin jafnan talin me&al hinna nytsömustu
dyggfca, hversu árí&andi hlýtur þa& þá ekki a&
vera a& fara sem sparast og hyggilegast me&
þau litlu efni, sem enn þá eru fyrir höndum,
þegar-byrju& er almenn neyfc af vaxandi efna-
skorti, þó hún sje enn ekki kominn inn fyrir
hverjar dyr. þa& hefir nú verifc og er en þá
almenn vi&bára á móti því a& leggja ni&ur
muna&arvöru kaupin, a& þafc sje ekki til neins,
og þar mefc óþolandi fyrir hvern einstakann,
e&ur örfáa menn, a& skerast svo út úr mann-
legu fjelagi — er menn svo kalla —, og þetta
er a& vísu satt, a& þa& reynist mjög ervitt
fyrir hvern einstakann, og jafnvel þótt nokkr-
ir sje í fjelagi, a& breyta öfugt vi& þafc sem
almennt vi&gengst einkanlega í byrjuninni, þó
nokkur dæmi sje til a& þa& hefir tekizt; þafc
þarf meira enn me&al kjark til a& geta leitt
bjá sjer öll þau há&yrfci, spott og fyrirlitning,
er venjulega dynur yfir þá er gjöra sig frá-
brug&na aimenningi me& einhverju móti; en
hjer ætli almennur fjelagsskapur a& geta kom-
i& til hjálpar. þa& er vonandi a& margir ein-
stakir menn hafi hreinskilinn vilja á a& breyta
eins og þeir sjá a& rjettast er, og mest getur
leitt gott af, bæfci fyrir sjálfa þá og afcra, þó
þá vanti kjark e&a þrek til a& framfylgja því,
og ef hinni ytri fyrirstö&u yr&i a& miklu leyti
rýmt úr vegi mefc almennum samtökum, mundu
þeir fá nýjan dug og betra færi til fram-
kvæmdar gó&um vilja sínum.
Eins og hjer a& framan er þegar bent til,
virfcist þafc einkar árífcandi, a& nú strax fyrir
næstu sumarverzlun væru stofnufc sem fjöl-
mennust fjelög í hverjum hreppi, til afc sporna
sem mest a& ver&ur vifc öllum óþarfa- og mun-
afcarvöru-kaupum, einkanlega á tóbaki, brenni-
víni og kaffi, enn efla og sty&ja a& reglusemi
Og sparsemi eptir megni. Og { annan stafc
ættu menn a& senda alþingi bænarskrár, um,
afc koma sem fyrst upp iagabo&i, er legfci tals-
ver&an toll á umræddar munafcarvörur, eink-
anlega tóbak og brennivín. þafc má lieita
fur&a afc alþingi ekki er þegar búifc afc koma
slíku lagabo&i á fó't, er þafc þó hefir verifc {
vandræ&um mefc gjaldstofna, og álögur hafa
farifc svo mikið vaxandi áöfcrumeigum manna.
þafc virfcist þd einna sanngjarnast a& leggja
lá milli þorpa þeirra er fjandmanna lifc þessi
höffcu reist herbúfcir sínar.
14. ORÐA SINNA SKYLDI ENGI MAÐUR
VALJÚGUR VERA.
Eitt sinn voru 4 stndentar sem lásu sam-
an á háskóla í þýzkalandi, þafc var sifcur þeirra
afc koma saman hvert kvöld, eptir dagsverk
sitt í húsi einhvers þeirra og æfa sig í hljófc-
færaslætti. þar sungu þeir lög er samin voru
til afc leika á 4. hljófcfæri f senn.
Eitt kvöld er þessir ungumenn hættu a&
slá hljófcfærin og tölufcu saman sjer til skemt-
unar, heyrfcu þeir, þá minnst varfci, skjálfandi
rödd ne&an vi& gluggan á húsinu og var leik-
ifc undir á hörpu, En harpan haffci' verifc úti
í svo mörgu illvi&ri aö raddir hennar voru
orfcnar rámar hjá því sem fyrr haffci verifc.
þó voru þær vifckunnanlegar og þó rödd manns-
ins skylfi var hún enn hreiinfögur. þafc var
gamall og hrumur beiningamafcur, sem hjer
söng. Og hann enda&i sönginn me& versi og
bafc í því tilheyrendur sína, í Gufcs nafni,
afc gefa sjer dálítifc hús mefc aldingarfci, og
mundi Pjetur gamli Bagfci hann verfca svo auö-
toll á þær eigur manna, sem þeir ekki þurfa
mefc til naufcsynleg3 lífsvi&urhalds, e&a brúka <
eins og þær sje fram yfir þarfirnar, og þafc
væri þd altjend kostur vifc slíkann toll fyrir
gjaldendur, afc flestir þeirra gætu minnkafc
hann, e&a ljett honum alveg af sjer eptir eig-
in vild, mefc því afc minnka, e&ur haitta al-
vcg vi& munafcarvöru-kaupin; öfcru máli er a&
g,egna mefc Iausafjeb, sem flest útgjöld hvíla
þd á, flestir hljdta a& láta eigur sínar standa
{ því, til a& geta framfleytt lífi sínu; tollur
þessi gæti þó víst komifc í gó&ar þarfir til ein-
hverra nytsamra fyrirtækja í landinu, eíur til
afc Ijetta a&rar álögur mefcan har&ast er í ári.
En þafc er nú ekki einungis óhófifc, sem
er a& koma okkur alveg á höfufcifc, heldur og
þa& einkanlega, bæ&i har&æri og verzlunar-
ánau&in, efcur einveldi verzlunareigendanna, er
fastlega styfcur afc þvf. Vifc ve&ráttuna geta
menn au&vitafc ekki ráfcifc, en vjer sem erum
bornir og npp aldir í þessu kalda Iandi, ætt-
um a& geta lært a& nota svo þau mefcul er
vi& eigum hjer kost á, a& mislyndi hennar komi
oss a& sem minnstri tálmuu, og er þafc a& miklu
leyti í því innifalifc, a& aulca og drýgja sem
mest öll matvæli (einkum innlend), og fó&ur
byrgfcir handa mönnum og skepnum, og jafn-
framt spara hvorttveggja svo fraint sem ver&a
má, og samrýmst getur gó&ri reglti, til a&
sty&ja a& þessu þyrfti a& vera 5—9 manna
nefnd í hverjum hreppi er falifc væri á hend-
ur afc hafa nákvæmt eptirlit mefc búna&arhátt-
um manna, einkanlega hvafc snertir mat- og
heyafla og ásetning á heyföng, og þar sem
öreigar ætti í hlut, þyrfti nefndirnar a& hafa
vald til a& rá&a ásetningi eins og þær sæju
bezt fara, hvafc sem eigendur vildu; þa& virfc-
ist næsia tilfinnanlegt fyrir sveitastjórnirnar,
þegar öreigar breyta þvert á móti því, sem
ásetnimrsmenn rá&a beiin til. fella sffcan «kflpn—
ur sínar fyrir fó&urskort, og lenda me& hyski
sitt alveg út á sveitina; nefndir þessar hlytu
a& geta komiÖ miklu gófcu til leifcar, bæ&i
mefc eptirdæmi sínu og vinsamlegum fortölum,
ef þær væri, eins og þyrfti aö vera, skipa&ar
beztu mönnum hreppanna.
Til afc lina verzlunar einokunina og minnka
veldi verzlunareigendanna, er œtlandi a& Ey-
fir&ingar sje búnir a& finna, og eru nú a& út-
búa, bezta rá&ifc, sem er afc stofna innlenda
verzlun, e&a me& ö&rum or&um, a& landsmenn
eigi sjálfir kaupför til a& verzla á vifc fleiri
þjó&ir, eins og sjest af grcin þeirra ÍNorfcan-
fara 7. ári bls. 69 þafc hlýtur a& vera óska-
ráfc, afc landsmenn eigi sjálfir nokkur kaupför
til afc koma lííi í verzlanina og bæta prísana,
og afc sem flestir ætti hlut í þeim svo að
hagna&urinn kæmi því jafnara nifcur; efna-
ugur og sæll a& hann vildi eigi skipta kjörum
sínum vifc nokkurn kong í heiminum.
þegar hann endafci versifc leít hann upp í
gluggann. Stúdentarnir höföu þrýst sjer afc
honum, til a& heyra því betur sönginn og sjá
kallinn. Einn af þeim snarafci þá til hans
nokkrum smáskildingum brosandi og sagfci:
„Taktu vi& þessu lítilræfci, vesælings Pjeturl
vjer getum eigi gefifc þjer meira núna, En
kondu annafc sinn“ I
„Já ! komdu eptir eittár“ sag&i annar, „þá
skulum vjer gefa þjer fje svo þú getir keypt
þjer dálítinn kofa“ sagfci hinn þrifcji..
„Og dálítinn aldingarfc með“ sagfci hin°
fjórfci.
Kallinn stófc, eins og agndofa, me&an þeir
þuldu loforfcin. Ljós skein úr næsta veitinga-
húsi á beiningamanninn og gátu þá hinir gjefc
hvafc hrurnur hann var og hvítur af hærum.
Hann leit þá aptur upp í gluggan, hugsa&i
sig um litla stund og sagfci: „Er y&ur alvara
ungu vinir mínir! þjer munufc þó eigi vilja
gabba fátækt gamalmenni“ I
„Nei! sannlega elcki“I sag&i einn þeirra.
»Sá lijet Ernst.