Norðanfari - 02.08.1869, Blaðsíða 2

— 74
maíkaS korn „geti veri?> dheilnæmt®.
sem er óheilnæmt er og ver&ur aldrei annah
álitih en sem nokkurs konar eitur, er mönn-
um er háski búinn af þegar minnst varir, og
getur slík vara aldrei heitib forsvaranleg e&a
forsvarsverb. f>ar sem embættisbróöir minrt,
herra Caucellfráb Skapfason vill fá ab vita,
hvaba sjúkdómur geti komib af slíku korni, þá
þarf jeg víst naumast ab brýna þab fyrir hon-
um (þvf þab veit Iiann sjálfur), ab fjöldi veik-
inda getur komib af skemmdri og óhollri fæbu,
og gctur þab orbib á ýmsa vcgu bæbi eptir
heilsufari hvers eins, og líka svo eptir því,
hve mikib menn fá af því skabvæna efni í sig,
en þab ætla jeg ab muni vera óskaráb fyrir
hvern einn, sem hefir látib ofan í sig mabka
og rotnaba, dauba mabkaveitu, ab hreinsa þarm-
ana sem bezt meb olíu og lýsi, svo ab eigi
liggi slíkur óþverri í þörmunum og færist
þaban inn í blóbib og vessana. Ab öbru leyti
finnst mjer embættisbróbir minn, herra Can-
cellíráb Skaptason og hinir abrir herrar, og
stórkaupmaburinn sjálfur, er bafa viljab fegra
þetta mál, ættu ab álíta sig allt of heibvirba
menn til þess, eba ab vera ab bera í bæti-
fláka fyrir slíkt édæbi, seni þab má ltalla, ab
selja naubstöddum mönnnm skemmda vöru, hvar
vib heilsu þeirra og lífi getur verib hætta búin.
A hinn bóginn er þab órjettur vib þá kaup-
menn vora, er vanda vörur sínar, ab vera ab
taka skemmda vöru í forsvar, því þá er þeim,
ef til vill, eigi gjört hærra undir höfbi en þeim,
sem vanda vöruna sem bezt þeir geta.
Jeg veit eigi til ab nokkur kaupmabur
hjer á landi haíi nú sem stendur haft skemmt
korn, nema herra sfórkaupmabur Hildebrandt,
en ab hann hafi haft mabkab korn veit jeg
meb vissu, því mjer var sýndur mabkurinn úr
korninu, og var þab hinn venjulcgi kornorm-
ur „Calandra granaría“, endavar sagtafmörg-
um, er ab norban koinu, ab mikib hefbi verib
af honum í því, en hversu mikib, get jeg þó
enn sem stendur eigi sagt meb neinni vissu.
Samkvæmt allra sibabra þjóba plagsib,
er þab álitib mjög saknæmt, ab selja skemmda
mati/öru, og verba slíkir menn, sem þab gjöra
alla jafna fyrir þungum búsifjum þar setn
góö regla og stjórn er, enda fæ jeg eigi sjeb
hvar stabar skuli nema, ef slíkt er látib ganga
eigi einungis átölulaust, heldur þar á ofan op-
inberlega afsakab og tekib í forsvar, og þab
einmitt á þeim tímum, þegar neybin þrengir
mönnum til, ab leggja sjer þab til munns, er
menn annars mundu varpa í sjóinn. Ab end-
ingu get jeg þess, ab jeg læt hjer meö prenta
fylgjandi hrjef frá 2 heiöviröum mönnum þessu
máli vibvíkjandi. Reykjavík í maí 1869.
J. Iljaltalín.
Eptir gefnu tilefni frá herra landlækni,
Ðr. J. Hjaltalín, gefum vib undirskrifabir svo-
Iátandi vottorb, vibvíkjatidi ormakorni því, er
flutt var til Hóianessverzlunar næstlibib haust.
Hjer á heimili var korn þetta hreinsab svo,
ab þab var fyrst vinsab sein fjallagrös og síb-
an á talerk tíndir ormar þeir er þá sáust ept-
ir Meb þessum hætti mun ekki hafa fengizt
meir af ormum, kornhýbi, sandi og öbru rusli,
en 1 pottur úr skeppunni; ætlum vjer, aö
mestur hluti þess korns, er þá var eptir, hafi
veriö ómaÖkjetinn. Mjög margir hafa tfnt ná-
kvæmlega ormana úr korninu, án þess aö
vinsa þaö áÖur; hafa þó fengizt í þaö minnsta
1 ormur úr hverju lóöi korns til jafnaöar.
Mest er vjer höfum heyrt getiö um, hafa fund-
izt í hálfu pundi korns 92 ortnar. Tíminn
til aö verka korntunnuna á þenna hátt, er vjer
álítum fljótlegast og bezt eru 12 dagar, eöa
4 rd. tilkostnaöur einungis í fæbi. Ormateg-
undirnar eru svo fjölda margar og ólíkar aö
lit, vexti og öllu sköpulagi, ab vjer getum ekki
skilib), aö önnur eins margbreytni geli átt sjer
staö á einu kynferfei; vjer látum því fylgja
bjer meö nokkrar tegundir þeirra.
Ekki getum vjer sagt meö vissu, hvort
korn þetta hcfir orsakaö nokkra kvílla, en
þaö eina vitum vjer, aö á ekki allfáum bæj-
um bjer innan sýslu hefir fólk veikst meÖ
blóösóttarniöurgangi, höfuöverk og jafnvel tipp-
sölu. því hefir veriÖ veitt athygli, aÖ kviilar
þessir hafa oröiö tilfinnanlegastir á sumum
þeim bæjum, sem korniö hefir veriö mest
hrúkaö, og þaö svo, aö nokkrir hafa haldiö
viö rúm sín svo aö vikum hefir skipt En
þar á móti vitum vjer ekki nokkurt dæmi til
þess, aö sýki þessi hafi átt sjer staö á nokkru
því heimili, sem ormakorniö var ekki brúkaö
til matar; voru þó þau heimili mörg hjer í
sveit, þar til kom fram á útmánuöi, er ekki
neyttu þess fyrr, en neyÖin þrýsti þeim til aö
kaupa þaö fyrir 12 ríkisdali.
Mjóadal 28. apríl 1869.
Jóhannes Guömundsson. Jóh. F. Sigvaldason.
TIL IJINS LÆIÍÐA “ÍBA“.
(Framhald.)
Eptir kverinu er þá eöli mannsins spillt
og skemmt; hann girnist ekki lengur hiÖ góba
eingöngu, heidur freistast harin líka af til-
hneigiiigum sfnum til ills. Maíurinn hefir
eptir „drottnandi eptirlöngun til lukku og vel-
gengnis“, sem „er einungis innifalin í vel-
grundaöri sinnisrósemi og ánægju“ ; hann hefir
„samvizknna“? eöur tilfinninguna fyrir rjettu
og röngu ; hann hefir skynsemina til aö þekkja
rjett frá röngu; hann hefir frjálsræbi til ab
velja hib góba, en hafna hinu illa; en magn-
abar syndsamlegar tilhneigingar striba á hann
og fá opt yfirráb yfir skynsemi hans og vilja;
hann helir lyst og löngun til hins góba, en
hann fieistast jaínframt af tillmoigingum o<„-
um til iils. Maburinn á í stríbi vib hold og
blób, eba vib sínar syridsamlegu fýsnir og til-
hneigingar, girndir og ástiíbur; hann ýmist sigr-
ar eba fellur, og af því ab „syndin hefir veikt
hann“ er hann ekki einfær um ab vinna sæl-
an sigur.
þetta skilst mjer nú vera lærdómur kvers-
ins um syndafallib og ei föasyndina. Kveriö
kennir, aÖ inaöurinn hafi spiílst en engan
veginn gjörspillst; aö hans sibferöislegu
og andlegu kraptar hafi veikst, en engan
veginn g j ö r s a m 1 e g a glatast og týnst
aö maburinn sje ekki e i n f æ r um ab vinna
endilegan sigur á sínum syndsamlegum til-
hneigingum, en þó sje liann enganveginn s iö-
feröislega og andlega máttlaus
gegn þeim. þess vegna áminnir kveriö oss
uin „aö vjer megum ekki vanrækja aö leggja
allt kapp á vora sálavbetrun“, „aö vjer verÖ-
um aÖ gæta vor nákvæmlega, svo aö vondar
girndir uppkveykist ekki hjá oss“, og „alvar-
lega kappkosta“ aö niöurkefja þær þegar þær
taka til aö hreifa sjer“. En þaö væri hiö
mesta háö og fásinna, aö segja nokkub því-
líkt viö þá sem eru „andlega og sibfevbislega
dauöir„ og „geta ekki annab en syndgaö".
þjer segiÖ, sjera „íbi“, æbi hróöugur, (Nf.
f. á. 62. bls.) „ab þaÖ sje svo fjarstætt aö
þetta (þaÖ aö maöurinn hafi misst gjörsam-
lega samvizkuna, skynsemina og frjálsræbib í
syndafallinu) verbi nokkurstabar dregib út af
Samanburöinutn, því þab er vitleysa, (þaö
held jeg nú líka), sem engum heilvita manni
kernur í hug, (þaö skyldi nú góö lukka till).
En má jeg nú spyrja yöur, sjera rainn, hvern-
ig getur sá haft skynsemi og samvizku
sem er ,,andlega Og siöferöislega
d a u ö u r “, eöa sá haft f r j á 1 s r æ ö i scin
„getur ekki annáö en syndgaöK?
Jeg er nú svo ólæröur aö jeg get ekki komiö
því heim En ef þjer nú af lærdóm yöar get-
iö komiö þessum ósamrýmanlegu hlutum sam-
an, getiÖ þjer þá líka trúaö því sem í kver-
inu stendur: „þau börn sem deyja ábur en
þau hljóta skírn koma samt í guÖsríki“, og
svo jafnframt því, ab þau sje, eins og S. Mel-
steb kennir, „andlegt og sibferbislegt daubíflí
og þrælar syndarinnar“?
Dm rjeítlætinguna segir sjera „íbi“: „Apt-
nrhvarf frá syndum útheimtist ekki til rjett-
lætingar af mannslns hálfu samkvæmt 5. kap.,
þvíþabgetur ekki rjettlætt; þab stendur hvergi
í 5. kap. sem ekki er von, því þab getur ekki
stabib þar“. Jeg varb aldeilis forviba þegar
jeg las þessi frábæru ósanriindi, jeg
trúbi valla inínum eigin augum, því ab þab er
meb svo berum orbum tekib fram í 5 kapit.
ab apturhvarfib útheimtist engu síbur en trú-
in af mannsins hálfu til rjettlætingar, og jeg
held ab ekkert barn sern lært helir sinn krist-
indóm efist um þab. 6. gr. í 5. kap. tekur
hjer af tvímælin, hún hljóöar þannig, (sem öll-
um er víst kunnugt, nema ybur ó sjera „íbi“) :
„Dmvent1, og rjetttrúandi kristin manneskja
getar, eptír því sern Gub hefirí sínu orbi lof-
ab, verib sannarlega fullviss um ab hún er hjá
Gubi vegna Krists rjettlát oröin“; o s. frv.
þó ekki þurfi meiri sönnun en þetta, ab apt-
urhvarf og trú útheimtist til rjettlætingarinn-
ar, þá skal jeg þó taka fram fleiri staÖi, svo
sem 4. gr. í 5. kap. Fyrst er þar lýst í hverju
sannarleg trú á Jesúm Krist til sáluhjálpar sje
innifalin, en síÖast er þessu viö bætt til aö
sýna, aö trúin á J. Kr. sje ekki sáluhjálpleg
nema apturhvarfiö sje henni samfara: „SVO
framarlega Sem vjer ibrumst þeirra
(syndanna) af öllti hjarta, einsetjum oss
að syndga ekki framvegis viljandi, heldur laga
vorn lifnafv optir Jooú Kiioto hellajfa lær-
dómi, og hlyba honuni sem vorum rjettmn
herra“. þetta er einmitt apturhvarfib meö
öörum orÖurn = (sbr. 3. gr.). í smáastíls-
greininni viö 2. gr. segir svo: „sannarlegt
angur og tregi (= iörun) fyrir syndirnar verö-
ur að ganga á undann þegar trúin á Krist á
aö vera fölskvalaus". „Enginn getur heldur
huggaö sig við Jesú Krists friöþægingu nema
sá sem lætur af iilu og kappkostar aö fara
dagvaxandi í því góöa“. En þetta tvent ein-
læg ibrun og alvarlegur betrunar ásetningur er
innihald apturhvarfsins (sjá 3. gr). „E i n -
ungis e r sanna trú ab finna hjá
þeim ibrandi* segir ennfremur í 5. kap.
Ilver getur nú verib svo „andlega daub-
ur“ nema ósjera „íbi“ að segja ab það sje trú-
in ein eptir 5. kap. sem af mannsins hálfu
nægi til rjettlætingar ? þar er sagt, ab ibr-
unin eðiir apturhvarfið hljóti að ganga á und-
ann trúnni, að trúin án ibrunar cða
apturhvarfs útvegi manni ekki
fyrirgefningu syndanna, (shr.
„huggun af Jesú Krists friöþægingu*), ebiir
ab trúin ein án iðrunar sje ósönn og ónýt, og
ab a p t u r h v a r f i b og t r ú i n, en e n g-
anveginn trúin ein sje skilyrbib af
mannsins hálfu til ab honum veitist rjettlæt-
inginn. Ilvab segib þjer nú um allt þetta,
sjera, eða öllu heldur ósjera „íbi“I því jeg
get ekki ímyridaö mjer ab nokkur sjera væri
svo harbsvírabur eba fábjánalegur ab segja,
ab þab geti ekki staðið í 5. kap,, sem stend-
ur þar meb svona berum orbum.
Mynster kennir og hið sama íhugleibing-
1) Dmyendun er sama sem aptnrhvarf
þessi greiu er nokknö öbruvlsi orðuö £ nýja kverinu, en
meiuingin er hin sama, því ibruu er opt víst £ sumu
merkiugu sem aptnrhvarf,