Norðanfari - 28.07.1871, Blaðsíða 2

— 69 —
sil ábyrgb sem þar af leitir, verbur því af>
vera í liönduin 1. efiur fleiri manna, sem bú-
setlir eru á Islandi ; þaJ) má kalla þá stjúrn-
arherra, e&a gefa þeim eitthvert annaf) nafn,
8etn minni hljdm hefir. Yfir þessa stjdrn hlýt-
ur aí> setja, stiptamlmann, sem jarl, ríkisstjúra,
etia höfufsmann. þa& er mef) Bfírum or&um,
martn meb konunglegu umbofii, sem sje á-
byrg&arlaus fyrir alþingi, eins og konungurinn
sjálfur, en sem hafi ábyrgf) fyrirhinni dönsku
stjúrn * hann á at) hafa vakandi auga 4 því,
af) stjórn hinna sjerstöku málefna Islands fari
ekki í bága vib almennann hag ríkisins Ein-
asta inef) þes6u e&a þvílfku fyrirkomulagi er unnt
af) koma vihunanleg/i skipun á þetta mál ,og
Island getur fengif) þaf> frelsi, og þá vifnrr-
kenningu sinna stjórnlagalegu rjettinda, sem
þafi ineb rjettu getur heimtah. Hver sem ætl-
ar sjer af) stjórna Islandi frá Kaupmaunahöfn,
tuun naumast komast hjá því, •— enda hvaö
duglegur sem hann væri —, af) almenn og á
rökum byggb óánægja ætti sjer staf), mefc
stjórnar athafnirnar".
Svona lítur danskur maíiur á þetta mái.
Hann álítur óhugsandi, afi nokkur stjórn geti
orfif) hjer a& lifci, nema hún sje búsett
hjer á landi, og hafi ábyrgfc fyrir
a i þ i n g i. Vjer getum því afc mestu, efca
jafnvel öllu leyti, afchyllst þessa skofcun. Og
hvafc landstjórann, efcnr jarlinn snertir, sem
hjer er stungif) upp á, þá er kostnafcirrinn liifc
Iielzta og jafnvel hif) eina, senr haft verfcur á
móti slíku fyrirkomulagi ; þafc horfir sem sje
beinast vifc, afc ef vjer færum sjálfir af eigin
hvötum, afc bifcja um þenna konunglega um-
bofc8mann, afc þá mundu Danir heirnta afc vjer
kostufcum hann sjálfir, en þóít þafc sje vita-
skuld, bæfci eptir málsins efcli, og samkvæmt
landsrjettindum vorum, afc konungsiíkifc í heild
sinni ætti afc launa honum. En þótt nú færi
svo, aö vjer yrfcum sjálfiraf) launa landstjór-
annm ættum vjer ekki afc horfa þar of mjögá
skildinginn, heldur Hta á hiít, að mefc þannig
lögufcu stjórnarfyrirkomulagi fáum vjer fyrst
Iandsrjettindi vor vifcnrkennd, og fulla trygg-
ingu fyrir því, af) má! vor verfci afgreidd mefc til-
hlýfcilegum hrafa. Vjer skulum nú skýra frá,
hvernig vjer höfum hugsafc obs verksvifc land-
stjórans.
{Nifurl sífcar).
ÆTTJARÐARÁST herra J. II í REYKJAVÍK.
(Nifcurl.) En þetta fráleita verzlnnarástand
hjá oss kemur af ramvitlausri afcferfc Islendinga
sjálfra, því afc þeir gætu fyrir löngu verifc búnir
"afc fá full ráfc yfir fjárhag og útvegum landsins;
þeim hefir verifc bofcifc þafc, en í stafc þess afc
taka bofcinu fegins hendi, er alþingi sífeldlega afc
jagast vifc stjórnina um árlegt fjártillag frá
Dartmörku, sem ekki er helmingur á vifc þafc,
sem afla mætti ef skynsamlega væri áhaldifc
og mefc mjög svo lítilfjörlegum tollgjöldum.
Eins og nú stendur er hægt afc sanna afc
Islandi er sannarlega, afc fara aptur, og sem
sýnishorn af því viljum vjer nefna, afc í Vest-
urumdæminu hafa núna á 11 árum 12 jarfcir
lagzt í eyfci, og er eigi efamál afc slíkt kem-
ur af stjórnleysi og vanrækt. Eigi er em-
bættismönnunum íslenzku um afc) kenna þessa
aptuiför, því afc eins og stiptamtmafcur vor,
sem nú er, styfcur hveit þafc fyrirtæki, sem
hann hyggnr afc landinu megi verfca afc sönn-
um notura, mefc einstakri gófcvild, mannúfc og
kappi, þannig erum vjer og sannfærfcir um,
afc enginn af hinum embættismönnunum mundi
af skakkri hæversku hlífast vifc afc láta í Ijósi
skofcun sína gagnvart stjóininni ( Danmörkn,
ef honum virtust uppástungur stjórnarinnar
eigi hentugar, efcur landinu afc sönnum not-
um. Aptur á móti er þafc varla láandi nokkr-
um vöndufcum embættismanni, þótt hann hiaupi
eigi í fangifc á nokkrum æsingamönnum efca
ráfclausri alþýfcu, sem þafc á heima hjá, er svo
opt hefir verifc sagt mefc íullri ástæfcu annar-
stafcar í heiminum : Scinditur incertum studia
in contraria vuigus.1 Um atgjörfcir manna
á þingum hjá oss, eins og þau gjörast nú á
tímum, eiga næsta vel vifc orfc Valtaires í
„llinriksdrápu":
Car de tant de conseils L’effet le plus
commun Est de vorir tous nos tnaux sans en
soulager un1 2.
J. H“.
*• *
*
Eptir því sem stendnr í brjefi þessu, er
höfundur þess sjálfsagt einn mefcal hinna
„framkvæmdarsömu ættjarfcarvina“, sem „vil!
landinu vel af einlægum hug, en býr eigi yfir
sjerplægnisfullum !aunráfcum“, og fer ekki
heldur mefc „þýfcingarlaust orfcagjálfur um
þjófcstjórn, sjálfsforræfci og svo frv. , og „fyll-
ir“ ekki heila manna mefc vitlausum hugar-
burfci“, og sömul. í tölu hinna islenzku em-
bættismanna, sem „einir innibinda í sjer þafc
Iftifc af andlegri menntun og þekkingu sem til
er á Islandi“, og „ekki mundu af skakkri hæ-
versku hlífast vifc afc Iáta í ljósi skofcun sína
gagnvart Danastjórn, ef þeim virtust uppá-
stungur hennar eigi hentugar efca afc sönnum not-
um fyrir landifc“, (slíkt lieíir eptir því aldrei vilj-
afc til!) og væri þafc því næsta óvifcurkvæmi-
legt, ef vjer vottufcum eigi slíkum rnanni skyld-
ugt þakklæti vort fyrir allar hinar lærdómsríku
áminningar hans og vandlætingar í þessu brjefi.
þafc væri afc týna muslifc en gæta eigi afc hveit-
inu ef vjer færum afc taka til þess, þótt ætt-
jarfcarvininum hafi í hitanum og af heigri vand-
Iætingu yfir óknyttum landa sinna oifcifc á afc
ýkja og rangherma fáein atrifci í þessum harma-
grát sínum , t. d. afc fótk hafi fækkafc á ís-
landi hin sífcustu árin; (eptir landshagaskýrsl-
unum hefir þafc þó fjölgafc um 1452, þrjú hin
sífcustu árin, sem þær færa skýrsiur um, nl.
árin 1866 til 1868) ; afc uliarverfc hafi hin sömu
ár verifc opt minna en 18 sk. o. s. frv. Slíkt
getur Bllum orfcifc á í áköfum gefcshræringum,
nema þeir sjcu því gætnari og orfcvarari. En
þafc er annafc atrifci , sem menn mundu íor-
taka afc „einlægum ættjarfcarvini* og „vöndufc-
um embættismanni“ gæti orfcifc á, og þafc er
afc gefa þeim „flokknum“ sem ræfcur Iögum
og lofum á aiþingi og þeim sem honum fylgja,
sem eru allir málsmetandi menn á Isiandi, afc
undanteknum þessum örfáu hræfcum, ininni
hlutannm á þinginu efca hinum konnngkjörnu
þingmönnum, sem höf. aufcsjáanlega hefir í
huga þar sem hann nefnir „embættismenn“ —
þ. e. hinir útvöidu —, því afc svo er þó fyr-
ir þakkandi afc allur þorri cmbættismanna
vorra fylgir skofcan meiri hluta þingsins I hin-
um mikiu velferfcarmálum vorum, — þann
vitnisburfc, afc þeir „uppræti alla hlýfcni og
undirgefni undir Iög og embættismenn í land-
inu“ , búi yfir sjerplægnisfullum heiptráfcum
gegn reglubundinni landstjórn“, afc kalla þá
„sjerplægnisfulla málrófsmenn“, sem vinni sjer
í haginn í laumi, en látist vinna þjófcinni f
hag“, og sem bafa ginnt alþingi til afc neita
hinum mannúfclegu(i) bofcum stjórnarinnar og
þar á mefcal skattveitingarjetti, scm sje einso
dæmi afc menn hafi látifc stjórn bjófca sjer og
cigi þegifc“ (sbr. orfc Lehmanns á ríkisþing-
1) Hinn hverfráfci múgur sundrast í ílokka,
og vill sitt hver. þýfc.
2) þ>v( afc átangurinn af svo miklu funda-
haldi er tífcast sá, afc menn sjá Bll missmífcin
hjá oss, en ráfca eigi bót á neinu. þýfc.
inu í fyrra, sem höf. hefir þannig tekifc tíl
láns — margur hefir látií) freistast til afc tak»
í óleyfi ógirniiegri grip en slík orfc eru
Annara eins orfca og þetta geta menn vænst
af munni óvandafcs orfcháks, sem ryfcurúrsjef
fúkyrfcum, gífurmælum og allskonar ósannind-
um, en eigi af munni ,,einlægs ættjarfcarvin-
ar“ og „vandafcs embættismanns11.
þó er eitt atrifci í afcferfc brjefritarans, setn
er þessa torskildast. Hvernig stendur á því, afc
hann talar eigi áminningar-og vandlætingarorð
sín beinlínis til landa sinna, heidur Iaumar
þeim í biöfc sufcur í Danmörku, þar sem hann
veit afc menn fyrir langvinnan rógburfc og (II-
kvitnisfullan lygaáburfc af hendi leigfcra blafc-
ritenda, danskra og íslenzkra — þafc er þung
tilhugsun afc saga þessarar aldar skuii flytja
nifcjum vorum slíka smán om forfefcur þeirra
— eru búnir afc fá slíkan ýmigust á Islend-
ingum og fordóm gegn máistafc þeirra, afc eigi
er afc hugsa til afc þeir geti litifc rjettu auga
á málstafc vorn efca látifc afc viija vorum, hversu
sanngjarnir og tilslökunarsamir sem vjer er-
um.1 ? Vjer treystum oss eigi til afc svara
þessari spurningu, og vjer vildum óska afc þafc
svar ætti eigi vifc, sem aliir sannir Islending-
ar yrfcu afc bera kinnrofca fyrir, eins og þcir
mega blygfcast sín fyrir afc eiga þá menn í
tölu ianda sinna, setn svo eru langt frá afc
styfcja vifcleitni þeirra til afc varfcveita rjett-
indi sín, skilyrfcifc fyrir lilvcru vorri sem þjóð
og fyrir þrifum vorum og framförum, afc
þeir fara jafnsvfvirfcilegttm orfcum og farifc
er í þessu brjefi um þá menn, scm ganga í
broddi íylkingar til af> verja þessi rjcttindi
hafa hafnafc ginningareplum þeim, sem svo
margir eru hændir mefc, ni. feitum embættum,
titium og metorfcum, en varifc allri æfi sinni
og öllum kröftum sínum til varnar rjettindum
vorum og til a& vekja oea af löng«m dvaia
deyffcar og dáfcleysis til mefcvitundar um sjáifa
oss og til öfiugra framkvæmda í vifcreisn ættj-
arfcar vorrar.
Höf. brjefsins hefir annars verifc svo ó-
heppinn, afc fá ofanígjöf fyrir þafc hjá dönsk-
um rnanni (sjá Ðagbladet nr. 316 1870),
einkum út af ályktun höfundarins um kjöt-
sölu Islendinga, og verzlun yfir ltöfufc afc tala,
og hefir höf. eflaust búist vifc allt öfcru úr
þeirri átt. f>ví verfcur heldur eigi neitafc, að
ályktunin er nokkufc skrítin. Afc segja, að
hátt verfc á kjöti á Islandi, einni beiztu vöru
landsmanna sje hifc mesta skafcræfci, af því afc
sumir verji andvirfci hins selda kjöts til óhófs
og munafcar, og af því afc þafc grynni í pyngj-
um hinna kjötetandi embættismanna í Reykja-
vík, er Bldungis sama og sagt væri, afc gófc
heilsubót væri bifc mesta skafcræfci, af því afc
sumir verji heilbrigfcu dögunum til syndsam-
Iegs athæfis efca eyfci þeim í ifcjuleysi, og af
því afc þá hækki ekki í pyngjum læknanna,
en á slíka ályktun mundi cigi einu sinni nokk-
ur læknir fallast.
b+c.
„BRJEF FRÁ ALþlNGI.
I.
9. júlí 1871.
Alþingi var sett 1. þ. m. eins og IÖg
gjöra ráfc fyrir. Konungsfulltrúi setti þingi®
mefc snjallri ræfcu, er sumum þótti eigi alls'
1) þessir fordómar og ýmigustur á málsta®
Islendinga er svo megn mefcal alþýfcu manna
í Ðanmörku, afc vjer vitum dæmi til afc þing'
mannsefnum hefir verifc synjafc um kosning11
til ríkisþingsins fyrir þá sök, afc þeir „hjeló*1
mefc“ Islendingum, og ætli blafcamenn afc taka
málstafc vorn inissa þeir undir eins kaup'
endur s!na.