Norðanfari - 26.03.1872, Qupperneq 1

Senr/ur kaupendum leostnad-
ai/aust; verd árg. 26 arkir
1 rd 32 óVc., einstök nr. 8 sk.
sölulaun 7. hvert.
mÐMFARI.
Attghjsingar eru teknar i hlad-
id ftjrtr 4 sk. hver lina. Vid-
ankablöd eru prentud á kostn-
ad h/utadeigenda.
11. ÁR.
NOKKRAR ATFIUGASEMDIR
U rn sálmabók, út komna í Reykjavík
1 87 i
J>ab mun víst eigi ofhermt, ab margir
hafi verií) vib búnir aí) taka fagnandi hendi
í móti hinni nýu sálmabók, er biskupinn 1867
fjekk tvo menn til ab undir búa, um leib og
hann skrifabi út um landib eptír frumkvebnum
sálmum og versum, er prófastar skyldu safna
og senda honum lil bókarinnar. Messusöngsbók
vor, sú er til varb uni næstlibin aldamótog síban
hefur ahnennt tibkazt í kirkjitm og heimahús-
um, átti lengi fram eptir misjöfnu láni ab fagna,
og æ þótti hún hafa sína bresti eigi allsmáa
nje fáa, þá bresti, sem jafnvel komu í ljós
því fieiri og urbu því tilfinnanlegri, því fram-
ar sem augu manna upp lukust á hinni seinni
tíb til ab sjá þau lýti, er eigi ntega á vera
nokkrum sálmi, svo framarlega sem hann skal
geta lieitii hæfur til þess, sem hann er ætlabur.
því alvarlegar þrábu menn þá og hina umbættu
bók Hún verbur — hugsubu ntenn — svo
rniklu betri og ab minnsta kosti Iau3 vib þá
galla, sem alkunnir eru orbnir á sálmakvebskap
■vorum og eigi mega lengur svo búnir standa.
j>Er ekki íarib ab prenta nýu sálmabókina®?
»Er ckki nýa sálmabókin komin út“? Svo
spurbu menn hjer nyrbra hvern þann, er ab
sunnan kom, frá því um sumarib 1869, þá er
frjettin sagbi, ab handritib væri til búib, og
þangab til haustib 1871, er bókin sást fyrst
á Norbur!?.neti, nýfágub úr prent^nibj unni t
Reykjavfk. En hvab skal þá nú segja, þar
sem menn þurfa eigi annab enn rjetta út hönd
sína eptir þessu, er þeir áburþrábu? Hverju
er ab fagna, cba hvab skal vib gjöfa? Svo
veit jeg ab margir spyrja nú sjálfa sig og abra.
Jcg spyr og hins sama, enda læt hjer þá og
Rvar mitt upp kvebib meb nokkrum athuga-
serndum, eptir því sem jeg kann rjettast ab
^yggja.
I blabinu þjóbólfi hafa þegar tvær raddir
látib tií sín heyra og bábar ámælt frágangi
hinnar nýu sálmabókar. Önnur þessi rödd kom
frá prestinum síra Stefáni Thórarensen ab
Kálfatjörn, er sjálfur var annar maburinn f
befnd þeirri, sem biskupinn kaus til ab undir
búa bókina og laga. þab, sem hann á telur,
bab eru ýmsar ófimlegar og eigi vandabar ab-
Sjörbir organista P. Gubjohnsens vib handrit
bókarinnar, eptir þab ab nefndin hafbi skilab
bví úr sínttm höndum, og honum var falib ab
*'l taka lög vib sálmana og bæta vib lögum,
bar sem þeirra væri vant, en láta sálmana
hlutlausa ab öbru Ritgjörb síra Stefáns um
ketta efni stendur í 42.— 43. og 44. blabi
t’jóbólfs næstl. ár, og hver, sem þá ritgjörb
*ea meb nokkrum athuga, mun án efa játa, ab
e'g' sje ab óþörfu kvartab utn þab, sem öbru
Vfsi átti ab vera gjört og eigi sæntir ab hafa
«vo búib. Hin Önnur röddin hljómar í 9. — 10.
bl. þjóbólfs þ. á. frá ónefndum, en „háttvirtum
höfundi“, sem ritstjórinn svo kallar af kunn-
'e|ka sínum. þessi hinn „háttvirti höfnndur“
%tur f fyrstu langt erindi 0g snjallt meb
,narg8 konar tölvisi til ab Banna þab, ab prent-
"mibjan f Reykjavík gæti verib skablans, þó
hókin væri seld vib miklu lægra verbi, heldur
e"n á hana er sett. því næst undrast hann
er dómkirkjupresturinn, sjálfsagt me& rábi
AKOREYRI 26. MARZ 1872.
og samþykki biskups, en þó án undan farandi
samkomulags vib söfnubinn, skuli hafatilkynnt
þab, ab hin nýa sálmabók verci höfb til söngva
í Reykjavíkurkirkju frá byrjun þessa kiikjuárs.
Slík rábstöfun þykir honum óverjandi vegna
atkvæbisrjettar safnabarins (— þar hefor mab-
urinn sannarlega rjett ab mæla —) og „meb þeim
frágangi, sem á bókinni er “ Síban lýsir hann
þessum frágangi. Hann finnur þab til af glÖgg-
skyggni sjálfs síns, ab bókin sje prentub meb
afgömlu og slitnu letri og fjórum leturtegund-
um, er jafnvel megi dæmi til finna, ab allar
skarti á einu blabi. En þessu næst minnir
hann á þá galla, er síra Stefán Thórarensen
hafbi um kvartab, og öll þessi lýti, er þau
koma saman, virbast hinum „háttvirta höfundi“
svo mikil og megn, ab bókin sje óhafandi
fyrir þeirra sakir, og þab eitt tiltækilegt fyiir
biskupinn, ab ónýta allt upplagib af þessari
hinni fyrstu útgáfu hinnar endurbætiu sálma-
bókar. Svo harbsnúinn er hann, þessi hinn
„háttvirti“ ritari þjóbólfs. En öllum skynugum
dómendum og undir eins miskunsömum mun
þó lítast, ab ástæbur hans sjeu allt of grannar
til ab geta stabib undir svo þungu dómsorbi.
Enda ýkir hann og drjúgum þab, sem hann
hefur eptir síra Stefáni um þau spjöll, er sálm-
arnir hafa á sig fengib í höndum organistans.
Síra Stefán kemst eigi svo freklega ab orbi og
því síbur hefur hann „sýnt og sannab, ab
ýmsir sálmaruir sjeu breyítir og aflagabir frá
því sem þcir voru, er þeir kömu frá sálmabók-
arncfndinni, svo ab til stórl/ta sje, bæbi í
orbaskipun og skaldskaparreglum.“ Hann fær-
ir ab eins tii eitt dæmi, eina hending, sem
orbib hafi fyrir óheppilegri breyting, en leggur
ab öbru leyti engan dóm á breytingar organist-
ans, nema segir, ab hann, sem nefndarmabur,
hefbi hvorki viljab þiggja þab lof nje búa
undir þeirri nibrun, Bem þær kunni ab útvega
nefndinni. þá kemur og eigi síra Stefáni í hug,
ab þeir gallar, sem hann á bendir, þurfi ab
verba útgáfunni ab ólífissök, heldur leggur
hann ráb til, ab úr þeira sje bætt, svo sem
rjett var hugsab og skynsamlega frá hans
sjónarmibi, er eigi væri meira í efni. En hitt
kennir aubsjáanlega oflætis og fjarmæía, ab
vísa bókinni á eld brennanda fyrir lúib letur
og hjáleita töiuBtafi, fyrir smábreytingar á
nokkrum versum í handriti nefndarinnar, fýrir
fáeinar skakkar nótur, ringlabar lagatáknanir,
eitt eba tvö lög nótusett tveim sínnum og ann-
ab þess konar. öll þvflík missmíbi eru svo
lítils verb og standa ab mestu til brába bóta.
þetta eru þeir flekkir, sem kalla má ab liggi
lausir''utan á hinni nýu sálmabók, neraa ef
undan skal skilja breyt'ngar organistans á hin-
um fyrstu versum nokkurra sálma. En þess-
ar breytingar geta þó, ab ætlun minni, hvorki
verib margar nje miklar; því þær munu varla
ná til annara versa enn þeirra, sem sett eru
undir nótur í bókinni, og þá þekki jeg þar á
mebal eigi allfá óbreytt ab öllu frá því, sem
þau voru mjer ábur kunn, og þrjú, sem Iítil-
lega er breytt, en öllum til bótar þab sem þab
er, svo organistinn ætti heldur þökk skilda en
óþökk, ef þær breytingar eru af runnar brjóst-
viti hans. þá eru eigi eptir nema ein fjögur
eba firam vers, sem vera má, ab bann hafi
vikib vib orbum í; en þó meb þvi kunni ab
— 27 —
M 13.—14.
bafa smeygt sjer inn einhver lýti, þá hljóta
þau ab vera smá og munu engum geta orbib
til ásteitingar, nema nefndinni, sem ab vísu
hafbi orsök til ab láta sjer þab mislíka, er
heimildarlaust var rótab vib hennar verki.
Ef hin nýa sálmabók eigi bæri meb sjer
abra galla stærri og meinlegri heldur enn þá,
sem taldir liafa verib f þjóbólfi og hjer er á
vikib, þá væri vel yfir ab láta og þá skyldi
jeg meb hjartans ánægju hvetja hvern mann
til ab fagna meb mjer komu hennar. Ef jeg
sæi hana, bókina sj álfa, skobaba sem and-
iegt sálmasafn, er hafa skal í kirkjum og
heimahúsum, ef jeg sæi hana í þessu tilliti,
ab efni og orbum og allri sraíb, svo úr garbi
gjörba, ab mjer þætti hún líkleg til ab geta
náb þeim tilgangi hennar, sem biskupinn lýsir
svo vel og rjettilega í formálanum, þá skyldi
jeg eigi undir höfub leggjast, ab færa rnjer í
nyt hib þriggja ára gamla Ieyfi stjórnarinnar
og leita hib brábasta samkomulags um þab vib
söfnub minn, ab taka bókina til hinnar opin-
beru gubsþjónustu. En því er mibur, ab eptir
því sem jeg prófa bókina nákvæmlegar, bæbi í
einstökum greinum og heilu iagi, eptir því
þykist jeg æ framar koma ab þeirri raun, ab
stdrmikib muni til þess skorta, ab hún geti
náb þeim tilgangi, sem henni er hugab. Ab
vísu neita jeg því engan veginn, sem biskup-
inn segir, ab sálmabók þessi hin nýa má heita
aubug ab hjartnæmum og andríkum sálmum
eldri og nýrri. Ed þab cr ekki nóg, ef húu
þá ifka atiriars vegar er eigi svo snaub ab mein-
göllubum og merglausum sálmum eldri og yngri;
og þab þykist jeg ekki geta af henni borib,
jafnvel þó eigi vilji jeg ab þessu sinni ganga
í berhögg vib lifendur nje dauba meb því ab
merkja þá sálmana, sem svo eru á sig komn-
ir. Geti mönnum eigi komib á samt, ab lag-
færa þvílíka sálma, ab því leyti sem sumir
þeirra kunna að vera þess verbir, þá væri
víst óskandi, ab þeir mættu orbalaust aptur
hverfa í burt þangab sein þeir ábur voru, án
þess ab jeg ebur abrir þuifi ab Iýsa ókoslum
þeirra, og verbi þeir svo útlagar fyrir sannab-
ar sakir. Eigi efa jeg heldur hitt, sem bisk-
upinn og segir um bókina, ab „koslab hefur ver-
ib kapps um, ab hún yfir höfub ab tala gæti
samsvarab tilgangi sfnum og fullnægt andleg-
ura þörfum safnafanna“. En til hvers er þab,
ef kappgirnin hefur mistekizt og bókin er nú
eigi til þessa fær ab öllu búnu? þá rætist
hjer ab eins hib fornkvebna: »Gób meining
enga gjörir stob“. Og, æ því mibur, mun ó-
hætt ab segja, ab þetta eigi sjer stab um hina
nýu sálmabók. Hún gctur ab mínu áliti meb
engu móti fullnægt andlegum þörfum safnab-
anna og þá eigi heldur náb tilgangi sínum,
sem í rauninni er eitt og hib sama. því hver
er tilgangurinn ? Sá fyrst og fremst, eptir þvf
setn biskupinn kemst ab orbi, „ab lífga og
glæba gubrækilegar tilfinningar í hjörtum krist-
inna safnaba“. Til slíks ætlunarverks eru nú
ab vísu margir og, ef til vill, fleiri enn færri
sálmar í bókinni vel fallnir. En þá eru aptur
í móti, svo sera jeg þegar hef gefib í skyn,
abrir innanum þessa svo ólíkir. f>ab koma
fyrir í þeiin svo herfileg orbatiltæki, eta hugs-
anin er svo ruglub og reikandi, svo einkisverb
og andvana borin, ab þeir hljóta ab deyba í