Norðanfari - 11.05.1872, Blaðsíða 1

Senrhir kaupendum kostnad-
orfaust; verd drg. 26 arkir
1 i'd. 32 slc., einstök nr. 8 sfc,
söfulaun 7. fwert.
\0HIH\F1RI.
Auglýsingar eru teknar i blad-
id fyrir 4 sk. hver lína. Vid-
aukabföd eru prentud á kostn-
ad hlutadeigenda.
11. ÁR.
AKUREYRI 11. MAÍ 1872.
M 2Í.—22.
í 19.—20: bla&i „þjótiólfs* er út kom 18.
marz næstl. stcndur rKafli úr brjefi um
st jó r n arb 6 tarm ál ií>“ , og kve&st ritstjúri
blafesins vera brjeískrifarannum samdúma í ýms-
atriíium, en getur þess um leib, ab hjer komi
fram einn úr minna hiuta alþingis, og dragi
sverb sitt úr slibrum til þess ab verja, eba berj-
ast fyrir skobunum þess flokksins í múti meiri
hlutanum. Lýsir svo ritstjúrinn yfir því, ab
hann vilji gjörast skjaldsveinn þessa forvígis-
manns minna hlutans og láta hann berjast í
skjúli sínu. þetta þjúbúlfsbrjcf sýnir sig
reyndar og dæmir sjálft; én meö því oss hefir
borizt í hendur annar brjefkafli, sem einmitt
er svar upp á þjúbúlfs brjefib, álílum vjer vel
til fallib ab taka hann upp { blab vort.
KAFLI ÖR BRJEFI UM STJÓRNAR-
BÓTARMÁLIÐ.
1
•— — þjer er háifilla vib, abjeg skuli vera
ab skrifa þjer um stjúrnarbútarmálib eg úska
Svars f^á þjer. þú segir ab þjer sje íarib ab
Þykja þetta mál næstum því eins feibinlegt eins
og klábamálib. — Mjer kom sízt til hug-
ar þegar jeg skrifabi þjer, ab þú mundir svara
nijer á þessa leib. Jeg gat ekki íinyndab
mjer ab nokkur af hinum fáu sonum okkar
elekulegu ættjarbar og sfzt þú, mundir þreytaBt
®vO fljútt ab hugsa og tala um eitt hib mcsta
velferbarmál hennar. Er þab þá fyrir eintúm
leibindi, ab þjer minnihlutamenn viljib taka
tneb þökkum hverjura þeim kosti erdanastjúrn
býbur oss, jafnvel þú kostur þessi ef til vill
hrjúti um þvert úyggandi þjúbrjett vorn og
landsrjett? Jeg fyrir mitt ley.ti vij bibja Gub
þess af öllu mínu hjarta ab lá'ta mjer aldrei
leibast ab hugsa og tala ura velferbarmál
þessa blessaba lands, þar sem jeg er borinn
°g barnfæddur, og ab starfa þab lítib mínir
veiku kraptar megna landi mínu og þjúb til
hagræbis, þab getur ekki orbib nema lítib, þab
veit jeg vel, en „kornib fyllir mælirinn“ ef
vjer allir viljum hib sama og látum oss ekki
leibast ab starfa í hag ættjarbarinnar, þá mun
Gub gefa oss sigur um síbir.
þegar þú ert búinn, vintir minn, ab stynja
°g andvarpa yfir leibindum, Og svo ab drag-
ast á vib mig ab svara mjer þú fáeinum orbutn,
þá byrjar þú á því ab núa mjer því um nasir,
ab jeg sje ekki samhljúba sjálfum mjer í skob-
Uí> minni á þessu stjúrnarbútarmáli. Sjálfsagt
Cr þab, ab þú gjörir þetta meb þeirri húgværb
°g stillingu sem þú ert svo orblagbur fyrir,
e>nkum í þjúbúlfi, og hans vitnisburb í þeim efn-
Ut« rengir líklega enginn. Jeg tek líka þéssa
hógværu áminningu þína meb þökkum, og
varb glabur vib, þegar þú lofabir ab reyna til ab
®yna mjer fram á hvar meinlokan væri í skob-
un minni. En annab hvort er, ab þú hefur
ekki tekib á öilu sem þú hafbir til, eba eitt-
hvert úttalegt skiiningsleysi hefur gripib mig,
Nokkub er þab, ab mjer hefur ekki, þú jeg
lesib brjef þitt þrem sinnum aubnazt ab
8kl|ja hyar jeg væri úsamkvæmur sjálfum
mjer f skobun minní á stjúrnarbútarmálinu.
Rjett hefur þú ab mæla þar sera þú heíur
þab, eptir mjer, ab mjer þyki þab eigi von ab
Islendingar viijj faflast á stjúrnarfrumvörpin,
®em ekki vilja ab stjúrn Islauds hafi ábyrgb
fyrir fulltrúaþingi Islands. Eptir mínura veika
skilningi og minni litlu þekkingu, er ábyrgb
landstjúrnarinnar fyrir fulltrúnm þjúbarinnar
einn hirningarsteinn undir frjálslegri stjúrnar-
skipun í hverju landi og hverju ríki hvar sem
-vera skal. Jeg hef stabib í þeirri trú hingab
til, ab þetta væri reyndar almennt viburkennt,
ekki einungis af Islendingum, heldur engu
síbur af Dönum, og ekki einungis af bábum
þessum þjúbum, heldur af hverri einustu þjúb,
sem veit bvað frjálsleg stjúrnarskipun er. En
þú ert, vinur, á annari skobun, þú segir:
„hvorki hefur þessi á by r gb þ á þ ýbin gu,
sem margir æt!a,og þab sýnir reynsl-
an bæbi í Danmörku og öbrum lönd =
um nje lieldur hægtab koma þessuvib
í svo miklum fjarska frá Danmörku
og naumast vib ab búast, ab Ðanir
vilji, síztabsinni, sleppa Islandi al-
veg Uubu meban þeir leggja fje til
þarfa vorra“.
Jeg ætla nú ab leyfa mjer ab minnast á
þessa lærdúmsgrein þína, sera jeg hef undir=
strikab frá upphafi til enda. þú álítur þá fyrst,
ef jeg skil rjett, ab þab sje þýbingailitib hvort
landstjúrnin í einhverju landi hefur nokkra á-
byrgb eba enga af gjörbum sínum. Ertu þá
ekki líka á því, ab þub sje þýbingarlílib, ab
nokkur Iifandi mabur hafi í nokkrum hlut á-
byrgb orba sinna og gjörba? Jeg tel svo
sem sjálfsagt ab þú lálítir svo, af því þú ert
æfinlega svo einstaklega samkvæmur sjálfum
þjer, eins og allur minni hlutinn á alþingi.
þú berb fyrir þig reynsluna bæbi í Danmörku
og öbrum löndum, þínu máli til sönnúnar,
en eitt hefur þjer þú lábst eptir, og þab var,
ab koma meb nokkur dæmi til sönnunar, því
þjer satt ab segja, sjá ekki mín augu af
reynslunni f Danmörku og öbrum löndum ann-
ab en einmitt hib gagnstæba vib þab sem þú
sjer. þab er líkast ab þetta komi til af því,
ab þú, eins og yfir höfub að tala rainni blut-
inn á alþingi sjer alla hluti betur en allir abrir
ekki einungis á fslandi, heldur og líka bæbi í
Danmörku og öbrum löndumil
þjer sýnist ekki liægt ab koma stjúrnar-
ábyrgb vib hjer á landi af því þab er í svo
miklum fjarska frá Ðanmörku. Hvernig stend-
ur á því ? Geta ekki Í9Íenzkir stjúrnarmenn
á Is|andi ábyrgst sínar fslenzku stjúrnarat-
hafnir fyrir íslenzku fulltrúaþingi jafnt hvort
sem lengra eða skemmra er hjeban til Dan-
merkur. Eru ekki til enskar nýlendur eba
hjálendur, sem liggja margfalt fjær Englandi
en Island iiggur fra Danmörku og þú hægt ab
koma þar vib ábyrgb innlenzkrar landstjúrnar
fyrir innlendu fulltrúaþingi? Hvað getur þá
verib þvf til fyrirstöbu ab þetta raegi einsvera
hjer?
þú segir enn fremur, ab naumast sje vib
því ab búast ab Danir vilji síztab sinnj sleppa
Islandi alveg lausu meban þeir leggi fje til
vorra þarfa. þetta þykir mjer kynlcga mælt.
Jeg sje ekki ab Island verbi neitt lausara vib
Danmörku fyrir þab, þú landstjúrnin íslenzka
ábyrgist gjörbir sfnar fyrir alþingi. Jeg veit
ékki til ab neitt hafi losnab um sambandib
milli Eng'lands og nýlenda þess í Vcsturálfunni
og Eyjaálfunni, þú nýlendur þcssar, eba ef til
— 45 —
vill rjettara sagt sambandslöndin1, hafi fullt eins
frjálslega stjúrnarskipun eins og þá, er meiri
hlnti alþingis hefur mælt fram meb fyrit Is-
lands hönd. Jeg veit ekki betur en allir
Englendingar hafi þvert á múti álitið, og þab
meb rjettu, ab sambandið vib England hafi ein-
mitt eflst mikib, en ekki veikzt í neinu, síían
Nýfudnaland, Prinz Edvards eyjarnar, Nýja
Skotland, Nýja Brúnsvík og Kanada hafa verib
gjörb ab sambandsrfkum, meb nokkurnveginn
útakmarkabri sjálfsstjúrn2. En Englendingar
og Danir eru tvær þjúbir, sem hafa mjög
sundurleitar skobanir á stjúrnarefnum; og hvor-
ir eru stjúrnkænni? Jeg held raunin sje ú-
lýgnust í því tilliti. Hið enska ríki eykst og
eflist ár frá ári, hib danska gengur æ meir
saman. þetta held jeg þú hljútir ab sjá, jafn-
vel þútt þú sjert minnihlutamabur, og minni-
hlutirm sjái ekki súlina fyrir dönsku stjúrn-
inni. Og trú mjer til, abferb sú, sem Ðana-
stjúrn hefur nú um hríb beitt vib Islánd, er búin
ab veikja sambandib milli Iandanna meir en þú
ætlar, óg niburstaban verbur sú, ab þab slitnar
von brábara, ef Island fær eigi þá sjálfstjúrn,
sem þab eins og gamalt þjúbfjelag og fýbveldi
á fyllstu heimting á. Hin eldgamla Isafold
á f sannleika langtum fyllri heimtingu á sjálf-
stjúrn heldur en grennland vort, landib ný-
fundna sem England hefur lagt Undir sig meb
herskildi og tekib af Frakklandi^ þar sem Ðan-
ir hafa aldrei unnib ísland, og samband vott
vib þá er eingöngu og alveg byggt á frjálsu
samkomulagi frjálsra þjúba.
Jeg veit annars ekki hvort þú skilur
dönsku stjúrnina rjett, þar sem þú hfeldur ab
henni sje sárt um ab sleppa Islaridi. Af því
er AmeríkumenU nágrannar vorir segja og rita,
er eigi langt síban ab danska stjúrnin Ijezt
vera fús ab selja ísland og íslendinga alla
í húp vib verbi til Bandarfkjanna. Yfirstjúrnin
f Bandaríkjunum áleit cinnig ab sínum hlutá,
ab þab væri mjög vel til fallið, ab Islendingar
gengu f ríkjafjelag Ameríkumanna. Hún sagbi,
sem satt var, fyrst og fremst ab Island gæti
eptir afstöbu þess fullt eins vel orbib talib meb
Vesturálfu eins og Norburálfu. í annan stab
færbi bún þab til, ab Islendingar hefbi lang
fyrstir allra Norburálfumanna fundib Vestur-
heim, og væru f raun rjettri hinir elztu Vestur-
heimsmenn. í þribjalagi sagbi hún, að Islend-
ingar hefbu fyrrum í nokkrar aldir, meban hag-
ur þeirra stúb meb mestum blúma, haft stjúrn-
arskipun, sem f flestu tilliti hefbi verib mjög
lík þeirri, sem Bandarfkin háfa nú, og ab Is-
lendingar mundu því enn kunna slíkri stjúrn-
arskipun vel, efns og hún líka mnndi vera
affarabezt fyrir þá. Island er einnig núgu
mannmargt tíl ab vera sjerstakt rfki í rfkja-
fjelagi AmeríkUmanna, j)ú Ðönum flestum, og
svo væntanlega ykkur minnihlutamönnum þyki
1) Meban Bretar gjöra nýlendur sínar eina
eptir abra ab sambandslöndum meb mjog frjálsri
stjúrnar skipun, þá streitast Danir vib í «f
og blúb að gjöra sambandsland sitt, Island, ab
nýlendu.
2) þetta eru engar öfgar, enda segir í búk,
sem sjálf danska stjúrnin hefur gefib út: Ðe
britiske Kolonier í Nordameríka udgjöre nu et
Forþund (,,en Union‘‘j af Stater, der have
en særdeles fri Forfatning og næsten fuldstændig
Selvrcgering, kun under den engelske Krones
Ilöihed og BcskytteUe,‘.