Norðanfari


Norðanfari - 03.06.1872, Blaðsíða 3

Norðanfari - 03.06.1872, Blaðsíða 3
laus ^egar mala þarf, tr hún flutt ab hjdlkistunni tölul. 4) og fest þar meb 2 skrúflyklum, taka þá saman höfufchjólib (a tölul. 4) og kvarnarhjóliö (e tölul. 5) og hreifist svo kvörnin. 6. Myllnukvörn. Tilhögunin er aö öllu leyti eins og á þeirri sem nú var frá sagt; þessar kvarnir eru 1 alin í þvm. 9 þml. þykkt samanlagíar, nálægt 180 pund á þyngd efri steinninn, rúgtregtin á henni tekur J tunnu korns. Tannhjól hennar er } alin í þvm.; hún er laus meh öllu tilheyrandi sem hin kvörn- in, en er færö og fest me!) sama hætti hins vegar a& hjólkistnnni þegar mala á í henni. Inn undir bábar þessar kvarnir ganga 4 mjölkassar, sem hylja umbúninginn um leib og þeir taka vib mjötinu er fcllnr allavega nifcur met) kvörnunum. Kornib er látií) nibur um göt á Iopti húss- ins í rúgtregtarnar. Unglingur getur stundab bábar kvarnir þessar þegar mala þarf, og flutt þær a& og frá raeí) öllum þunga þeirra. 7. Hjólsög meb tilheyrandi uppsetning: a, Sagarbla&ift er 23} þml., útlögí) tekur hún rúma línu af trje; hún er í þar til b, smíbuöum bekk sem er á hæb 1 alin, breidd J alin, lengd 1 alin 20 þml. Sög- c, in er fest met> fleygum á rendan járnás sem er á þykkt 1} þml., á lengd 1 al- in. Hann liggur á steyptum járnbökk- um í mibju bekksins (b). Á ö&rum enda d, hans er járnvariö trjehjól, 13 þml. þvrn., 4 þml. þykkt. Sagarbekkurinn er víba járnlagbur til styrktar og fyrir sliti. e, þvert yfir enda bekksins (b) liggja k varb- ar meb línumörkum frá skurbarpunkti sagarinnar út ab hlibumhans; fram meb f, kvörbunum til beggja enda liggja gröp þvert yfir bekkinn. g, Ofanyfir bekkinn er hleypt trjegrind í mót sem eru á hlibum hans; hana má taka af þegar.meb þarf. A endum trje- fa, grindarinnar eru samslags grópog (f). e2, og kvarbar sem (e). Yflr mibju sagarblabinu er f grindinni umbúningur fyrir skrúflykla er stybja ab blabinu ab ofan; til hlibar er umbúning- ur til ab mýkja og kæla meb sagar- blabib þegar sagab er. Milli bekksins og grindarinnar eru 10 þml. á hæb en á lengd er hún sem bilib milli grópanna á (f), eba 1} alin, breidd hennar er sem á bekknum (b), er hún hvílir á, Til hliba blabinu liggja á röndina eptir h, bekknum 2 fjalir 9 þml. á breidd 1 Áframhald sögunnar: „Orba sinna skyldi engi mabur váljúgur vera“. Og þab vantafi lítib til ab Ernst ljeti uppi launungarmálib — ab hann væri einn þeirta ®em hcfbi lofab Pjetri gamla húsinu. En hann bar sig ab þegja þvf hann vildi ab glebin af húseigninni, kæmi kallinum óvænt og ab fleiri nytu hcnnar en hann einn. Pjetur gamli spurbi þá Ernst um hag hans og atvinnu og fjekk nú ab vita ab mób- hans var fátæk og hetdur bágstödd. *Hafbu þolinmæbi" I gagbi kali vib sjálf- an s'g, Bef vinir mínir, hinir ungu, efna orb sín, þá uiun jeg eigi einn hafa not af húsinu litla, heldur hjáipa aumingja ckkjunni eins og jeg hjálpafi forbum manni hennar“. Eitt kvöld, er þeir komu í nánd móíur- borg Ernst, veik liann ab húsinu, sem hann ®tlabi ab kaupa, leiddi, Pjetur inn í garbinn °6 sagbist eiga erindi vib húsbóndann. Pjetur spurbi hann, hvort hann yrbi lengi ab tala vib bóndann ; því ef þab yrbi, sagb- ist hann ætla ab leggja sig útaf á hálmdys, sem var þar í einu garbshorninu, því hann væri orbinn uppgefinn ab ganga Ernst sagbi hann mætti hvíla sig og þeir ehyldi ekki ónába hann stundarkorn. alin 16 þrol. á lengd. þær ná á kvarb- i, ana (e) og eru festar á fjögur járn knje beygb ab neban. þau liggja milli grópanna (f og f n) og færast í þeim ásamt meb fjölunum ab og frá sagar- blabinu, en eru fest vib þab mark á kvörbunum, er útheimtist meb þar til- heyrandi 8 skrúflyklurn, eptir því er saga .. á þykkt í hvert skipti. þessar stubn- ingsfjalir afstýra um leib ásamt grind- inni (g) þeirri hættu er ella stæbi af blabinu. Pyrir framan og aptan sagarbekkinn k, liggja 2 rendar strýtur (kegler) af trje meb hringum á af sama ; liringar þessir fær- ast eins og fjalirnar (h) eptir mörkuf- um kvarba frá skurbarpunldi sagarblabs- ins til bcggja hliba, þær hjálpa til ab halda þvf er saga á beint á sögina um leib og þær velta í járnþolinmóbum und- ir því. þegar saga þarf er bekkurinn (b nr. 7) meb öliu sem fylgir fluttur meb hjólib (d) ab hjólinu (f tölul. 4) og lögb yfir þau bæbi þar til gjörb 4 þm. breib reim af hvalseymi, sem strengd er meb 2 skrúf- lyklum í bökkunum (e nr. 4) og hreifist þannig sögin í sambandi meb spjalda- hjólinu. 8. Hjólsög hún er ab öllu minni, en hefir líka uppsetning, blabib (a) er } alin þvm. og tekur útlögb £ af línu trje; hún befir járnvarab trjehjól og rcim 3 þml. á breidd úr hvalseymi. Hún hefir stubningsfjalirn- ar og allt þar til heyrandi nema ab ekki er á henni grindin (g). þegar meb henni er sagab er htín látin í stab hinnar sagarinnar þess á milli er hún brúkub sem handsög meb sveifum þar til og þunga hjóli. þess kyns sagir eru mikib hentugar á verkstæb- um. Meb því hún er miuni er hún hent- ugri vib allt smávegis. 9. Rennibekkur hann er í allri iögun sem venjulegir rennibekkir, hefnr spinnil, meb trfssu á og patrónum fyrir trje og járn, forseta og fl. í honum má renna allt sem ekki er yfir lj alin, og 19 þml. á þvru. þab sem stórhjólib er í öbrum rennismibjum e»' skoruhjólib (f2 töluj^ 4) í honum, af því og á spinniltríssu hans cr lögb ól af hval- seymi og hreifist liann þannig í samein- ingu vib höfubbjólin, eins og sagirnar, þegar rent er. Hann er sinkum hentugur í millunni þegar renna á þab sem mikib afi þarf vib: svo sem svert járn eba gilt- trje. þeas á milli má brúka hann meb venjulegu rennibekkshjóli, sem ti! hans er og er honum þá gnúib meb fæti; meb 2 skrúfum er hann festur ab sybri hlib hússins, hann má bera undir hendi sjer meb öllu ilheyrandi hvert sera vill. 10. Hverfisteinn. 1 alin. 4 þml. breidd 4 þml. þykkur. Ilann er á vanalegan bátt meb veituás af járni, þegar Ernst gekk inn f húsib, sá hann ab auglýsingin, um þab, ab húsib væri til kaups, var enn ótekin ofan. Húsbóndinn sat enn á eikarbekknum, eins og þegar Ernst heimsótti bann ábur. Hann beilsaf i bónda og sagbi: „Húsib er þá til en kaups“ ? „Já, vinur minn I Mjer hafa ab sönnu bobist kaupendur , en þó er allt óákvebib enn um kaupÍH, svo þjer getib setib fyrir þeim, ef þjer viljib“. „Hvab á þá liúsib ab kosta® ? sagbi stúd- entinn. „Verbib er hib sama og var, eins oghús- ib og garburinn. Jeg hefi haldib hvorutveggju vib, semallra bezt, þó jeg ætli au selja og fara hjeban ai- farinn“. „Eiga húsgögn og verkfæri a& vera tne& í sölunni“ ?. „Ekki hefi jeg ætiab mjer þab“. „Viljib þjer þá selja húsib meb þessum kostum ? Sje^svo, þá kem jeg meb kaupanda, sem mun borga allt samstundis í gulli“. Húsbóndinn tók þá liægri hendi um höku ajer og studdi binni vinstri á knjeb, hugsabi sig um og horfbi hvast á manninn, því hann í járnbökkum, f stab sveifar er tríssa á enda ássins. 01 af hvalseymi iiggur af benni til skoruhjólsins (f2 tölul. 4), hann snýst frá því á sama háttog rennibekkur- inn. Helmingtir steinsins er út um hlib hússins og fær þar á sig vatn þega stein- lagt er. Hann er einkum hentugur til ab rífa þab sem gróft er og má samt brúka hann vib hvab sem fyrir fellur. 11. Handvinda af járni meb handsveif á. a, I járngrind sem skrúfub er föst á nyrbri b, vegg hússins liggur lítill ásmöndull meb tannhjóli á og handsveif, ab tann- C, d, hjólinu liggur k la p p i meb 81 ál f j öb u r, hann fylgir tönnum hjólsins og spyrnir á móti þungannm sem hafinn er á hverju takmarki sem vill, frá þessum klappa liggur armur, sem ab baki til heldur klappanum frá hjólinu þeear nibur á ab síga byrbin; vinda þessi vegnr meb 1 pd. lögbu á handfangib 10 pd. upp, e, Frá henni liggur járnfesti nibur a& vatnsstokknum (c2 nr. 1) f járngrind, sem er á vallta úr járni. Me& þessari vindu má tempra 3: á kvar&a afl þa& seni vatni& hefir á spjaldahjúli&, me& þeim hætti sem á&ur er sagt frá. Á 6 sekúnd- um má stöbva alt í hörbustu ferÖ me& henni, en hleypa öllu í hreifingu og stö&va á víxl þrisvar e&a fjórum sinnum á einni mínútu, og er þetta svo Ijett verk sem a& mala kaffikvörn. þessi vinda er vi& hendina þegar maiaö e&a sagaö er. (Niburl. í næsta bla&i). Kafli úr brjefi úr Húnav.s. dags. 11. aprfl 1872. — „Á fundi sem haldinn var í Hnausum í gær vi&víkjandi verzlunarmálefni voru, kom til tals hvernig hin danska stjórn fer me& oss Islendinga; fyrst og fremst a& synja oss ura svo sanngjarna stjórnarbót og fjárforræ&i, a& mögulegt væri a& vjer gætum gengib a& því, og þar á ofan gefiö út valdborin lög, móti vilja alþingis og þjó&arinnar, hvar á me&al nú eru útkomin lög um toll af áfengum drykkj- um, sem alþing bau& a& fresta þangaö til al- þing fengi fullkomin fjárhagsráö í hendur; virtist fundarmönnum þa& liggja beinast vib, ab hin danskastjórn legbi hvern tollinn af öbr- um á landib, og stjórnabi svo yfir fje því er þannig næbist af landinu unz hún gæti meb þessu móti svipt oss því lilia tiliagi úr rfkis- sjúbi, er hún nú þykist gefa oss af náb og miskunnsemi, en stjórnabi síban landinu meb því litla fje er hún gæti þannig náb frá oss meb sögbum hætti, og varib fje þessu til a& halda öllu verulegu f gamla horfinu, en hugsi síbur um naubsynlegar endurbætur; en me& þessu gæti hún stjórna& landinu a& nafninu, án þess a& gefa okkur nokkra verulega stjórn- arbót, me&an hun hefir fje til þess, án þess þing sem hef&i fjárhagsráö geti ncitaö um skatta eba skatta-áliigur; a& minnsta kosti virbist þessi skobun liggja beinast vib, ef vib sýnuin ekki þá litlu mótstöbu sem oss er hægt og hættulaust a& framkvæma; en þa& er a& kaupa ekki þetta tolla&a brennivín og a&ra áfenga drykki, á me&an vjer fáum ekki vald til a& stjórna tolli þeim, er á það kynni a& ver&a lag&ur, og ö&rum trúbi honum valla. „Er svo“! sagbi hann, „komib þjer me& kaupatida" ? „Jál sag&i Erust: Rá&ib þjer fljótt vi& y&ur, hvað þjer ætlib a& gjöra I Ef þjer viljiÖ selja húsiö me& þeim kost- um, sem vi& höfum talab um, þá skal kaup- inu verba lokib, ábur en ein stund sje li&in“. „Jæja“ I sag&i bóndinn : „Hjer er hönd mín. Jeg sel me& þessum kostum og rjetti stúdentinum höndina ,,þá fer jeg strax inn í borgina og sæki sýslumann" sag&i Ernst. ,,Mófcir mín á einnig a& vera vi& þegar skrifaö er undir kanpinálann“. Ef gamli ma&- urinn, sein liggur þarna, vaknar, me&an jeg er í burtu, þá segið honum frá mjer a& jeg bibji liann a& bí&a þangað til jeg kem aptur; Þa& mun eigi standa á löngu“. Ernst hljóp nú inn í borgina og ®jer a& finna raóbur sína og fabma hana. Á lei&inni til sýslumanns sag&i hann henni alla fer&asögu sfna. þa& vildi svo vel til a& sýsluma&ur var heima Og fór hann þegar incb mæ&ginunum. Pjetur gamli svaf enn. þegar þau komu a& Biómgerbi. Ernst sagbi: „Vib skulum ekki vekja hann. Hann þarf ekki a& vera vi&, me&an kaupmálinn er saminn“.

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.