Norðanfari - 21.06.1872, Síða 1

Sendur kaupendum kostncid-
a,'laust; verd árg. 26 arkir
* l’d. 32 sk., einstök nr. 3 sk.
5alulaun 1. hvert.
MORMIFAM.
Attglgsingar eru teknar i blad-
id fyrir 4 sk. lwer líua. Vtd-
ankallöd eru prentiid á kostn-
ad hluta deigenda.
ii. Án.
þa& er bæ&i veríugt og skyldugt ab rninn-
ast opinberlega látinna metbræbra vorra, þeirra,
',em á lífsleib sinni hafa verib, bæ&i sjálfum
8jer og ö&rum til gagns, sóma og fyrirmyndar,
°? þessvegna eptirlátiö sjer frægan oríistýr.
i)e8s vegna er þa& a& jeg leyfi mjer hjer me&,
a& minnast me& fáum or&um helztu æfiatri&a
'áerkis prestsins síra Jónasar sál. Bjarnareonar
f'á Ríp og Steindórs sál bró&ur hans.
Síra Jónas sál. var fæddur á þórormstungu
* Vatnsdal 9 sept. 1840, og eru foreldrar hans
sáma lijónin Björn Gu&mundsson frá Ási . í
Yatnsdal og Gróa Snæbjarnardóttir frá þór-
etuistungu1. Síra Jónas ólst upp hjá foreldr-
Utn sínum, og var þar hjá þeinr stö&ugt til
16 ára ald urs, nema hva& fa&ir hans kom
honum a& Hnausum um 2 mánu&i veturinn
^856, til a& fá tilsögn handa honum sjer á
þárti í dönsku máli ; því snemma bóla&i á því
a& hann væri mjög hneig&ur til bókmennta.
^®sta haust var honum, miki& fyrir áeggjun
kansellirá&s læknis J. Skaptasens komi& fyrir til
Itennsiu í Glaumbæ i Skagafir&i, og var ht- n
þar yfir veturinn, undír tilsögn stud: Jóns
■Jánssonar, nú prests til Dýrafjar&ar þinga.
öyrja&i þá síra Jónas dálítib á Íatín u og fl.
bl undiibúnings undir skóla. Vorib 1857,
kom fa&ir lians horium — í fer& meb kanselli-
rá&i J. Skaptaseri — su&ur til Reykjavíkur,
er kom sjera Jónasi þá fyrir þa& sumar til
kennslu hjá yfiikennara Jóni þorkelssyni. Tlm
háustib 1857 var bonura veittur skóli, og dvaldi i
hann íhonum þangab til vori& 1862, a& hann
ötskrifa&ist me& 1. ein-kunn 92 tr., samtals 5
'vetur og ekki lengur, því a& vegna fátæktar
fjekk hann leyfi iijá yfirstjórn skólans — ept-
ttie&mælum Bjarna rektors — til a& vera aö-
eins 1 ár f 4. ibekk2.
1) Gu&imindur Halldórsson bóndi í Ási, er
sagt a& væri korninn af • Vatnshlí&ar Kár
aysiursyni síra Sæmundar Kárssonar í Glaum-
&®. Halldór fafcir Gu&mundar var sonur
Bálfdánar bónda, sem lengi bjó á Trjestö&um
f Hörgárdal, Halldóra lijet kona Gu&mundar í
Asi mó&ir Björns, Bjarnadóttir frá Holti f
Svínadal, Bjárnasonar á Hrafnabjörgum, Jóns-
®onar frá Ey&sstö&um, Bjarnasonar lögrjettu-
•áanns á Eyvindarstö&um. Kona Bjarna lög-
rjettumans varGu&rún, hennar fa&ir Árni Da&a-
®on lögrjettuma&ur á Stóruásgeirsá, og sí&ar
a& Tindum í Húnaþingi, Mó&ir Árna var
Kristín, kona Ða&a bónda Árnasonar Oddssonar
eýslum. í Snæfellsnessýslu; þau bjuggu á Stóra-
eyrarlandi í Eyjatir&i, hún var dóttir Jóns sýslu-
manns á Grund Bjamarsonar prests á MelstaÖ
Jónssonar biskups Arasonar.
Gróa kona Bjarnar mó&ir síra Jónasar, er
Jóttir Snæbjarnar bónda í þórormstungu Snæ-
bjarnarsonar prests frá Grímstungu Halldórs-
eonar bisknps á Hólum. Snæbjörn var bró&ir
elra Sigvalda prests í Grfmstungu. — kona
8naebjarnar mó&ir Gróu var Kolfinna Bjarna-
Jóttir frá þórormstungu Steindórssonar þor-
'ákssonar. Bjarni var bró&ir þorsteins föfcur
Jóns landlreknis. þórdís kona þorláks var dótt-
*r síra Björns þorsteinssonar á Stafcarbakka,
var þórdís systir Jóns mó&urfö&ur sfra Bjarnar
a Ból8tafcahif&. Gróa mó&ir Kolfinnu kona
^jarna í þórormstungu, var a& nokkru leyti
eömu ættar og hann. Jón fræ&ima&ur í þór-
0rm8tungu Bjarnason, var bró&ir Kolfinnu og
Gfóu konu sjera Sigvalda á&ur nefnds, samt
Helgu konp Jósafats bónda Tómassonar á
Stóruásgeirsá. ,
2) Skólaskýrslu 1862—63, bls. 66- 68.
Til þess menn eigi ímyndi sjer, a& hver
Og einn geti vi&stö&ulaust fengifc slíkt leyfi,-
læt jeg prenta hjer or& þau er jeg ávarpa&i
þennan hinn lieifcvir&a lærisvein me& a& skiln-
a&i, er hann var útskrifafcur:
B0I1 breytni þín hjer, hefir verifc sem Ijóm-
fögur fyrirmynd fyrir ö&rum piltum, því a&
állir þejr kostir, er prýfca lærisvein, sýnast
sameinast hafa hjá einnm þjer. þútt Vera
kunni afc vitnisbur&ur þessi, er allir kennendur
þfnir veita þjer samhuga, sje eigi mikilsverfc-
uri sakir þess, hve nafns míos gætir líti& hjá
AKDREYRI 21. JÚNÍ 1872.
A sumrin var síra JónasætíS heima hjá for-
eldrum sínum og vann a& heyskap og fl , og
sýndi hann vi& þau verk — ekki sí&uren vi&
bóknámib — frábæra elju, svo kapp hans
fremurofbaufc heilsunni, semætífc varbeldur tæp.
Haustifc 1862 fór síra Jóifes a& Hjaltastö&um
til sýslum. E. Briems og kenndi bæ&i börnum
hans sumum undir skóla, og tveimur ö&rum pilt-
um undir burtfararpróf skólans, nfl. Benidikt
Kristjánssyni, nú presti tii Skinnasta&a í Axar-
firfci, og Tómasi Bjarnarsyni nú presti til Hvann-
eyrar í Siglufir&i. Haustifc 1863 gekk hann á
prestaskólann. En sakir heilsulasleika treysti
hann sjer ekki a& halda þar áfratn lestri í hin 2
næstu ár. Fór hann þá um haustib 1864 a&
Hnausum til Cansellir. J. Skaptasens, og kenndi
þar næsta vetur 3 piltum undir skóla, sem
allir fengu skóla næsta surnar og hlutu sæti^ í
2 bekk. Aptur veturinn 1865 — 66 var hann
í Steinnesi hjá síra J. Krtstjánssyni og kenndi
þar piltum.
Hausti& 1866 fór síra Jónas aptur á
prestaskólann, og útskrifí&ist af honum 31.
ágúst 1867, me& 1. einkum 49 tr, Fór hann
þá heim til foreldra sinna sem þá bjuggju á
Geitbömrum í Svínadal —4 og mennta&i þar
bræ&ur sína um veturinn — og var hjá þeim
til þess veturinn 1868 — 69, a& hann fór til
Bor&eyrar og kenndi þar börnum P. kaup-
manns Eggerz og ýmsum piltum. þann vetur
10. febr. var honum vett Rípur prestaball, og
var hann víg&ur til þess næsta vor. Fluttist
hann þá þangafc ásamt foreldrum sínum — sem
þá brugfcu búskap — og unnustu sinni íngi-
björgu Eggertsdóttur frá Grimstungu í Vatns-
dal1; giptist hann henni næsta haust, og voru
samfarir þeirra gó&ar og ástú&legar því hún
var honum mjög sambo&in. Börn eignu&ust
þau engin. Bæ&i veturinn 1869 — 70 og
eins 1870 — 71 hjelt síVa Jónas áfram a&
kenna piltum undir skóla heima hjá sjer, því
margir fölu&u hjá honum kennslu fyrir sonu
sína, þar e& hann var bæfci ástundunar samur
vib þa& verk, og til þess mjög laginn. í ágúst
mánu&i 1871 var honum falifc á hendur a&
þjóna Hvamms prestakalli á Laxárdal, og þar
samlöndum mínum, þá veit jeg þó me& vissu,
a& hann mun þig glefcja.
Fjárhagur þirtn var svo krappur, a& þú
máttir eigi framtialda námi þfnu ; veittum vjer
þjer þá me&mæling vora, svo ab þú varst lög-
um undan þegin, og hlauzt leyfi þa& hjá
yfirstjóm skóla þessa, a& þú varst a&eins eptir
eins árs dvöl í fjór&a bekk úiskril'a&ur ; hefir
þú og eigi brug&ist von vorri, því a& næsta
fá stig vantar á, a& þú hljótir opinber lofsorb,
og hva& mundi þá orfið hafa, ef þú hef&ir
dvalifc hjer lögstafab árskeib, og fyrir því
megum vjer sí&ur harms bindast, a& þú svo
fljótt hefir frá oss horfib ; en hvernig sem þetta
er, hefir þú tekifc þeim frarnförum í kennslu-
greinum þeim, er hjer eru kenndar, afc jeg veit
eigi bvort nokkur hefir nokkrusintii betur ver-
ifc a& námi búinn, er hann hefir skilifc vifc skóla
þenna því a& þú ert gæddur stafgó&um náms-
gáfum, er einkar vel eru laga&ar tilbókfræ&a;
og þó a& 8VO kunni a& vera, a& gáfur þfnar
nái eigi binu hæ&sta hvassleiksstígi, eru þær
þó meir enn nóglegar til hinnar beztu og far-
sællegustu framkvæmdar, á öllum almennum
lílsBýslum, svo a& vjer erum þess full örugg-
ir, a& þú munir me& nægilegum dugna&i, leysa
af hendi hvern þann starfa er þjer verfcur á
herfcar lagfcur, og a& þú munir jafnan var&-
veita óflekkafc lof æfinlegs mannsóma, og óskutn
vjer þess a& eins, a& hugur ættlands vors reyn-
ist svo, ab slík sta&festa f gó&um hlutum megi
hljóta ver&skulda&a hamingjugipt í lífinu*.
B. Jónsson.
1) Hún er dóttir hinnar alkunnu sóma- og
dugna&ar konu Gu&rúuar þorsteinsdóttur í
Grímstungu og Eggerts bónda Jónssonar frá
þóreyjarnúpi. Gu&rún er kona þrígipt og var
Eggert hennar fyrsti ma&ur; annar var Stef-
án Jónsson prests frá Gofctlölum, bá&ir sóma
bændur og hinn þri&ji er merkis- og au&mafc-
urinn Jón. Skúlason íGrímstungu,
-67--
Aukablaö við M »».—30,
var þa& sí&ast a& hann þýddi ogkenndi gu&s-
or& frá ræ&ustólnum, því a& á heimleifc sinnl
þa&an næsta dag 4. desember drukkna&i hann
ásamt bró&ur sínum Steindóri — eins pg á&-
ur er kunnugt orfcifc af blö&unum hva& sviplega
skefci. —
Síra Jónas sál. var heldur lægri en ( mefcai-
lagi á hæ&, en þreklegur, framgangan ii&ieg og
kurteis, bjartur á hár, ennib mikifc, rjó&ur og
andlitsfallifc vel vi& sig. Hann var flestum
mönnum glafclegri og fjörugri í samræ&um,
og kryddafci þær opt me& vi&feldnum gaman-
ýr&um. Eins var hin hversdagslega vifcbúfc
hans Ijúf og ástú&leg. Hann var gæddur góí-
um og farsælum gáfum og var fræ&ima&ur
mikill af jafn ungum manni; skáldmæltur var
hann, þó lítifc bæri á því, og bera þess Ijósan
vott eptirmæli sem hann kva& eptir skólalæri-
svein Magnús S. þorláksson frá Undirfelli
(sjá Nf. 10. ár nr. 42 — 43 bl. 86). Hann
var árvakur mafcur í embætti sínu og kenni-
mafcur ágætur sem hjelt fast vi& þann vissa
og árei&anlega lærdóm, og var bæ&i fær til,
og gjör&i sjer líka annt um, a& fræ&a í honum
hina fáfrófcu, og sannfæra þá sem á mðti
vildu mæla. Hann nam í æsku þann veg sem
liggur til dygg&a og rá&vendni, og vjek ekki
frá honum þegar hann eltist, heldur kenndi
hann og sýndi me& dagfari sínu bæ&i ungum
og gömlum, sem honum var falifc a& Iei&beina
á lífsins veg. Hann kunni snemma a& telja
daga lífsins og nota tímann vel, og lýsti þa&
sjer strax á námsárum hans sem alls voru
8 vetur frá því hann fyrst byrja&i lærdóm
undir skóla og þar til er hann útskrifa&ist af
prestaskólanum; og hafa víst fáir sloppifc
jafnvel á jafnstuttum tíma. Hann var reglu-
og rá&deildar ma&ur og var þegar farinn a&
sýna, a& hann f hinni borgaralegu stpöu
mundi vinna fósítfer jörfcu sinni mikifc *gsgn-ef
aldur heffci aukizt.
Steindór sál. bró&ir síra Jónasar, sál. var
fæddur í þórormstungu 18. marz. 1844. Ólst
hann upp hjá foreldrum sfnum og var stö&ugt
hjá þeim, til þess hann, ásamt þeim fór til
bró&ur síns afc Ríp. Steindór var a& hæ& og
vaxtarlagi mikifc líkur bró&ur sínum síra Jón-
asi sái., en a& andlitsskapna&i nokkufc toginn-
leitari og skarpleitari og sló ro&a á háralit
hans. Hann var prý&ilega greindur ma&ur,
vel duglegur til framkvæmda, og gott búmanns-
efni. þetta sýndi hann Ijóslega, bæ&i í a&sto&
sinni vib foreldra sina, og eins í því, hva&
li&mannlcga og vel hann Ijetti búskapar sýslu
og önnum af bróður sfnuin eptir að hann kom
til bans Hann kom sjer hvervetna vel, og
stóð yfir höfuð jafnvel í stö&u sinni og brófcir
hans í sinni.
þeseara ungu og þó merku bræ&ra, er
því sárt saknafc, og þafc a& maklegleikum, af
öilurn þeim, sein nokkur kynni höffcu afþeim.
B. G. B.
+
Sjera Jónas Björnsson á Ríp drukkna&ur 4.
desember 1871.
Ó, æsku vin og bró&ir I býsna grimmur
þig bani sótti nú og tára straumi
fram veitti þungum. þa& er sem í draumi
fæli mig nifcur feig&a vatna dimmur.
Or& þitt rjefc fyrrura glefci tárnm græta,
gu&sanda Iffgafc, mófc og döpur hjörtu, —
Nú gjörir þögnin þaki undir svörtu
ástvinar hvarma hryag&ar tárum væta.
Skammt var þitt líf—En skylt er þess að gæta
a& skaparinn fór þó vel a& sínu ráfci:
hann í þjer kveikti fagurt ljós á lá&i,
og Ijósinu skyldi vi&urværi bæta.
Skil jeg nú Jónas, vísan drottins vilja
frá veröld einmitt nú þú skyldir falla,
því annars heims var æ&ra verk a& kæra :
vissl þig drottinn vel sinn vilja skilja :
til vegbgra embættis rjefc kalla.
Nú ertu a& kenna — kenna bæ&i og læra.
P. s.