Norðanfari - 13.07.1872, Blaðsíða 1

Senilnr kaupemhcm krishiad-
arlaust; verd dnj. 26 arkir
l rcl 32 sh,7 einstnk nr, 8 sk'
sölulaun 7. hrert.
SÍOfiÐAMARI.
Auglýsingar eru telcnar i hlad-
id fyrir 4 sk. kver lína. Vtd-
aukahind ern prenliid d kostn-
ad hlutadeigeiula.
11. ÁK. AKDREYRI 13. JÚLÍ 1872.
I. 31—3».
f>a& er kunnugt lesendura „Norftanfara*,
ab seint í næstliímum marzmánu&i kom út í
blabinn grein eptir hinn nafnkunna kennimann
og skáld, sfra Björn Hallddrsson í Laufási um
hina nýju sáimabók, er prentuí) var í Reykja-
vík í fyrra. I grein þessari sýndi síra BjÖrn
stillilega og röksamlega fram á þab, hverja
koBti og ókosti bókin helhi til a& bera ; hann
afsakahi, svo sem frekast mátti veröa, hina
ótaimörgu gaila, sem eru á öilum ytra bún-
ingi hennar og hrósahi henni fyrir marga góöa
eldri og nýrri sálma, er hún inni heldur, en
setti þar hjá út á þah, aí) í henni væru inn-
an um mjög margir sálmar, sem eigi væru svo
úr garfci gjörbir, sem vera ætti. I stuttu
máli: hann lýsir kostum og löstum á sálma-
bókinni svo hreinskilnislega og rjett sem ver&a
mátti f jafnstuttri grein. þessi ritdómur síra
Bjarnar hefur aö ver&ugu verií) álitinn mjög
sanngjarn og sannur af öllum óvilhöllum
mönnum, þeim er vjer höfum heyrt minnast á
hann, og sem skyn bera á þetta efni; hefur
þeim þótt hann bera eins og gull af eýri af
öbrum ritdómum, er komib hafa út í þjó&ólfi
um hina sömu bók; enda ver&um vjer a?) ætla,
af> fáir munu þeir menn uppi vcra nú á landi
voru, sem hæfari eru til a& dæma um slíka
hluti, en síra Björn í Laufási.
Vjer Islendingar eigum tvo málshætti me&-
al annara, er svo hljó&a: „Blindur er hver
í sjálfssök* og „Sannleikanum ver&ur hver
aárrei&astur“. fiessir ríiiálshÉfetéfí flugu oss í
hug, er vjer fyrir skömmu sáum „athuga-
semdir* nokkrar er síra Stefán a& Kálfa-
•jörn hefur rita& um fyr nefnda grein síra
Bjarnar í Laufási. Síra Stefán þessi hefur,
eins og margir þekkja til, reynt a& koma fram
sem mestur skörungur þeirra, er voru f nefnd-
•nni sem undir bjó sálmabókina. þegar hann
fær ritdóm síra Bjarnar, sezt hann ni&ur og
skrifar móti honum Bathugasemdir1* sfnar,
þær eru þegar prenta&ar í landsprentsmi&junni
og a& sögn sendar ókeypis út um allt land í
hverja sókn, sálmabókinni til varnar. En a&
vorri hyggju eru athugasemdir síra Stefáns
8vo laga&ar, a& þær eru langtum betur falln-
ar til a& ásaka en a& afsaka hana og sálma-
bók hans; allur blærinn á þeim lýsir ótilhlý&i-
legum hroka og skorti á stillingu og hógvær&.
Síra Stefán segir t. a. m. a& grein síra Bjarn-
ar sje „ví&ast hvar by gg& áskökkum grund-
velliog hugsunarvilium*, þetta segir
hann ,,muni hægt a& sýna og sanna“, en ein-
hverra orsaka vegna hefur hann þó a& þessu
einni hvorki sýnt nje sanna& þa&. Hann full-
yr&ir f annan sta& „a& síra Björn hafi
sannarlega ailan vilja á, a& vinna
bókinni þa& mein, er hann megni
inest“, enn fremur „a& samvizka hans
Bjeöll á gló&um vegna safna&anna,
af ótta fyrir, a& þeir taki hana
fram yfir eldri bókina“, og margt
anna& þessu líkt.
Vjer vonum a& þessi dæmi, sem nú voru
filfær&, syni nægilega, hvernig blærinn er á
íu8jör& síra Stefáns, enda skulum vjer nú
eigi taka fleira upp úr henni, me& þVf ifka a&
svo mun ver&a um sje&, ab flestum, sem vilja,
gefist kostur á a& kynna sjer hana. Vjer vilj-
um a& eins bi&ja aila gó&a og sanngjarna menn
»& bera saman og lesa jafnframt grein sfra
Bjarnar og grein síra Stefáns, svo þeim megi
ver&a sem Ijósast, hverjum þeirra meiri hei&ur
heyrir fyrir ritgjör& sfna. Og þó vjer eigi get-
um vænt þess, a& efra Björn vilji svara jafn
ótilhlý&iiega rita&ri grein, eins og þessi er, þá
viljum vjer þó vona, a& hann vi& tækifæri
gjöri svo vel, a& Ijá Nor&anfara til me&ferfcar
nokkrar fleiri athugasémdir vi& sálmabókina
nýju, en þær sem þegar eru komnar, því eigi
mun skoita efni til þeirra. í þessu máli sæmir
vissulega eigi, a& menn riti á þann hátt,
sem síra Stefán hefur nú gjört, me& skætingi
og útúrsnúningum, heldur hitt, a& allir, sem
hafa köllun og hæfilegleika til a& bæta úr
hinum mörgu og miklu göllum, sem veri& hafa
á sálmakve&skap vorum og sálmasöng, leggist
á eitt til a& koma á betra lagi f þessu efni,
já, gjöri þa& í bró&uriegum fjelagsskap og
kristiiegum kærieika innbyr&is. þeir sem eigi
hafa nóga ge&stillingu tii aö þola, a& a&rir
bendi þeim á yfirsjónir þeirra, gjör&u bezt í því,
a& halda sjer frá þessari fiigru samvinnn, því
bætt er vi& a& hluttekning þeirra f henni ver&i
málefninu meira til hindrunar en framgangs.
BLAÐAIIRUN.
Jeg get ei dulizt þess, um !ei& og jeg les
hina sí&ustu örk bia&sins B®ang'era“) a& íe8
sje eptir honum og þykir hann'. vera illa og
ómannlega kvaddur, ef erwjinn sendir honuin
, sæmri kve&jirj heldur en Jger&ar bögu þá, er
hann vir&ir preutunar a& skilna&i, sem aldrei
skyldi verifc hafa. Hafi þeir þökk og hei&ur,
sem a& honum hafa unnifc. þeir hafa sýnt
sinn einkar gó&a vilja, og framfylgt þeim vilja
me& talsver&ri hcppni og talsver&um áhuga,
og talsver&ri stiliingu, svo daufcans báglega sem
þjó&in hefir þó lekifc í strenginn a& glæfca
þessa lífsnæringu norfclenzka bla&sina. þa&
er illa farifc, a& til annars bla&s vors Nor&-
lendinganna streymir sá ritgjör&a grúi, a&margt
hva& ver&ur í salti a& liggja; en hitt blafci&
skuli ekki hafa til næsta máls, og verfca loks-
ins afc hrökkva upp af á bezta aldri, fyrir á-
hugaleysi landsmanna. Og me& því a& nú er
a& fara eins um Reykjavíkur bla&i& nýja, sem
bo&iö var og sem líkvænlegt var til alls hins
bezta, og sömuleifcis um hi& vfsindalega tíma-
rit yfirdómara Jóns Pjeturssonar, og Heii-
brig&istf&indi landlæknis Jóns Hjaltalíns, þá er
au&sjefc, a& þjó&in á enn langt í land a& mann-
ast. Snaufc er hún au&vitaö af fje, en snaufc-
ari þú af fró&leiksfýsn og framfararlöngun
Keypt gætu menn blö&in — a& minnsta kosti
tveir og þrír saman — ef ekki væri mikiö af
þjó&inni f dvala. Vilja menn eiga þennan
or&stýr : „Sofi& þjer nú þa& sem eptir er og
hvílist“I Sofi hin nú lifandi kynslóö þa& sem
hún á eptir iífdaga sinna, bla&asnaufc, bóka-
snauö, þinglaus, rjettlaus, undir verndarskildi
bins innlenda do&a og einræningsháttar, á bló&-
velli hinnar fornu og nýju útiendu og innlendu
ústjórnar. Skiljifc binni næstu kynslófc eptir
þann hei&ur a& segja: „Nóg er komifc, standifc
upp“, og jafnframt a& gjöra þá sögn a& sann-
indum? þingeyingur.
UM VESTURHEIMS FERÐIR.
Eins og marga mun reka minni til, kom
allmiki& uppþot í menn hjer nor&anlands, eink-
— 71 —
um í þingeyjarsýslu um árin 1864—65 a&
fara a& brjótast í útflutning til Brasilíu, sem
er f su&urhluta Vesturheims, og öll liggur í
hitabeltinu. Fjúrir menn fóru um þærmund-
ir þanga& úr þingeyjarsýslu, og skrifu&u raönn-
um lijer á landi gó&ar frjettir þa&an sunnan,
og hafa brjefkaflar sfrá þeim veri& birtir f
blö&unum. Áform þetta til útflutnings, sem
vera mun hi& fyrsta hjer á landi, a& undan-
teknu því, er Ðanir sæilar minningar ætlu&u,
af miskunnserai, a& kotra okkur ni&ur á hinum
fögru og frjóvsömu Jótlandshei&um I I I — fór
nú, eins og kunnugt er, út um þúfur, afc sögn
af þeirri ástæ&u, a& ekkert fjekkst skipifc til
flutningsins. þar e& fyrirtæki þetta gekk svona
óhappalega, og margir, er ætiu&u sjer a& fara
til Brasiiíu, voru búnir a& selja eigur sfnar,
má ske sjer til nokkurs óhagna&ar, og sumir
búnir a& segja lausum jör&um sfnum, ur&u
menn, eins og Islendingum er or&ifc svo tamt,
huglausir, af því fyrsta tilraunin ekki tókst.
þannig hefir máiefni þetta, a& mestu leyti,
legifc f dái þangafc til árifc sem lei& ; þá fcngu
menn nýjar hvatir til a& íhuga mál þetta,
þar e& nokkurs konar lofor& var birt í blafci
þessu um afc flutningar fengjust ókeypis, ef
nógu margir fengjust til a& skrifa undir skuld-
bindingu tii a& fara, ef skip kæmi til a& sækja
þá ; hva& nú árangurinn ver&ur af þessu, er
oss ekki fullkunnugt En svo virfcist sem
mesti óttinn hafi rokifc úr mðnnum sífcíin 1865?
svo menn, a& minnBta kosti, eru farnir a& þora
a& tala um útflutning til Vesturheims, því
ári& sem lei& hefir veri& allmiki& rætt um a&
flytja sig — ekki einungis til Brasilíu, lieldur
og til Bandafylkjanna, sem eru í nör&urhluta
Vesturheims og liggja eingöngu í hinu nor&-
læga tempra&a belti. Orsökin til umræ&u þess-
arar mun einkum vera sú, a& grein ur norsku
bla&i me& fyrirsögn: »Brjef frá Ameríku“ sem
norrænn ma&ur nokkur búsettur í Vesturheirai
hefir ritafc (kafiar úr þeim hafa verifc birtir í
blafci þessu) hefir verifc snúifc á fslenzka tungu, og
útbreifcst nokkufc mefcal almennings. Brjef þessi
eru annars f mörgu tilliti einkar merkileg (yrir
lýsingar sínar á hinum sumpart úbyggfcu og
líttbyggfcu landsfiákum í Bandafylkjunum, þar
sem mesti fjöldi Nor&manna hin sí&ustu árin
hefir tekifc sjer bólfestu, og háttum þeirra manna,
er !andi& byggja. Lfka hefir komiö á prent
í vetur í blafci þessu nákvæm lýsing á af-
stö&u þsssa ógnar vííáttumikla og frjóvsama
lands, einkum hva& snertir fylkifc Wisconsin
samt loptslagi þess og helztu málma- og korn-
tegundum, er þar finnast og í fyrra var greint'
í Ganglera um sama efni.
þrátt fyrir þetta eru menn efablandnir
og órá&nir í hvert þeir eigi a& fara e&ur
ekki til Bandafylkjanna, sem nú niun einkum
takmarkifc fyrir ræ&um manna og ritum um Vest-
urheimsfer&ir, og er þa& bæ&i vanalegum eljóf-
leika og áræ&isleysi manna a& kenna sem og
því, a& menn ckki gjöra sjer ljúst, hverju
menn sleppa hjer og hvafc menn hrepp® þar> og
viljum vjer því fara nokkrum orfcum um þetta
atrifci og þá fyrst minnast dálítiö á kjör vor lijer á
íslandi fyrr og nú, og sífcan bera þau saman
vi& kjör þau, er menn mega vænia ef menn
flytja sig til Bandafylkjanna í Vesturheimi.
Allir vita af sögu Islands a& þegar for-