Norðanfari - 03.09.1872, Blaðsíða 2

afvaxamli tillag til Tslands, a& menn gátn cigi
trúaf. afc fjárkrafa gæti komií) úr þeirri ált,
jafnvel þó menn hefíiu nokkrum sinnum ajeí)
stjúrnina kannast vi& þetta, og því voru kröf-
ur han3 brennimerktar svo sem „villausar*.
Bo&um þeim, er danastjórn bauí) Islendingum
1865 í fjárhag»málinu og stjórnarskipunarmál-
inu, var hafnab af alþingi, sem óaíigengilegum ; en
þegar stjórnin frarn lagbi loksins 1867 frnmvarp,
er virbist fara í frjálslegri stefnu, þá tók Jón
Sigurfesson og meiri hluti þingsins því meí)
mikilli stillingu, og þá var lagfur, ab því er
sýndist, nýtilegur grundvöllur til samkomulags
miili alþingis og hins danska konungsvalds,
en allt gekk af göflunum í ríkisþinginu danska.
Dönsku blö&in veittust nú sem ákaflegast aí)
Jóni Siguríssyni, og 1869 var gjörb tilraun,
fyrst ab aptra því, a& hann yrbi kosinn til al-
þingis, og svo vib þingsetningu ab ógilda
kosningu hans ; en hvorttveggja mistókst, og
hann var enn sem fyrri kosinn til forseta á
þessu þingi, þar sem umrœ&urnar um stjórn-
arbótina iirbu jafn árangurlausar og fyrri,
vegna þess hvab danska frumvarpiíi var óab-
gengilegt. A alþingi i fyrra sumar hjelt Jón
Sigurfc8son og meiri hluti þingsins uppi þjóí-
rjettindum Islands gagnvart lögom dönsku
stjórnarinnar 2. jan. 1871, er miba til þess
aí) innlima Island i Ðanmörku. Aí) haturþab,
sem hinn svo kallaíi þjóblegi og frjálslyndi
ílokkur í Danmöiku haf&i fengib á Jóni 8ig-
urí)8syni, mundi aukast og eflast vií) þetta,
var eigi meira en vi& mátti búast, enda hef-
ur þa& sýnt sig meb mörgu móti.
f>egar litiö er á þab, hve mikib a& Jón
Sigur&sson hefur starfab og miklu afkastab,
8em rithöfundur um stjórnarmáliÖ, sem alþingis-
ma&ur, sem ötull hluttökuma&ur f vi&bur&um
samlanda sinna til a& ná stjórnfrelsi og ö&rum
framförum, þá hljóta menn a& undrast, a&
hann skuli hafa baft tíma til a& starfa mjög
mikib annab a& bókmenntum og vísindum.
Vjer höfum þegar nefnt hi& íslenzka tíma-
rit, er hann stofna&i: Ný , Fjelagsrit (28. árg.
ganga), í þeim hefur hann samib hinar beztu
og efnisríkústu ritgjör&ir, sem bera vitni um
djúpsæa þekking á stjórnarhögum og búna&ar-
efnum Islands á fyrri og síbari tfmum. og
þar sem hann fyrir kostgæfilega rannsókn
margra óprenta&ra skjala hefur skýrt margt
hva&, er á&ur var óljóst. „lJtil varningsbók“,
sem hann hefur rita& af miklum kunnugleika,
gefur yfirlit yfir atvinnnvegi og ávexti Islands.
Hann var skjalavöríur fornritafjelagsins í Kmh.
frá 1847 — 1865 og sá fyrir fjelagií) um ágætlega
vanda&ar útgáfur á Islendingasögum (þar á
me&al Landnámu, sem engin gó& útgáfa var
á&ur til af); til annara verka, sem fjelagib hef-
ur gefib út, hefur hann lagt ýrnsar ritgjör&ir.
Fyrir Árna Magnússonar stofnunina hefur hann
a& mestum hluta sjeb um útgáfuna á Snorra-
eddu 1. og 2. bindi (nema latinsku þý&inguna,
eem er eptir Sveinbjörn Eigilsson); einnig
hefur hann tekib þátt í útgáfu Islenzkra ann-
ála. I fjelagi vi& háskólakennara Svein Grundt-
víg hefur hann gefib út Islenzk fornkvæ&i. Enn
fremur hefur hann, ásamt me& forstjóra hinnar
íslenzku stjórnardeildar, Oddgeiri Stephenssen,
safnaÖ og gefib út me& styrk af opinberum
sjó&í „Lagasafn handa Islandi", mjög nytsamt
verk í 16 bindum. I hinu íslenzka Bók-
menntafjelagi, sem hann hefur verib forseti fyr-
ir, vakti hann nýtt fjör og hóf fjelagib me&
sinni ötulu stjórn til mciri þrifa og yfirgrips-
meiri framkvæmda. I mörgum ritnm, sem
komib hafa á prent frá fjelagi þessu, hefur
hann átt töluverfan þált (t. a. m. Biskupasög-
uro, Prestatali, Safni tll Sögu Islands); en hi&
merkasta og yfirgripsmesla verk hans ver&ur
— 84 -
þó Fombrjefasafnib, þegar hann hefur Ioki&
vi& þa&.
Sú sameining af gáfum og mannkostum,
sem Jón Sigurfsson er gæddur, gjörir hann
jafnt prú&meni i sem mikilmenni. Fjelítill og
af fámennu þjóffjelagi kominn, hefur hann
afrekab flestum meira um dagana, og mun
þess lengi sjá menjar á korr.andi tímum, því
hann hefur vaki& og glætt anda frelsis og
framfara iijá þjó& sinni, er um margar aldir
var kúgub og þjá&. þa& sem hefur gjört hann
svo mikils metinn hjá löndum hans, er ekki
einungis hinar fjölhæfu gáfur og dæmafái dugn-
a&ur, heldur fullteins mikib þa&, a& hann er
svo hreinskilinn og vanda&ur ma&ur. Mót-
stö&umenn hans hljóta jafnvel a& bera honum
þa& vitni, a& honum ver&i aldrei viki& frá því,
er hann álítur satt og rjett a& vera, hvorki
me& fjemútum nje fagurgala, hylli nje heiting-
um. Auk þessa er hann í mesta mátavi&feld-
inn ma&ur, og vi&mót hans vekur traust hvers
manns, svo er þa& hreinskilnislegt og drengi-
legt. þa& sty&ur og me&fram a& því, hve miklu
hann ræ&ur á alþingi, a& hann er mælskumab-
ur hinn mesti. Hugsunin er ljós og minniö
ágætt, enda hefur hann flestum fremur gáfu
til a& taka skýrt fram abalatri&i hvers máls,
þá er hann Ðytur erindi, og a& vera stuttorb-
ur og gagnor&ur. Kœ&ur hans eru snjallar og
öflugar, og í þeim lýsir sjer hin göfga um-
vöndunarsemi fö&uriandsvinarins. þá er menn
sjá hinn frí&a og þrekna mann standa á
þingi, er þa& hverjum au&sætt, a& hann er
skapa&ur til a& vera þjó&höf&ingi, sem hefur
köllun til a& vera talsma&ur rjettinda og hei&-
urs ættjar&ar sinnar.
Um heimilislíf Jóns Sigur&ssonar skuluna
vjer geta þess, a& hann ári& 1845 gekk a&
eiga Ingibjörgu Einarsdóttur, sem almennt er
hei&rub og elskub og. honum í alla sta&i sam-
bo&in, Hann á heima f Kaupmannahöfn, og
landar hans, sem hafa dvalib þar lengur e&a
skemur, hafa jafnan a&hyllzt hann og unnt
honum, enda hafa þeir og ætí& mætt hjá
honum hreinskilinni hluttekning og öruggri
a&stob bæ&i í or&i og verki. þess þarf
varla a& geta, a& hann, svo vinsæll ma&ur
og vel látinn af alþý&u manna, hafi þegib
margan vott um vir&ing og þakklátsemi landa
sinna Vjer getum þess einungis hjer, af þvf
þa& snertir oss Nor&menn a& nokkru leyti, a&
landi vor, Bergslien, hefir mótab myndafhon-
um, sem landar hans hafa látib höggva út f
marmara og á ab standa f alþingissalnum f
Reykjavík. Sama myndin, gjörb úr gipsi, hefir
verib fær& honum vi& hátí&legt tækifæri. Marm-
aramyndin er sem stendur á kjörgripasýning
í Kaupmannahöfn.
Jóni Sigur&ssyni er enn eigi farib a& hnigna
á nokkurn hátt, og þess er óskandi, a& hann
geti enn f mörg ár starfab til gagns og hei&—
urs fyrir ættjör&u sfna. Hamingjan gefi, a&
þessi afbrag&sma&ur fái a& lifa þa&, a& sjá
sjálfur þvf takmarki ná&, er hann befir helgab
alla krapta sína — lausn hinnar íslenzku þjó&-
ar úr öllum þeim fjötrum, sem hamla frjáls-
um og e&lilegum framförum hennar.
BOTNSVOGAV0RÐURINN SUMARIÐ 1872
og
VARÐNEFNDIN í BORGARFJARÐARSÝSLU.
(Ni&urlag).
Undirskrifa&ir menn úr var&nefdinni f Borg-
arfjar&arsýslu hafa verib í dag staddir a& Reyk-
holti og bar þór&ur á Leirá þar þa& npp, a&
yfirvar&ma&ur Sigvaldi hef&i gert sjer bo& nm
a& hann hef&i ney&st til ab gera var&mann
Eyólf Bergþórsson rækan, og a& hann ætla&i
vör&inn ónógan, nema liann fengi 12 menn
alls a& tölu í vör&inn.
Eptir nokkrar umræ&ur komst nefndin a®
þeirri ni&urstö&n, a& eigi væri mögulegt nje
þarflegt a& útvega 2 menn í vör& auk þeirra
10, sem upprunalega á dngunum fóru í vf
inn, en ab nefndin átti sjálfsagt a& útvega c
iegan mann í sta&inn fyrir Eyólf Bergþórs Jn:
sem yfirforinginn f ver&inum hef&i or&i&
gjöra rækan. A& ö&ru leyti vill nefndin leyf*
sjer ab skora á Sigvalda, a& gjöra allt mögU' ,
legt til a& láta vör&inn fara fram sem skipU'
legast og bezt, meb því a& vör&urinn er árí&'
andi áhugamál allra hluta&eiganda og sfzt*
nor&urlands, og gjöri sjer allt far um sem
lempilegast og bezt a& nota þá krapta, ef
menn hafa útvegab í vör&inn, og a& leita til
var&nefndarinnar, ef honum finnst einhver
vandkvæ&i bera a& höndum, nema þau vand-
kvæ&i a& bæta vi& fleiri var&mönnum en 10,
er komnir eru, því nefndin sjer sjer eigi fært
a& gera þa&.
Reykholti 5 jólí 1872.
Björn Eivindsson. þorv. Ólafsson. þ. Kristj'
ánsson. þ. þorsteinsson. vi&staddur Eth.
Jónassen. vi&st. Magnús Jónsson.
Til
yfirvar&manns sgr. Sigvalda Jónssonar.
Samhljó&a frumritinu vottar:
E. Briem.
sýsluma&ur.
þannig hljó&a var&nefndarinnar or& ; crt
hvort þau eru öll sannleikur og á sanngirni
byggb, um þa& vil jeg fara fám or&uin í binni
sí&ari greininni.
A&alefni brjefsins byrjar á því, a& jeg
hafi gjört berra þór&i á Leirá bo& um, a&jeg
„hafi ney&zt til, a& gjöra var&mann Eyúlf Berg'
þórsson rækan“ ; en þetta eru ástæ&ulaus <
sannindi ; jeg haf&i alls engin þess konar
gjört herra þór&i; þvf þó mjer heföi virzt, a&
Eyúlfur þessi væri ekki sem heppilegast val-
inn var&ma&ur, þá haf&i jeg, og hef ekki enn,
nokkra vissu fyrir því, a& hann væri ver kjör-
inn í vör& heldur enn sumir a&rir var&menn, cr
Borgfir&ingar hafa leyftsjer a& senda ; þeir hafa
ekki á stnndum verib meira en rjett svona í
me&allagi vandlátlr a&vali var&manna sinna, e&a
útbúna&i þeirra; og þa& er eins og þa& sja
óhugsandi, a& var&nefndin sjálf ótvegi og sendi
þá menn f vörb, sern verba rjettilega rækif
eptir fárra daga dvöl í ver&inum. Var&nefnd-
in segir : a& „elgi sje mögulegt, nje þarflegt14
a& hafa nú fleiri menn f ver&inum en 10. í
hverju cr fólginn sá ómögulegleiki hjá Su&ur'
og Vesturamts bóum, a& þeir gátu nú ekkilagt
til var&arins a& sínum hluta eins og þeir hafa
gjört, móts vi& Nor&ur- og Austuramtsbúa ?
E&a hva& hefur var&nefndin fyrir sjer f þvf,
a& nú væri óþarfi a& hafa 12 menn f ver&in-
um, eins og veri& hefur ? Er ekki var&lfn-
an hin sama og' á&ur a& lengd og breidd?
Og óefanlega hefur var&nefndin fyrirfram sje&,
a& minnsta kosti sá ma&urinn f henni, sem
tala&i þa& vi& mig á&ur en vör&urinn var sett-
ur: a& bóast mætti vi&, a& hannyr&i nú erf'
i&ari, en hann haffci nokkru sinnl áfcur vcri&i
vegna þess, a& fje& haf&i runnið fyrirstöfcU'
laust fram og aptur yfir var&línuna 3 næ®*
undanfarin sumur. Ilvílík ósanngirni var þa>
a& fækka var&mönnunum um 2 af 12? E&a
var þa& sanngjörn áskorun til yfirmannsins *
verfcinum, a& hann Ijeti vör&inn fara fram sem
skipulegast og bezt, þegar har.n bæ&i var selt'
ur of seint, og me& mannfæfcinni gjör&ur
vinnanda verk sem a& sköpum færi ? Var&'
1) Iljer er a& Ifkindum ritvilla f brjefinU
S. JónsBon.