Norðanfari - 03.09.1872, Blaðsíða 4

— 86 —
Skattar og útgjöld manna fara mikiö eptir því
livar inenn túa, eí)a hvaöa störf og iín þeir
stunda, t. a, m. nýlenda menn sem hin.ga&
koma og setjast hjer a&, gjalda enga skatta
liin fyrstn árin, og sí&an a&eins iítilræfi. Yf-
ir höfub liefur allt sveita fólk lítil útgjöld en
þar á nióti hvíla þau miklu þyngra á stata-
búnm, þa& er a& skilja á þeim sem hafa sölu-
hú&ir, liva&a nafni sem nefnast, eta verksmitj-
ur eba því um líkt. þelta er þó mest hjer í
Rio, en í liinuin minni bæjum og fyikjum, er
þaí) töluvert Uegra. þab dýrasta hjer í Rio
er húsaleigan (en svo mun vera í flestum stór-
um borgurn) einkum á þab sjer stab í þeim hluta
bæjarins, sem llestar eru sölubú&ir og verzlun,
cn í hiuum pörtunum og í nánd vi& bæ-
inn, er liúsaleigan minni e&a lægri. Optast
cr húsaleigan borgú& lijer á mánaba fresti, og
þetta er venjan í flestunT vi&skiptum ö&rum,
a& menn kaupa, selja og borga a& mánu&i
li&num. Ilúsaieigán fer eins og á&ur er geti&,
eptir stö&u og stær& hússins, og nemur því
ver&i frá 20 til 500 milreis um mánu&inn. Sá
sem býr í einhverju iiúsi, sem eigi nær 50
milrei8 um mánu&inn, og eigi liefur neinskonar
sólubú& opna e&a verksmi&ju, geldur engan
skatt, en nemi húsaleigan yíir 50 milreis, þá
borgar hinn sami í skatt 3g um ári& af allri
húsaleigunni, en eigandi hússins geldur 5g um
ári&, en búi enginn í húsinu, þá cr ekkert
goldi&.
Allri verzlan og störfum er skipt í fjóra
flokka, og lieyrir þá þessi e&a hin verzlunar-
grein efca i&na&ur undir þann og þann flokk;
cptir því er húsaleigan greidd, sem ma&ur hefur
storf sín í, frá 5 til 20g af hverjum 100 rd.
um ári& Auk þessa er og skattur á vöru
— og i&na&artegundum, sem stígur frá 5—200
milreís um árifc, þa& er a& skilja, þeir sem
borga 200 milrcis og 20g eru stærstu vcrzlun-
arhús e&a því um líkt, en iiinir sem borga
5 milr, og 5[j, erti handi&namenn og smá sölu-
bú&ir o. s. frv.
Daglaunamenn, sem starfa a& óvandhæf-
ustu vinnu t a. ni. a& vegabótum, jámbraut-
um og þvf um líkt, liafa í laun, a& fæíi í
reiknu&u, frá 2—3 m'rlreis um dáginn, en hand-
verk8menn 3—4 milreis og jafnvel meir um
daginn. Vinnufóik hjer t Rio hefur venjuleg-
ast í kaup um mánu&inn 20 til 30 milreis,
og er þa& mikill munur e&a út á voru gamla
íslandi, og hafa þetta jafnt kvennmenn sem
karlmenn ; þannig getur opt ein gó& og trú
vinnustúlka, fengifc hjer í Rio 30—50 milr.
um mánu&inn, en mesíur er iijer þó mismun-
urinn á því, liverri afcbúfc kvennfólk sætir, þa&
er ólikt því sem er, efca hefur átt sjer dæmi
me&al vor flestra Islendinga; matbjörg er hjer
í Rio fremur dýr, en þó jeg ætti a& fara a&
telja þa& verb ujip t. a. m. hvafc þa& og þa&
kostar, þá gctur enginn hjer f Rio reitt sig á
þa&, því fyrir utan borgina og upp til sveit-
anna, svo og í fylkjunum, er þa& allt ö&ruvísi,
sumt er þar me& svo lágu ver&i a& undrum
gegnir. Jeg vii a& cins geta þess, a& hjer í
Rio getur ma&ur fcngi& fæ&i keypt hjá iiús-
bændiim fyrir 1 milreis um daginn, a& frá
teknu rúmláni, en í veitingahúsum kostar allt
frá 2 — 5 milreis um daginn.
Fiskivei&ar eru lijer skamt á veg komnar,
og er lijer þó allt fullt af óteljandi fiskateg-
nndum bæ&i í sjó og vötnum. þessu er hjer
abótavant mjög, og eru þó engin úigjöld lögfc
á fiskivei&ar manna, þvert á móti stjórnin
styrkir þá eitthvafc cr stunda íiskivei&ar, a&
minnsta kosti hjer í Rio, hvafc sem hún kann a&
gjöra annarsta&ar, er mjer eigi kunnugt, Fiska-
kyn er hjer svo margskonar og ýraislegt, a&
mjer yr&i ómögulegt a& telja þa& upp e&a
afc lýsa því, og sem eigi skildist nema me&
uppdráltum e&a royndum; sumar fiskategundir
eru svipafar þorski e&a ísu, heilagíiski, silungi,
urri&a o. s. frv. Opt er hjer fiskur f Rio mik-
i& dýr og a& eins haf&ur til eœlgætis, og kost-
ar þá hvor og einn fiskur frá 1 til 2 milreis,
þó eigi sje stærri enn scm mefcal þorskur á ís-
iandi, e&a sem vænn silungur, og má þó ausa
honum upp, nærrii því a& segja me& höndun-
um, en lijer til vantar kunnáttu og vei&arfæri,
Jeg hcfi opt hugsafc um, afc væri ísienzkir fieki-
menn komnir hingafc, mundi brátt breyta um
sýn. Menn geta ímynda& sjer þegar vötnin eru
full me& allskonar fiskategundir, þá muni held-
ur ekki vanta á landi, dýra-, fugla njeormateg-
undir; já þa& væri hæg&arleikurafc skrifaum þetta
heila bók. Hjer er fjöldi af óargadýrum t. a. m. ti-
grisdýrum (Onca), eiturslöngum, höggormnm og
apaköitum,sömulei&isaf ýmislegum ágætum dýr-
umtil fæ&u, fuglategundumsvoþúsundumskiptir,
af þessn öllu úir og grúir, sem gie&ur sig vi&
lífi& og lofar skapara sinn! þa& væri mikil
einfeldni ef menn^jétu slíkt fæla sig frá a&
fara hingafc, a& hjer eru óargadýr og högg-
ormar. Nýlendumenn, sem hjer setjast a& inn
í skógnm, sem fullt er af slíku, liöggva fyrst
skóginn og brenna hann þar sem byggilegt
þykir til a& reisa inís, en vi& þa& fælast öll
dýr í burtu, og sjaldan hefurheyrst, a& nokk-
ur óhöpp hafi hlotizt af þessnm dýrum ; cn
þó stundum hafi komifc fyrir luiggormabit, þá
hafa menn rá& og me&öl til afc lækna þau.
A daginn ber þa& sjaldan e&a aidrei vifc, a&'
dargádýr e&a höggormar sjeu á flakki, en helzt
á næturnar. Nýlendurnenn brenna því vita á
nóttnnni fyíir húsum sínum, og geta þá veri&
óhultir fyrir a& ekkert dýr gjöri þeim tjón.
Jeg hefi sje& börn frá 6—8 ára gömul leika
sjer a& smá höggorinum, ert þá Og espafc og
sí&an drcpif ; spur&i jcg þau þá hvort þau væru
ekki hrædd, en þau lilóu a& mjer.
í nóvemberm. f. á. (27. sept) gaf stjórn-
in þau lög út, a& allir svertingjgr, (Negros
þrælar) skyldu ver&a frjáisir, a& li&num 25 ár-
um hjer frá, en afc öll hörn þeirra, sem fædd-
ust eptir nefndan dag, skyldu vera þegar frjáls,
og stjórnin skyld a& annast nppeldi þeirra , en
hinir, sem hafa verib þrælar e&a ófrjálsir, eru
þab ,og verfca til þess í nóv. 1896* vinnísbþeiin
þá svcrlaúgúr aldur. Menn §feia nú ft^yndafc
sjer, a& sá ma&ur, scm á 3 efca 4 fi'úsund
þræla, en hver þræll kostar hjer um bii 1000
mílreis e&a meira, (því hjer < Brasilíu eru ógn-
ar stórir au&menn) mundi hafa orfcib þungt
a& missa alia sína þræla í einu vetfangi, en
me& þessu inóti tinnur hann minna til þess;
landib hef&i komizt í brá&ina í inestu eymd og
voiæ&i, bef&u þrælarnir allir í einu or&ifc frjáls-
ir, því enginn hef&i þá viijafc vinna neitt fyrir
húsbónda sinn sein var, og þó há daglaun
hefbu verifc í bo&i. jiá heffcu allir piöntu- og
kaffiakrar orfcifc fyrst um sinn a& leggjast í
aufcn, er hef&i orfcifc landinu og mönnunum
a& hinu mesta tjóni, þ>a& var því mjög skyn-
samlcgt af stjórninni, a& ákve&a þetta tímabil,
því á því eykst fóiksfjöldinn og jafnframt hinir
frjálsu vinnukraptar. Jmtta er nú ólík a&ferb
til a& koma þrælunum úr ánaufc sinni, en sú
sem höffc var í Bandaríkjunum f Nor&urame-
ríkn, þar sem allt gekk me& bló&súthellingum,
eldi og ey&ileggingnm. Jeg liefi þekkt nokkra
hei&ursmenn, úr su&urfylkjum Bandaríkjanna,
sem hafa komifc iiingafc, og höffcn fyrrum ver-
i& stórríkir, já milliónaeigendur en núöreigar;
þegar þeir minntust á a&ferb þá er Nor&ur-
fylkjamenn höfbu framib á þeim, runnu þeim
tár af kiniium.
Menn búa sig nú nndir milda gle&i og
fagnafcarhátíb til móttöku keisaranum og drottn-
ingunni, sem væntanleg eru aptur hingafc heim
fyrst í aprílm. úr Noríuráifuför sinni; en til
dæmis ujip á þetta vil jeg geta eins: Kaup-
mannaflokkur nokluir skaut hjer saman 30.000
milreis til þessarar hátífcar, en þegar búifc var,
kom þeim saman um, a& stofna fyrir peninga
þessa skóla einn, er skal vígjast og kennsla í
íionuin a& byrjast vi& heimkomu og í vi&ur-
vist keisarans og drottriingarinnar; mnn keisara
líka a&ferfc þessi betur, en hef&i hinni greindu
uj)phæ& eytt verifc a& óþörfu, því hann er hi&
mesta Ijúfmenni og cinkar annt um ailar fram-
farir landsins og þegna sinna A& þessara
dæmum hafa margir afcrir gjört, þv! verfcur há-
tí& þessi tignarleg injög. Læt jeg svo hjer
stafcar nema a& þessu sinni en skal brá&um
skrifa y&ur aptur meira.
Kristján ísfcld,
Rua de Catovelia nr. 29.
BÓKAFREGN.
Út er komib á prent hjer á Akureyri rIWý-
ái‘SiióítÍ9Su sjónarleikur í þremur sýningum,
saminn af Indri&a stnd. Einarssyni og fæst til
kaups hjá undirskrifu&um, sem hefir sölu um-
bofcib á hendi: Ritib er 5] örk a& stærfc, í
litlu áttabla&abroti og kostar 2 mörk íkápu,
en 40 — 44 sk. í bandi: Jiegar fer&ir og ýms
atvik leyfa, mun rit þetta ver&a sent ví&sveg-
ar út um landifc, til þeirra manna, sem heizt
hafa fengist vi& bókasölu, svo sem flestum gef-
ist kostur á a& aíla sjer þess. Um leifc og
jeg lijer me& gef til kynna, a& rit þetta er
komifc á prent, vil jeg leyfa mjer a& benda
mönnum á, ab leikur þessi var í vetur leikinn
af lærisveinum lærfca skólans, þrisvar sinnum
í rö& hvafc eptir annafc, og voru áhorfendur
alls nálægt 700. Leikurinn fjekk almennt
hrós, og haf&i þau áhrif á menn, a& Reykja-
víkurbúar skutu saman nokltru fje og fær&u
höfundinum í þækldætisskyni fyrir hvc ágæt-
lega honum lieífci tekizt a& semja rit þetta, og
jafnframt til a& hvelja hann til a& halda áfr^>ni,
ub semja þess konar skáldrit. (Smbr, J>jó&Ú'f
nr. 9—16, 1S72). An þess a& fara fleiruui
or&um um rit þetta, vil jcg þó vekja atliy^
manna á því hve nau&synlegt þafc er, a& styrkja
þau ungmcnni vor, sem liafa mjög mikla fiæíi'
legleika til einhveis vísindalcgs starfa,
því a& launa vel hin fyrslu verk þeirra, S'O'
þeir fái uppeldi sitt af þeim; en þa& verfcuf
iielzt á þann liátt n>e& rithöfunda, ab nienn
kaupi vel rit þau er þeir gefa út, svo erfifc1
og annar kostna&ur fáist borga&ur.
Ilöfundur rits þessa, útskrifa&ist frá Iærfca
skólanum í sumar, hann er mannvænlego1
mafcnr og a& flestra áiiti efni í gott skáldl
hanii er dóttursonur hins nafnkunna skálds'e?
fræ&imanns Gísla Konrá&ssonar; hann hefirui1
þegar, a& loknu því starfi a& gefa út þett®
frumrit sitt, hjer vi& Nor&urlands prentsmifcj' ’
una tekib sjer far til Kaupmannaliafnar, tij a&
afla sjer þekkingar í þeim vísindagreinum,
hann er mest hneig&ur til, svo vjer getuin
haft gó&a von um a& hann auki bókvísinfi’
vor mefc fleiri ritum, ef honum au&nast aldut
og þetta friim smí& hans launar sig.
Akureyri 31. ágúst 1872.
Frb. Steinsson.
AUGLÝSINGAR.
<5^** MÖrgum þækti þa& æskilegt, ef amU
ma&ur vor, Ijeti fyrirfram birta bvenær póst'
arnir eiga í hvort skipti a& byrja ferfc sín®
frá Akureyri og su&ur í Reykjavík, og
Eskjufir&i vestur á Akureyri og svo þafcan apt'
ur austur. Einnig livers árs farskrá (Fartplan)
póstkipsins millum Danmerkur og Islands og
livar þa& í þessum fer&um sínum á annar-
stafcar afc koma vi&.
— í næstl. aprílm. týndist á lei&inni
Stokkahlö&um a& Ví&irger&i í Eýjafir&i, pok*
mefc skjófcu og hálfskeífu af korni; sá er fundiS
hefur tjefca muni, er befcinn a& skila þeim til m
Vífcirger&i 20 júlí 1872.
Kristján Ólafsson.
— f>a& er ranghermt í Norfcanfara, afc þa^
sem jeg skar af iivalnum, er jeg fann út af
Raufarhöfn — hjerum 9 mílur undan landi —'
hafi vegist 114 vættir, því a& þær voru aö*
eins 97.
Steindyrum á Látraströnd 12. ágúst 1872.
Sigurfcur Stefánsson.
— Fyrir skömmu sífcan fannst fyrir frarna11
Möllersnaustifc, poki meb ullarbelg í og tóniuin
brennivfnskút, sem érgandi má vitja til n>ín
þegar hann borgar fundarlaunin og þafc setú
auglýsing þessi kostar.
Akureyri 23. ágúst 1872.
Jóhann Eyólfsson.
— Á þjó&veginum fram undan prentsmifcj'
unni, hafa einhverjir týnt poka, brennistykki
og tappalausri pontu, sem ailt er gcimt hjd
ábyrgfcarmanni blafcs þessa.
— Mjer hafa nýlega verifc send nokkur exerfl'
plör af Ijófcmælakveri, sem kallafc er: „Smá'
munir“ epiir Símon Bjarnason Ðalaskáld, 24
bls. í 12 hlafca broti, prentafc í Reykjavík
1872, og kostar hvert exempiar í kápu 12 sk-
Sömuleifcis liafa mjer verifc send nokkur
exemplör af Kjaitansrímu, eptir ofannefndau
höfund. Ríma þessi er í nefndu broti og 23 bB1
f kápu, og kostar eins og „Smámunirniru l^
sk þeir sem selja 4 exempl. af ofannefndm11
smákvcrum, fá hifc fimmta í sölulaun.
Ritstjóiinn
— Ef sá, sem jeglánafci Landaskipunarfræö'
ina mína í skinnbandi, eigi vill heita óhein1'
ildarmafcur ab henni, þá skora jeg á hann,
skila mjsr hcnni sem fyrst aptur.
FJÁRM0RK.
Fjármark Elináar Jónssdóttur á Yztuvík. Bla®'
stýft framan biti aptan hægra>
Blafcstýft framan biti aplan vinstra'
----Baldvins þorkelssonar á Einarsstöö'
um f Glæsibæarhrepp: Stúfrifa
hægra gagnbitafc undir; hamarskor'
vinstra.
Leifcr jetting: í nr. 35 — 36 eliefta ár,
82 línu 18 afc nefcan 3 dálki, les tvfsj''1.
Hiyaudi oy dbyrydarmadttr : BjÖTH JÓIlSSOj^
Akurcyri 1872. 11 M. S t cp hdu sso n.
(