Norðanfari - 08.05.1873, Blaðsíða 4

vill, ab eyMIeggja veiíina nokknrn part vertffcar
fyrir aí> afla fáar tunnur á skip, ef ísinn rekur
upp fyrir bælin.
Meb tilliti tii þess hjer ab framan skrifaba
°S í þeirri von, ab allir hlutabeigendur hákalla
veiíanna, viburkenni naufcsyn abgjörba í þessu
tilliti, viljum vjer hjer meb leyfa oss aí) skora
á alla íneMimi hins „Eyfirska ábyrgbarfjelags“
ab leggjast á eitt til ab fá þab gjört ab lögum
á næsta abalfundi fjelagsins, ab hákallanibur-
8kurturinn verti alveg aftekinn á þiljubátum ab
minnsta kosti frá byrjun vertítarinnar til 12.
maí ár hvert.
Ritat f aprílmánuti 1873,
Nokkrir sjáfarbændur.
ÍIR BRJEFUM FRÁ AMERIKU.
Fyrir sjerleg tilmæli nokkurra manna, sendi
jeg ybur, lierra ritstjóri, til prentunar f blabi
ybar, útdrátt úr nokkrum brjefum frá Islending-
um í Milwaukee í Wisconsin í Nortur-Ameríku,
flest dagsett fyrr og síbar í janúarmánubi þ. á.
I. (15.—10—72). Vib lifum hjer ánægb og
vantar ekkert nema ættingja og vini. Ómögu-
legt er okkur ab skrifa svo greinilega, ab þib
getib fengib ríetta hugmynd um, hvílíkur munur
er á öllu hjer og heima á fslandi. þab sem
verib væri ab setja í stand í heilt ár á íslandi
er gjört hjer á nokkrum klukkutfmum. Hvab
er þab sem gjörir þenna dugnab og líf? þat er
hin stöbuga veburblíba hjer. Menn hefbu ekki
komib á fót svo voldugum verksmibjum á íslandi.
Um allan bæinn Milwaukee standa verksmibjur
og sín gjörir hvab; sumar saga og strinda nitur
blágrítib og eru fljótari meb björein en íslend-
ingar meb borbstúf. þab er ekki tilvinnandi
fyrir smibinn ab srafta neitt heima hjá sjer;
því vjelin er fljótari og getur því, meb nægum
hagnabi, selt vib vægara verbi en hann. Á sum-
um verksmitjum er svo Ijett vinna ab börn og
gamalmenni geta unnib á þeim. Vib vjel þá,
sem jeg vinn vib, eru 40 eta 50 drengir, sem
fá kaup sitt útborgab hvert mánudagskvöid,
og eru þá næsta glabir, og svo er öllum borgab,
enda kemur þab þeim vel, sem fátækir eru og
ern ab byrja búskap. Engin þarf ab kvíba vinnu-
ekorti ; þoli hann á annab borb ab vinna getur
hann fengib 1| dollars um daginn, enda 2 til 3
og jafnvel 4 dollars þab stendur skrifab hjer
til og frá, ab þab vanti svo og svo mörg þús-
und manns ( þessa vinnuna eba hina. Ekki
þarf itnatarmenn til ab vinna fyrir 5 dollars
um daginn ; þvf vib skipavinnu fá menn j doll.
(a: 50 cent) um klukkutímann. Eigi ab síbur
vil jeg rábleggja íslendingum ab ganga eigi ab
strangari vinnu fyrst f stab, en þeirri sem borg-
ub er meb 2 doll á dag hvern; hollasta vinnan
verbur sú, sem matur hefur árib nm kring,
þótt verkkaupib sje ekki mjög hátt, ab eins ab
þab sje sú vinna, sem mabur þolir. þá er vib
komum hingab í 'sumar er leib, hugsutum vib
ekki um annab, en ab taka þá vinnu, er gaf
mest kaupib, og fórum þegar ab telja sanran
peningatta ; en reynslan leiddi í Ijós ab þessi
stefna var röng. Á meban vib vorum ab venj-
ast við loptslagib, fundum vib ab okknr var
hagkvæmari hin Ijettari vinnan og þab jafnvel
Ijettari vinna en heima, en mabur kemur furtu
fljótt til og er þá hægt ab færa sig upp á skapt-
ið. Eins og þab er aubvitab, ab ameríkumabur
kynni ekkert til verka á Islandi og gæti því
ekkert kaup fengib þar fyrst í stab, þar sem
hann skiídi enga tilsögn og yrbi því ab syna
honum hvernig fara ætti ab þessu eta liinu,
svo er um lsleridinga hjer, þá sem ekki kunna
neitt þab mál, er þeir geta bjargab sjer meb.
I Chicago er verkkaup hærra en hjer, en þang-
ab vildum vib samt ekki fara; því þar er verra
loptslag og ölln ókyrrara. Milwaukee er ein-
hver hinn fribsamasti stabur hjer f Ameríku.
f>ótt verkkaup sje hátt < stöbunuui, segja þeir þó
sem þekkja til, ab 4 doll. kaup um daginn sje
lftib í 8amanburbi vib abvera bóndi útálandinu;
þab þarf heldur ekki annab en Ifta jörbina til
þess ab sjá að þab er óþrjótandi gnægb, er hún
gefur af Bjer, sje hún vel yrkt. Jeg hefi verib
forvita, á leib minni um landib, ab sjá akrana
og þær óteljandi jurta- og grasa tegundir sem f
þeim eru. það var gaman at sjá vinnumennina
sem meb kengbognum birkiorfum voru ab slá
gras svo mikib er næstum huldi þá Optast sá
jeg samt slegib meb sláttuvjel; er 2 hestar gengu
fyrir, og var hún ekki lengi ab fella stráin.
Til ab byrja búskap hjer út á landinu þarf tölu-
verta peninga; því væri bezt fyrir nokkra í
fjelaei, svo svo sem 10 eba 12. ab leggja sam-
an til aí> kaupa skepnustofn og búnabaráhöld
og fá sjer gvo iand nokkrar ekrur — helzt
„homestead“-iand. _ þelta haía Norbmenn gjört
og svo ættum vjer Islendingar ab gjöra. Blöb-
ín segja ab aldrei hafi komib jafn mikib af
fjóbverjum og Norbmönnum og f sumar er leib.
þab er líka á hverjum einasta degi full fólks-
flutninga húsin meb landnámsmenn, sem hverfa
út í geyminn, þctta geisimikla land, sem aldrei
fyllist. En nú er vandi á fyrir Islendinga, ab
hitta góban stab, ef þeir annars Itugsa til ab
stofna hjer nýlendu. Eyjan er, ab okkar áliti
ekki vel hentug. þab þarf svo langan tíma til
ab rækta hana fyrir þab, ab hún er öll skógi
vaxin, en langan tíma þarf til þess ab ræturn-
ar fúni þótt skógurinn sje liögginn. Ráblegast
væri, ab ab heilt fjelag kostabl eina 2 hyggna
mcnn til ab útvelja landib og mætti ekki kasta
til þess höndunum; því jarbvegurinn er lijer
nokkub misjafn eins og hvar annarstabar. Góba
jörbin er svört en hin leirkennda gefur minni
jarbar gróba. Land þab, er nýbyggjarinn tekur,
þarf ab vera grassljetta og skógur, eba uokkub
af hverju fyrir sig og er því betra, sem þab
er nær járnbraut, svo sem hægast veiti um alla
abflutninga. Skógurinn er verzlunarvara; hatm
er ekki ónýtur. Sá sem dálítib er orbinn vanur
ab höggva skóg er viss ab vinna l|fabmádag
af brenni, en fabmurinn selst í stöbunum fyrir
9—10 doll. Aubvitab er, ab þeir sem flytja og
selja taka nokkrar „proCentur*, en brenni er sú
vara sem ætíb gengur vel út, eins og nærri má
geta, þar sem t. a. m. þessar 100,000 hjer í
Milvaukee vib hafa ekkert annab eldsneyti, og
er þó þetta lítib af öllum hinum geysi mikla grúa
f Ameríku. Ekkert er lijer annab haft til elds—
neylis en brenni og kol í gufuskipunum, verk-
vjelunum og svo þessi litla ögn sem brent er í
gufuvögnunutn, sem þjóta óaflátanlega um land-
ib fram og aptur nótt og nýtann dag ; þib getib
því getib nærri, hvort ekki sje hagur fyrir bóndann
ab láta húskarla sfna hlaupa í skóginn rjett vib
húsib, á vetrum, þá er ekki er annab verk fyr-
ir hendi, og innviuna honum þannig eigi alifáa
dollara, þar sem veslings Islendingar verba ab
kúra inni f kofunum og jeta þab upp, er þeir
meb súrum sveita hafa ab sjer haft yfir sumar-
tímann, Hyggib ab eins ab þeim mikla mun,
ab veturinn er hjer bjargræbistími hvab þá surn-
arib; berib þetta saman vib 10—12 vikna bjarg-
ræbistímann á Islandi.
Eitt er þab, er ykkur mun undra, ab aldrei
er hjer hirt slátur ttr öllum þeim mörgu liundr-
ubum uxa og saubfjár sem hjer er slátrab, held-
ur fleygt og blöbib skorib nibur á völlinn , af því
ekki þykir tími til ab hirba þab.
II. (20.— 1.—73). Af okkur börnum ykkar
er þab ab segja ab okkur líður ánætlega og svo
vel, ab mjer kom alls ékki til hugar ab svo
gæti orbib auk heldur betra, þar sem vib kotn-
um svo hingab ab vib skildum engan mann og
vissum ekki upp nje nibur í neinu; en allt er
ab smáskýrast fyrir okkur daglega f>ab er gam-
an ab lifa hjer og horfa á hib sæla frelsi. mikla
líf og framför allt í kringum sig. Vib búum
eun í sama húsinu og ábur og höldum áfram
fjelagsskapnum. Jeg (Haraldur) vinn vib vjel-
ina, sem jeg hef ábtir getib um; hun er rjett á
móti húsinu okkar. þab er ab eins gatan, hjer
um bil 20 fabmar á breidd, sem jeg þarf ab
fara yfir um; mjer þykir gaman ab vera þar og
sjá allt er þar fer fram. Jeg ætla nú ab gjöra
ab þib sjeub komin hingab og ætla þá ab skreppa
meb ykkur yfir á vcrkstæbib mitt og sýna ykk-
ur hversu har hagar til: Vib göngutn yfir göt-
una, tökum opib hús, sem er um 30 fabma á
lengd, göngum svo eptir þvf og út um ltinn
endan á þvf. Vib hlibina á þvf stendur dálílib
múrhús meb fjarska háum strompi, um 15 manns-
hæbir; förum svo inn í þab; þar sjáum vib
mann, sem kyndir undir katii, eigi all litlum,
með brenni og kolnin. Frá katlinum sjáum vib
liggja nokkrar pípur inn í stóra húsib, er vib
kornum úr; um mjóu pípurnar fer gufa úr katl-
inum. þessar mjóu pípur liggja um stóra lnís-
ib allt uppi og nibri, en gufan sem um þær fer,
gjörir þab ab verkum. ab Itvab mikill kuldi sem
er, er ætíb heitt f húsinu og er úttalab um þær;
en fylgjnm aptur gildari pfpu, sem liggur frá
katlinum fnn í þetta stóra hús, og sjáum hvab
liún gjörir. llún er viblíka gild og mjótt
ofnrör. Hún liggur inn f húsib og eptir þvf,
þar til hún kemur inn í dálítib herbergi, sem
er í öbrum enda hússins; þar er gufunni sera
um pípuna fer, til búib verkefni og þeim út-
búningi get jeg ekki enn þá almennilega lyst;
nema öll þau verkfæri sem þar eru vib eru svo
fögur, ab sjá má sig í þeim. En frá þessu
litia herbergi líggur járnás eptir vjelarhúsinu
endilöngu, og á þeim enda ássins, er ab guf-
unni snýr, er sveif, lík þeirri er strokkinn skek-
ur f vatnsmillunum ykkar; en f stab þess, ab
vatnib kcmur sveifiuni ykkar á stab fyrir hjól-
ib sem á möndlinuni er, kemur gufan, sem úr
pípunni kemur, þessari sveif á stab meb bjálp
nokkurra hjóla, svo ásinn snýst með geisi hraba,
Undir þcssum ás, sem er á nebsta lopti standa
alla vega lögub borb og er vjel á hverju þeirra.
Er mafcur svo vill láta vjelar þessar vinna, þarf
ab eins afc bregba gjöríunum upp á ásinn
og þá snúrur eru látnar á rokk. Vib hverja
vjel slendur mabur, er stýrir henni, á sumunl
borbunum eru 8 vjeiar og vinnur sín vjel hva&i
en ásinn getur hreift aliar í einu; sumar sag®i
abrar hefla, bora, fella, renna, beygja, hÖggv®
spor, saga rósir og margt fleira, cr jeg neitf'
ekki ab telja upp. þab er sannarlega gatnan
ab sjá allt þetta lista-smíbi. þetta er nú ^
nebsta loptinu. Nú göngum vib upp á anua®
og þribja lopt og sjáöm hib sama á þeim báð'
um, og allt þetta hreifir hinn sami ás. A efst*
loptinu stend jeg ab verki mlnu vib vöggusmíbií
þar hefi jeg bekk minn og tól út vib gluggaí
hjá mjer stendur þýzkur mafur jafngamall og
jafnhár os jeg ; hann tekur vöggubökin, sem beyg®
Og borub eru í vjelinni’; hann hefur ekki önnur tól
en límpott og liamar ; hann setur pilana og listana
innan í umgjörbina, setn allt stendur svo vel
heima, ab ekki þarf ab bera hefil eía sporjárn
á nokkurn hlut; jeg tek svo vib hverju stykki,
þá er hann hefur slegib þab saman og sett rugg*
urnar neían á og hefla jeg ab eins allar misbrýnur
af og gjöri þetta vib 300 vöggur á dag og fm
60 cent á hvert 100, eba 1 doilar og 80 cent
á dag Ntí göneum vib út og f annab, fjarska
stórt múrluís meb 5 loptum, þangab eru aliir
smíbisgripirnir bornir, sem daglega koma úr
vjelinni, mörg hundrub af ýmsutagi; og í þessu
mikla húsi sitja allir málararnir, en f sumuni
herbergjunum situr kvennfólk, sem ribar spans-
reir, eba tágar í stólasetur þá göneum vibnið-
ur á neðsta lopt f þessu mikla húsi; þar sjáum
vib glersal 'mikinn og sitja þar inni eígendtir
vjelarinnar og skrifstofuþjónamir. þaneab ganga
verkantenn á liverjti mánudagskvöldi tií ab taka
á móti vikukaupi sínu, og mundi bændum á Is-
landi þykja heidur mikib ab borga hverjum á
milli 10 og 20 doll. fyrir 6 daga ljetta vinnu.
Daglega koma vagnar, sem hestar draga, ab múr-
húsinu til ab taka smfbisgripina og flytja þá
ab gufuvögnunum, sem aptur þjóta meb þá út
um landib til umbobsmanna vjelareigendanna,
sem erti á hverjti strái.
Mjer fellur mikib vel vib fólkib hjer. þessi
þýzlji samverka mabur minn er liinn skrafhreifn-
asti og vibfeldinn. Hann talar ensku, þótt þýzk-
ur sje, og get jeg talab vib hann og spyr hann
um margt, sem jeg vil vita. Landar mínir 2
hafa unnib lijer á verksmibjunni en þeir hafa
haft Iftib kaup, ekki nema doll. um vikuna,
sem keinur til af því, ab við komum svo seint,
en þeir sem vinna allt sumarib { sama stab,
geta haft hjer um bil sama karup á vetrum.
Landar þeir, sem eru út á eyjunni, eru bæri-
lega haldnir; þeir hafa optast 1 doll. á dag fyr-
ir utan fæbi vib skógavinnu.
(Framhald síbar).
AUGLÝSINGAR,
— Til þess ab spara mjer ómak ab skrifa
einum og sjerhverjum, sem hafa fengib bækur
ab láni hjá mjer, annabhvort sem jeg á sjálfur
eba bókasafn Norbur- og Austuramtsins, og sem
ckki hafa skilab mjer þeim í hæfilegann tima,
heldur hafa haldib þeim mjög lengi hjá sjer;
þá áminni jeg hjer meb, ab skiia mjer öliuni
bókum, sem jeg hef lánab þeitn hib fyrsta.
Sömuleibis leyfi jeg mjer ab mælast til, ab
hinir heibrubu skiptavinir mínir, sem hafa haft
blöb eba bækur til sölu frá mjer, eba á annan
liátt hafa haft vibskipti vib mig, gjörbu mjer
gób og greib skil á því, sem jeg kann aö eiga
hjá þeim fyrir mibjan ágúst næstkomandi.
Akureyri 23. aprfl 1873.
Fib Steinsson.
Stjjí* Hjá undirskrifubum erti til sölu ýmsar
bækur, flestar meb niðursettu vcrbi, þar á
mebal: Skírnir (9 árgangar), öll Stjórnarmála-
tíðindin, Alþingi8tíð. frá 1871, Grágás, Björns
annálar, Landhagsskýrslur og flestar bókmennta-
fjeliigsbækur, Norðri, þjóðólfur, Baldur, Norban-
fari (allur) og íslendingur (allur), Ný sumarejöf,
Reikningsbækur. Ýmsar skáldsögur, lækninga-
bækur, Davíðs psaltari, „Ponti“, Hallgrímskver,
Sálma- og Nótnabækur, Vísdómur englanna,
Sáttamál Stephensens og Jónassens, Nýatesta-
mennti, Jóhnsens jarbatal, Levis Yfirsetukonu-
fræbi, og margar fleiri bækur bæbi á íslenzku
og dönsku máli. Akureyri 5 . maí 1873.
Gubmundur Gubmundsson.
— Hver sem finnur tvö nautshorn , vafin f
skinn og forsiglub, á leibinni frá Steinsstöbuni
inn á Akureyri er vinsamlega bebinn ab halda
þeim til skila til útgefara Norbanfara móti fund-
arlaunum jafnvel fullu verbi hornanna.
Eújandi og úbyvtjdarmadur: Bjöm JÓnSSOfl-
Akureyri 1873. B. M. Stephdnsson.