Norðanfari - 28.05.1873, Blaðsíða 1

^tndur Jraupendum kostnad-
Jfiust; verd drg. 26 arlcir
^ 1fJ. 43 sfc'i einstök nr. 8 skt
*.ölulann 7. hvert.
IIOMAJIEAM.
AugJgsingar eru teknar i Uad~
id fyrir 4 sk. hver lína, Vid-
aukablöd ern prentud d kostn-
ad hiutade/genrla.
12. 4«.
(A fc s en t),
Sálmabókin nýja frá 1871 hefur, eins og
litinnugt er, vaki& allharfea ritdeilu, einkum
•'t’lli nokkurra andlegrar stjettar manna á Sufc-
,lr- og Nor&urlandi. AS sunnanverfu standa
*jálfur biskupinn, P. Pjetursson, og a&alsmi&ur
Itinnar nýju bdkar, síra Stefán Thorarensen, en
a& nor&anver&u prófastarnir síra Björn Hall-
dór8-on og Gunnar Gunnarsson. Vopnavi&skipti
l*essara manna eru svo alkunn, a& eigi þarf
aiinars en a& eins a& drepa á hi& helzta.
l>a& vita allir, sem hafa veitt þessu máli
n"kkra eptirtekt, a& þa& stendur enn óhraki&,
síra B, 11. fyrst vakti máls á í athugasemd-
11 n> sfnum vi& sálmabókina, og sfra G. G. sí&an
litfur kve&i& upp hreint ogbeint: a& á sálma-
jtessari sjeusvo margir ogveru-
^e8ir form- og efnisgallar, a& ekki sje
'i&imanda. Jietta er því epiirtekaver&ara, sem
Liisku pinn haffi á&ur vilja& telja mönnum trú
Hni, a& á bókinni væru a& eins óverulegir
Sallar, sem engin mannaverk geti veri& laus vi&.
l>vi næst iiaffi bisknp skrifa& prófiistum sínum
°2 lagt ifkt á vi& þá, ab ry&ja sálmabókiuni til
s*t!tis, og láta sig vita, ef nokkrir dirfíust
>nóti a& mæla.*
Sfra.St. Th. hefur teki& anna& kænlegra vá&
I !,aihugasemdum“ sínum vi& „athugasemdir“ síra
15 H. Hann neitar ekki göllum þeim, er síra
ber bókinni á brýn, en vill verja bana me& þvf,
a& lnín sje þó skárri en eldri bókin, sem bing-
a& til hafi veri& vi& höfö Hva& lagfæringar
s,'eitir á gnmlu sálmunum, setn síra B. þykjá
dfullkomnar og ónógar, þá talar síra St. um
l*a&, eins og einliverja óliæfu, a& síra B. vilji
‘átá „fiusa og fága svo upp hvern sálm eldri
s^h»abókar, sem nota&ur ver&ur, a& bann ver&i,
S|iildarverk“. þ>a& mega nú allir nærri geta, a&
Slra St. ajálfur muni ekki liafa óbeit á þessum
’Úe ö&rum snildarverknm. Nei, þa& eru snfnub-
"'nir. þeir gjalda ekki anna& fyrir en vanþakk-
lr einar, þó allt yr&i gjört „sem glóandi gull“.
líugsun síra St. veríur lijerum bil á þessa lei&,
l'fc'gar bún er rakin gegnnm atbugasemdir hans:
Allur þorri tnanna vill iiafa gömlu sálm-
ana óbreylta, af því þeir fullnæstja beturþeirra
a'idlegu þörftim, eins og þeir hafa vanizt þeim
°g kunnab þá frá blantu barnsbeini , hversu
Salla&ir sem þeir f rauninni eru. Me& öfcrum
öifctim: f>ó hugsunin sje bæ&i ruglu& og eink-
*Sver&, orfcatiltæki illa valin, hljó&föll ramskökk,
Miáileysi>r og braglýti óþrjótandi, þá kýs samt
alinenningur heldur a& hafa þá óbreytta, en a&
ar þeim sje gjört 6nildarverk, En þó nú þetta
Vynnl a& eiga sjer sta& einhversta&ar, t. a m.
l'já þeim söfnu&um, sem sfra St. þekkir bezt,
bá er þa& bót í máli, a& enginn getur meina&
teiin, sem vilja, a& hafa yfir gönilu sáimana
h>eb sjálíum sjer e&a upphátt, á bók e&a ulan-
“óltar, eins og þeim ge&jast bezt a& þeim3
»Gu&ræknir söfnu&ir (segir síra St) kalla ekki
Svo mjög eptir fegur& og fisni“ (?). «þeir
la'a um gó&a sálma, en sjaldan e&a aldrei
1) Af þessu niá marka, hve ofarlega þa&
'ggor f landshöf&ingjum vornm, a& fara valda
)(eginn. Hver veit nema biskupi fakist a& fá
|>ókina valdbo&na, ef liún kemst ekki a& á ann-
hátt, sjálfum sjer til vees og prentsmi&ju
Slt>»i til hagna&ar. þau tí&kast nú, hvort sem
r> brei&u spjótin.
h 2) Sizt skyldi ina&iir ætla, a& síra St. bæri
t^11" kvffboga f þessu tiditi, þar sem hann
ekVnir því, a& „bisknp vor* sje „sá inafcur“ sem
®iti '• 0l,,n> »hrapa a& þvf a& sleppa verndarhendi
1 af eigu saíua&aniitt og rjettiudum þeirra“.
AKDRETRI 28. MAl 1873.
um fagra"1. Meiningin er au&sjáanlega sú, a&
8öfnu&urnir e&a alþý&an hafi tnjög litla fegurfc-
artilfinningu. Me& því afc sálmabókarnefnd-
in hefur teki& allt þetta til greina og „matib
meir rjett og vilja safnafcanna* en sinn eiginn
„vilja“, þá er í rauninni alþý&u a& ketina um
aíla ókosti og galla bókarinnar, a& minnsta kosti
á þeim sálmttm, sem ekki eru frumkvefcnir e&ur
nýkve&nir, en alls ekki nefndinni. A þessa lei&
vir&ist mjer roksemdafærsla síra St. í varnarrili
lians, og me& því a& mjer, sem alþý&umanni,
sárnar a& liggja undir þvílíkum ábur&i, vil jeg
leyfa mjer a& fara fáeinum or&um um þetta
atriíi
því verfcur a& vísu ekki neila&, a& alþý&a
er mjög fastheldin og vanaföst, og kann illa
öllum vanabrig&um og breytingum , einkum
þegar brpytingin er þá ekki nenia liálfverk og
kák — eins og t. d. á ailt of mörgum stö&um
í 8álmabókinni frá 1871. þetta er og mjög
e&lilegt, þvi þesskonar brestabarningur er sjald-
an til annars, en a& "gjöra brestina enn sýni-
ieeri en átur Og vera má a& eitthvafc þess
konar hafi meffram vaka& fyrir síra St., þar
sem hann er í efa um, hvort „breytingar“ sín-
ar „liafi veri& tilvinnandi“. En þegar breyt-
ingin tekst vel, þegar hún er veruleg og bersýni-
lega til batna&ar, lífur aldreí ó löngn, a& alþý&a
a&hyllist hana og tekur henni me& þökkum, af
því a!þý&a er skynsötn, þó hún sje vanaföst,
þetta má sanna mefc ótal dæmum, ef þess gjörfc-
ist þörf Jeg iield enginn, sem þekkir Islend-
inga og satt vill segja. komi til liugar a& neita
»
því. O&ru máli er, ef til vill, a& gegna, hva&
fegur&ar tilfinninguna snertir. Um þa& atrifci
get jeg fremur hugsafc mjer deildar meiningar,
og skal þessvegna í því tilliti tilgreina eitt al-
kunnugt dæmi.
þegar „sálmalögin nýu“ komust fyrst á gang
um sveitirnar me& lærisveinum Pjeturs Gufcjóns-
sonar, þóttu mnrgum umskiptin einkar gó&,
nokkrar voru á bá&um áttum, og einstaka manni
ge&ja&ist miklu sí&ur a& þeim en „gömlu lögun-
um“. í fyrsta flokki vnru allir þeir, sem unnu
söng og söngfegur&, í ö&rum þeir, er ekki höffu
næma tilfinningu fyrir snngfegurfc, og í hinum
þri&ja þeir, er þar a& auk voru svo vanafastir
og elskir a& öllu gömlii, a& þeir helzt vildu
ekkert sjá nje heyra me& nýju lagi. En sí&an
nólnabókin eptir P. G. organista, kom út 1861,
hefir sú breyting á orfcifc, a& nú þykir naumast
sálmvers syngjanda nema me& „nýja laginu“ og
liver keppist vi& anuan afc nema bæ&i af bók-
inni og af þeim, er bezt kunna söng. Og þó
hefi jeg þekkt eina gamla og sjerlega guí hrædda
konu, sem æfinlega fór ofan af pallinum og
fram í bæ, ef hún heyrfci Passíusálm sungin
me& „nýju lagi“. Hún kva&st eigi standast „a&
heyra þeim blessa&a sálini þessa gó&a gu&smanns
svo spillt“. þa& eru ekki nema 2 ár sí&an
þessi kona dó, og þó enn kunni a& vcra nokkrir
inenn, já, ef til vill, heilir söfnufcir á landinu
líkt 8kapi fiirnir og hún, þá held jeg engum
heilvita manni geti komifc til hngar a& segja í
alvöru, a& hin „gömlu lög“ full nægi, e&a jafn-
vel nokkru sirini hafi fullnægt betur hinni and-
legn þörf safna&anna, en hin „nýju“. þörfin
hefur alla tí& verifc, þó alþýfca hafi Ittifc e&a ekki
fundifc til hennar. Og fyrir þa& á P. G. mestar
1) þafc Iftur 8vo út, einsogsíra St. ekki viti,
a& engin a & I in u r getur verifc gó&ur, nema
liann um leifc sje f a g u r , fremur en nokkur
sálmur geturverib fagur, neina hann sjejafu-
framt g <5 & u r
M 98.-30.
og beztar þakkir skilifc, a& liann befur vakifc
alþýfcu til me&vitnndar um þessa sína andiegu-
þörf, um leifc og hann hefur fullnægt henni.
Áþekk þessari sögu er saga „nýju messu-
söngsbókarinnar“, sem út kom um næstl. alda-
mót. Hún mætti í fyrstu, eins og kunnugt er,
mikilli mótspyrnu, en eigi !ei& á löngu, á&ur
ruddi grallaranum úr rúmi, einmitt (yrir þa&, a&
hún liaf&i svo mikla, svo verulega yfirbur&iyfir
hann, og gat þess vegna svo miklu betur full-
nægt hinum andlegu þörfum safna&anna. Nú
er grallarinn fyrir löngu gleymdur og þvf nær
alveg horfinn, en þó má telja vfst, ef aö lík-
indum skal dæma , a& hann enn mundi hafa
verifc ríkjandi í kirkjum og heimahúsum, ef at-
kvæ&afjöldi hef&i ælí& mátt rá&a, e&ur þa&, sotn
síra St. kallar „rjett og vilja safna&anna*.
því neitar enginn a& sálmabókin frá 1871
hafi nokkra yfitbui&i fram yfir hina eldri syst-
ur sína, a& hún hafi stigiö nokkur fet fram á
þeirri leifc, sem fara átti, en hún hefir stigifc svo
skammt, gallamir eru svo margir og veruleglr,
a& menn geta ekki verifc ánæg&ir me& hana.
Hún hefir kveikt hjá mönnum löngun eptir ein-
hverju fullkomnara og vakifc söfnu&ina til me&vit-
undar um sínar andlegu þarfir — og þa& er henn-
ar a&alkostur — en bún hefirekki fullnægt
þeim. Fyrir því er hún ekki þess verfc, a& hún
sje tekin í stafc hinnar gömlu bókar, því þar af
mundi líklega leifca, a& þess yr&i langt a& bí&a,
a& önnur betri og fullkomnari fengist e&a kæm-
ist afc. En þaö er alveg satt, sem síra St.
bendir til í athugasemdum stnum, a& þa& er
ísjárvert, a& skipta opt um sálmabækur.
Síra St. Th. hef&i eflaust gjört rjettara (
þvf a& játa hreinlega galla bókarinnar og ganga
svo í lifc me& þeim, er umbæta vilja, beldur en
a& Btökkva upp á nef sjer me& Stóryr&um, og
skjóta skoldinni upp á saklausa alþý&u. Hon-
nm var og er me& öllu minnkunarlaust a& játa,
þa&, sem allir máttu vita, a& honum einum var
langt ofvaxifc svo mikifc og vandasamt verk.
þ>a& hef&i og án efa átt betur vi&, a& biskup-
inn hef&i leyft tímanum a& leifca f Ijós , hvort
sálmabók þessi gæti rutt sjer til rúms, heldur en
a& beita embættisvaldi sínu til a& tro&a hennl
inn í kirkjur og heimabús.
Eins og nú er kotnifc, sýnist mjer næst
liggja, a& láta sálmabókina hvíla -sig f prent-
smifcjunni f Reykjavík, e&a á skrifstofu bisk-
upsins, þangafc til a& sú sálmabók, sem nú er f
stnf&um hjá beztu skáldum landsins, er komin
út, svo ab menn þá geti valifc um hvora þair
heldur vilja afchyllast.
Austfir&ingur.
UM SPARNAÐARPJÓÐI
þó a& margt fari f ólestri hjá oss íslend-
ingum enn þá sökum drunga vors og deyf&ar,
er vjer höfum all-flestir róifc f me& sultarmurri,
sí&an Jón biskup Arason leifc; þó a& allir þeir,
er vakna&ir eru til sjálfstæ&rar hugsunar, og
finna hjá sjer þrótt og vilja á a& bæta hag fóat-
urjar&ar sinnar, eigi vifc ramman teip a& drags,
og farist seint fyrir þá sök, a& þröskuidar koma
á leifc þeirra, er tálma frarasókn þeirra, á alla
vega, sumir a& ofan, sumir a& ne&an, sumir af
hálfu landsmanna, sumir af hendi [erlendra; þó
a& Sll von sje á , a& þeir digni og freistist til
þess a& leggja árar í bát, er í styrjöldinni
standa, er ekkert gengur, öllu er tekifc me& tví-
ve&rung og tortryggni, allt er misvirt; þá má
þó benda á ficira en eitt fyiirtæki landinu tit
83 —