Norðanfari - 10.06.1873, Blaðsíða 1

Senrlur kaujiendiim lcosfnad-
"'lanst; veri drg. 26 arlrir
* 1 d. 48 slc., eiustök nr, 8 sk.
söl>ilai,i, 7, hvert.
HOIBMIAU.
A uylýsntyar eni teknm i hlatf-
id fyrtr 4 sk. hver lívfi, Vid-
attkab/öd eru prentud á kostn-
ad h/ufadetgenda.
IS. 4EC.
AKDREYRI 10. JUNI 1873.
M 38.-34.
Herra Hihnar Pinsen hefur nú gjnrtsptirs-
ri'á!ifi l)m va!d konungs ab blabamáli, liika jeg
llví ekki lengur vib ab láta í Ijósi hugstin mtna
11,11 þab efni, lief jeg stafab mig fram ur því
ll,eb eptirfylgjandi selninqum.
1. Tvær þjóbir verba ekki ab einni þjób ncma
þær blantlist saman. Nú hefur hin ts-
lenzka þjóít aldrei blandast saman vib hina
dónsku, þessve^na eru þær ekki ortnar ab
einni þjób.
2 Engin þjób er háb lögum annarar þjóbar nema
hún lögleiti þau hjá sjer. Nú eru ríkiserfba-
liig Dana (31. júní 1853) ekki lögleidd á
Islandi. þess vegna hafa þau ekkert iaga-
gildi hjá hinni íslenzku þjót.
j<eir einir gátu verib arfgcngir ab alveldi
yfir íslandi, sem gengu til rikis í krapti
konungalaganna (1665). Nú var engin sem
gengi til ríkis í krapti þessara laga eptir
Prifrik 7., þess vegna erfbi enginn alveldi
eptir hann.
4. Vald sem engum tilheyrir, geiur ekki átt
sjer stab. Nú tók enginn alveldi Fiibriks7.
í arf svo þat tilheyrir engum framar, þess
vegna er þab libib undir lok.
5. Enginn gelur ab sjálfsögbu orfib kon-
ungur yíir nokkurri þjób nema f krapti laga
sem gilda iijá þjóbinni. Nú varb Kristján 9.
konungur f krapti laga sem ekki gilda á
íslandi, þess vegna var þab ekki ab sjálf-
aögbn, ab hann varb konungur, yfir fslandi.
®"Sá scm verbur konungtir, en þó ekki ab
8já|fsögbu, vetbur þab annabhvort meb of-
rfki, eba fyrir frjálst samþykki þjóbarinnar.
Nu er Kristján 9. ortin konungur yfir Is-
landi, en ekki at sjálfsögbu, og ekki meb
ofrfki, þess vegna er þat einungis fyrir
saroþykki hinnar íslenzku þjóbar.
7. Sá sem vertur konungur fyrir samþykki
þjóíarinnar liefir þab eitt vald sem þjótin
ákvebur meb samkomulagi vit hann. Nú
hefttr slíkt samkotmilag milli hinnar íslenzku
þjótar og Kr. 9. ekki komizt á til þessa,
þess vegna er vald hans yfir henni, en sem
kontib er ckki ákvetib.
Jeg get ekki betur sjeb enn ab þetta sje
fiett og ttijer er mikil forvitni á, hvort þab
Vetíur hrakit nteb sönnum röknm.
2. 10.
„Nii eru líka 9 menn sem nútt-
iua eiga at stytta o. s. frv. •»
Menn mættu á þessari tíb halda, at þelta
Cr Jónas sál. Hallgrímsson orti um eitt af því
6f gjörbist meban hann uppi stób, hefbi og ver-
forspá þess, er fratn thefir komib á síbasta
°S fieiri alþingufn vorum undan farib. f>ab
í'arf ekki nema ab lesa tfbindin frá síbasta al-
^"'gi, til ab fræbast um nefnda tölu þessara,
nóttina hefbu átt ab stytta, en gjöra ab
ö|"i fle8tra hib gagnstæba, er þeir framleggja
hib ítrasta til ab gjöra hana sem Iengsta og
Iskyggiiegasia fyrir sína umkomnlitlu, fálibubu
°S strjálbýlu bræbur og samlanda í stjórnlegu
till‘li. Vjer segjum: í stjórnlegu tilliti; því
vi<ki vantar þab, ab sá, er vjer teljum ineb en-
1)111 fremstu þessara, hefir reynt ab stytta þjób
siundir f aridlegu tilliti meb þeim gub-
^knisverkum öllum, er út frá honum liafa geng-
jj’ °g hans hönd hefir um fjallab, og sem hann
> áunnib sjer þab nafn fyrir, ab kallast
^steinn þjóbarinnar, En þab væri betur, ab
au
teit,
* öafn, er bann gat átt n»e& rjettu fyrir
bæíi iiæfilegleik ug dtignab sinn í ab gefa út
þcssi sín ágætu andlegn rit, ætlabi ekki ab breyt-
ast í bágara nafn: augasteinn nefnilega í á-
steitingar-stein, meb tilliti til þess, hversu hann
hefir komib fram á hinum síbustu alþingum í
alliierjarmáli vor íslendinga, ab því er sncrtir
þjóbfrelsi vort, og sem sönn andleg not lians
andlegu rita standa í ósmáu sambandi vib ab
áliti voru, og mun einnig eigi ósamkvæmt kenn-
ingu sjálís hans. Og því óánægbari erum vjer
og allur þorri íslendinga meb þab, hvernig þelta
hefir getab tiltekist; enda höfbum vjer til lengstu
laga lifab f voninni um, ab þjóbfretsis-mál vor
mundii þó ab fokunum si úast til betri lykta, en
á horíbist ekki minnst, fyrir tillögur ogaífylgi
herra byskupsins ; og vjer þykjuinst jaínvel
sannfærbir um, ab hefbi bann. sem æ því verr
og niiíur nú er einn í lölu þessara 9 manna
verib sem í broddi fylkingar eba meb hinuin
fremslu af þeim þingmönnuin vorum, er ein-
Imga hafa strítt fyrir ab útvega oss eblilegt
þjóbfrelsi og jafnrjetti vib biœbur vora í Dan-
mörk: þ>á liefbu hinir 8 ab öllum líkum fylgt
lionum, og þetta f sjálfu sjer óþarfa langþóf um
sjálfsforræbi vort verib búib ab fá farsælan og
vibunanlegan enda. Er þá ekki öll von til, ab
oss sárni þetta, og þab þeim mun meir, sem
vjer eptir meiru og langt öbru óskubum og von-
uíum einkum frá þessum eina manni, ebur frá
honum, sem oss langabi til bæbi ab virba og
elska fyrir hana andlegu verk, eins og yfir höf-
ub fyrir allt , er vjer til hans þekkjum , allt
þangab til ab þennan oss mjög úgebfclda og
rjett sorglega myrkva hefir dregib á skobun
vora á honum og dóma vora um hann. Vjer
nefnilega meb sjáifum oss ætlubumst til aflion-
um, ab liann, er kenndi og talabi svo vel, breytti
og þar eptir. Og gátum því einnig sízt ætlab
lionum þab, ab hann færi ab mannvirbingum eba
Ijeti sig blinda ebur leiba af nokkrum eigin-
gjörnum hvötuin, þegar um var ab gjöra vel-
gcngni, heill og farsæld fósturjarbar lians einn-
ig í tfmanlegu , einnig f þjóbfrelsislegu tilliti.
Vildum þvfbæbi og óskubum, ab hann í þessu
efni liefbi liaft fyrir augum sjer alla og sem
bezla umsjá og forstöbu síns eigin lieimilis,
sinnar eigin fósturjarbar, og sfzt látib hræ&slu
fyrir óvild konungsins ebur rábgjafa erlendra
rába nokkru hjá sjer, þegar hann atkvæbi ætti
ab gefa í þeim efnum , er snerta frelsis heill
þjóbar hans og nibja hcnnar aldra og óborinna.
En þegar vjer nú heyrum og sjáurn, hvab þessi
mabur, sem vjer í öbru svo mikils virbum, lieflr
iagt til þessaia mála vorra, þegar þó frambaubst
tækifæri til, ab um þau mætti úikljást af beggja
hálfu Dana og Islendinga. — þá getum vjer
ekki annab en hneikslast á þessum miklu 9
mönnum og mest þó á landsins byskupi, Eba
hverjir skyldu bezt og drýgst leibbeina konung-
inum í tjebum málefnum um þab, er bezt hent-
abi og framast vib þyríti, ef ekki þessir æbstu
synir landsins. er konunguiinn og stjórn hans
hafíi hezta þekkingu á og líka mest mök vib?
Attu þeir þá ekki eindregib ab hugsa um og
fram fylgja gagni og þjóbar-heill sinnar eigin
fósturjarfar? Hefbu þeir þettagjört—, en þab
munu menn liljóta ab álíta ab þeir einmitt ættu
og væru skyldir ab gjöra — : þá hefbi og rjett
efalaust veiib öbruvísi komib þjóbfrelsismálum
vorum heldur en er. Hvernig liafa þá þessir föb-
urlandssynir, sjer í lagi hinir 6 útvöldu konung-
kjörnu skilib þiugstöbu sína? þab lftur svoút,
ab í hverju öbru sem þeir vitrir eru, eins og
engiun frá dæmir þeim, þá hafi þeir hyer mob
— 91 —
öbrtim rammlega villst í þcssu. Eba var þab mein-
ing koinmg.-ins, þegar hann tók sjer þann rjett
— eins og engin mundi meina honum — sjálf-
ur ab kjósa þessa til alþingissetu — Var þab
þá, segjum vjer meining hans hátignar, ab þeir
skyldu af þingbekkjunum standa upp , sem
nokkurskonar auka ebur vara konungsfulltrúar
f því skyni ab fram fylgja einungis uppástung-
um, óskum og skobunum erlendra stjórnar-
herra? Var þab ekki miklu heldur þess vegna
ab þeir kosnir voru, ab stjórnin þekkti ckki
abra, sem liefbu betur vit á , hvab hollaat og
bezt væri Islandi í bráb og lengd í sambandi
landsins vib Danmörku e?ur Dana konung. Og
þegar þessi var þeirra sanna köllun og ætlun-
arverk, þá var því ótrúlegra um þessa mcnn,
ab þeir mundu ekki mest og einungis líta á
sanna velferb föburlands síns og sækja og bibja
um þab eitt , er þar til rnibabi og ekki gjöra
sig hver meb öbrum á alþingi fósturjarbarinnar
sem ab dönskum þingmönnum á rfkisþingi Ðana.
þessa haf'i konungurinn, ab hyggju vorri, öld-
ungis eklii beibzt af þeim nje til ætlast; og því
geta nienn heldur eigi varist því svo ab álykta,
ab þeir bæbi hafi herfilcga misskilib stöbu BÍna
á þingiuu, en þar ab auk sýnt allir eins rjett
ótrúlegt ódrenglyndi, er hæ?i stjórn og þjób
hölbu þó í upphafi ástæbu ab ætlast til, ab þess-
ir, er konungurinn áleit vitrasta og mest verfa
af Islendingum þessara tíma, mundu þá sýna
sig sem slíka og meb tillögum sínum í þessuir.
abalmálum landsins. fram fylgja þvf, er sann-
gjarnast, ijettlátlegast og heilladrýgst væri til
samkomulags milli hvorutveggja ebur til ákjós-
anlegra framfara-eflingar þjótinni og jafnframt
til fullnægju og hollustu konunginum. En
hvernig hafa þeir þá unnib ab þessu hlutverki
sfnu? f>ab er sannast ab segja, ab þab er ab
kalla ekki einleikib, hvab þessi hinn göfugi minni-
hluti alþingis hefir öll þessi ár getab komib sjer
sem saman í ab trabka og seinka tjebum alls-
herjarmálefnum vorum bæbi fjðrskipta og stjórn-
arbótar og ab standa sem í vegi sanngjörnum
afdrifum þeirra, og rnildri og rjettlátri undir-
tekt og álieyislu stjórnarinnar.
þetta, cr stjórninni vibvíkur hefur nú má
ske fleiri orsakir, en mun líka eiga drjúga rót
sína í því, livab hún trúir þes.-um í hennar
augum mestu og hávittustu alþingismönnuni bezt.
En aptur, hvab snertir þeiria sjálfra samtaka
atkvæbi í landsins yfirgripsmeslu málum, þá get-
um vjer ei fundib abra sennilegri ástæbu þar
fyrir, en þá, er þeim hefur borin verib, ab þeir
hjer í sjeu allri þjób sinni, lærbum sera leikum,
óskiljanlegir. Og þvf getur heldur ei verib aub-
velt ab finna, eba meb fullri vissu ab segja hvab
þeim hverjuin um sig gengur til f því, er þeir
hafa lagt til mála þessara. En þó getur vaila
hjá því farib, ab efnib til nefnds óskiljanlegleika
spretti af þvf, ab þeir annabhvort ekki sjá eba
vilja ckki sjá eba hvortveggja. Sjá þeir þá
ekki ab landi þessu er ei framfaravon heldur
en öbium löndum án mebala? Og mun því
geta farib fram í svo mörgu sein ávant er og
aumu — sem enginn styrkur eba stofn er til
hjer — en setn nú til er hjá flestum öbrum
þjóbum og þjenar þeim til vcgs og fram-
faraeflingar? Mun þá — spyrjnm vjer — þessu
hjer hjá oss, geta nokkub þokab fram, án þess
eitthvab sje fyrir hendi ab efla framþokunina
eba framförina meb? En var þá til nokkurs fyr
og fremur sanngjarnara ab grípa, heldur en vit-
anlegra skulda, er landib eptir fuilura rjetti og
og sanngirni á inni hjá Dönurn? Og þegar ná