Norðanfari - 17.03.1875, Qupperneq 3

— 29
kvæbisrjett, ef rrálum á ab ver6a framgengt á
þinginu, þaib er því mjiig áiífandi fyrir kjós-
endur aí> vita meiningu þingmannaefna sinna,
áfur en gengib er til atkvœba ab kjósa þá, og
þab því fremur, sem stjórnarskráin bíbur þing-
mönnum ab fara eptir eigin eannfæringu, en ekki
meiningum kjósenda sinna, er þafc því eina ráb-
ib fyrir kjósendur aí> heyra skoíun þingmanna-
efna sinna, á þeim máltim, senr þeirn er annt
urn, afur en þeir kjósa þá, þetta nnindi hægast
á kjörfundinum, eins og vífa er vani í þeim
löndum, sem þjóbin bugsar nokkuf) uin málefni
sín og lagasetningu.
Ætli gjaldþegnum, sem eiga ab gjalda mesta
skatta og gjöld til i almennings þarfa, standi á
sama, þó þeir fengju þingmenn, scm mæitu mef)
og gæfu atkvæbi fyrir einhverjum koslnabar-
arsömum fyrirlækjum, seni gjaldþegnum þætti
lítilsverb eba óþörf, og legbu á nýja tolla eba
gjöld til þess, en stæfu á inóti stofnunum þeiin
er þjóðin óskabi yfir höfub ab væri byrjab á,
og framkvæmdar; efa efi menn hrepptu þá þing-
menn, sem anr.afhvort væru embættismenn efa
embættismannaefni, og óttubust því ab gefaat-
kvæbi meb áiíbandi málum t. a. m utn lands-
rjettindi þjóbaririnar, eba ef þingib neyddist til
ab kalla landshöff ingjann til ábyrgbar fyrir eitt-
livert mál, er þinginu þætli bann hafa vanrækt
af> frarnfylgja lögunum, en landshöftinginn yrbi
fríkenndur; þá ætti hann ráb á ab veita eba
synja þessum mönnuin um emhætti efþeirsæktu
sibar um þab.
Nú hefur þingib fengib skattfielsisrjett ab
miklu leyti, og er vonandi ab brábum fáist þab
sem til vantar; þab er því sanngjarnt, ab þeir,
sem bera mest útgjöldin, rábi mestu um, livern-
jg þau ern lög& á og hvernig þeim er varib, eu
í þessum ílokki eru fiestir úr bændastjett, og
ætlu þeir, sem eptir eiga ab kjósa til hins næsta
þings, ab kjósa bændur þar sem koatur væri á,
vví þingib cr 'nú ortib allvcl skipab af embætt-
mönnum, en sumir þeirra hafa stundum orbib
veikir á svellinu, hafi komib til einhverra harb-
ræfa, um eitthvert mál, sem eklti hefir verib ab
skapi stjórnarinnar, og hafa þeir þá stundum
annabhvort ekki gefib atkvæfi, eta gagnstætt
* almennum óskum þjótarinnar. þab getur ver-
ib ab sumir taki svo orb höfundar greinar nokk-
urrar í Notcanfara nr l - 2 þ. á. ab liöfund-
urinn sje á móti því ab nokkur þeirra sje kos-
inn, er ábur Iiefir vcrib á rábgjafarþingunum ab
undanförnu, þó þeir itafi gefizí þar vel; en þab
er aubskilib á anda rilgjörbarinnar, ab höfund-
urinn meinar ekki til slíkra manna, enda væri
þab óskynsamlegt, ab velja þá ekki til þings
þessvegna, t. a. m. Jónana Sigurtssyni og tleiri
gófa drengi. En þab þykir mjcr sjálfsagt, ab
allir, sem vildu taka vib kosningu, ef dþáværi
skorab til þcss, ættu ab gjöra grein fyrir áliti
bíuu í þeim máium, er kjósendurnir óskutu, og
lield jeg þab ætti ab skiifast upp, svosítarsæ-
ist, hvort þeir hreyttu skotun sinni, án gildra
orsaka , eta einungis af óþarfa kviklyndi eba
ótta. Jeg vona ab þeir, sem epiir eiga ab kjósa
þingmenn, gangi ab því meb einlæguin og al-
varlegum ásetniugi til velfertar þjótarinnar, og
láti engar atrar livatir stjórna atkvæbum sínum
en einlæga föburiandsást, og munu þeir þá leita
fyrst eptir þingmannacfiium mebal þeirra sem
þekktir eru ab rábvendni og veivild til almenn-
ings-heilla, ábur en þeir taka frambobum manna
þeirra, sem þeir þekkja lítib til í þjóbmálefna-
skobun, og eru ef til vili í óhentugri stöbu til
þess, og ef til vill í þeirri stöbu, sem'litib bind-
ur þá vib hagsæld þjóbarinnar , þó þeir hjóbi
sig fram af eigin.hvöt eba eptir einstnanns á-
skorun.
Brjef til síra þórarins Böðvarssonar í Gðrðuin og
til allra þeirra, er lesið liafa eða ætla sjer að
lesa lestrarbökina bans.
Iláæruverbugi herra Prdfasíur!
þjer erub farnir ab gjöra syndajátningu um
ýmislegt, er steriKlur í hinni merkilegu Iestrar-
bók, er þjer hafib látib prenta; ab vísu gerib
þjer þessa játningu ernkum meb góbri og mik-
illi hjáip frá herra B, Giöndal (en hvab urn
þab ?). Mjer sýnist ab nú gjörist full þörf á
því ab þjer, H. hra gjörib svo vel, ab halda á-
fram þessari játningu, og jafnve! ab fullkomna
hana eptir því sem þab verbur möguiegt.
Af öliti því, er nú hefir þegar verib sagt
um tjeba hók, lítur þab svo út sem „ómöguíeyt“
hafi verib ab r(/jörtt vid allt þad er rangt er í
henni“. þab eru í iienni „s t Ó r g a 11 a r, nuklcrira,
segir hinn áfeurnefndi hjáiparmabur y&ar, marg-
ir, segja a&rir; bókin er a& vísu sög& af binum
sama manni „ekki aiveg ónýt“, en þetta er
ekki mikil mebmæling (þa& hlýtur hver skyn-
samur ma&ur a& skilja); sumt í bókinni er „eklci
nákvœmt“, en samt „e lc k i óhafandi* (!!!);
anna& er ekki alveg eins og þa& ætti a& vera,
en er þú „fyrÍTgefan/egt* • ýmislegt vgettir verid
rangt",1 og þó þykist þjer, H. hra P., me&
því a& rita þa&, „hafa nád tilgangi ydaru2 (VI).
þegar svo er nú ástaít get jeg ei betur skili&,
en a& alþýfan (sem bókin er ætlu&) hafi fulla
heimtingu á því, a& henni sje sagt reglulega
og Ijósiega frá því, hvar s t ó r g a 1 la rn i r sje
ab finna, hvab ónákvœmt er og rangt, þó ybur
sýnist jyrtrgéfanleyt og ekki óhafandi Og þd
þjer, H. hra, segib, ab „enginn sá, verfur tai-
inn alls ófróbur er veit allt, sem er í þessari
bók“ þá getur þó öbrum sýnzt nokkub á annan
veg, því mörgum þykir þab, ab minnsta kosti
skárra, ab hafa alls enga þekkingu á lilutum
heldur en ab hafa hana ánákvœma e&a ranga,
Af því jeg get ekki ímyndab mjer annab, en
ab þjer, H. hra P., sem lireinskilinn og ráb-
vandur mabur, niunib láta löndum ybar í tje,
þab sem þeir hafa fulla heimtingu á, leyfi jeg
mjer ab benda yfur á nokkur sjerstök og ýmis-
leg atribí, sem jeg er hræddur um ab muni, ef
tii vill, fara í gleymsku hjá y&ur. Og þab eru
þau atri&i þar sem y&ur, H. hra P., hefir þókn-
ast a& taia um kaþólska kenníngu, ýmsa ka-
þólska menn o. s. frv. Sjálfsagt væri þa& miklu
betra fyrir landa y&ar, a& hafa ekkeit fer>gi&,
alls ekkert, um þessi atri&i en a& fá a&ra eins
ónákvœma og ranga upplýsingu, önnur eins ó-
sannindi, og þjev, fl. hra P., hafib í tjebri bók,
borib á borb fyrir lesendur ybar, eins og væri
þab hin helgustu sannindi, Jeg vil meina t. a. m.
margt af því, er sagt er í hinum 3. og 5. kafla,
töiuvert í hinum 4 , og yfir höfub ab tala þab
sem þjer segib utn Páfana, um kaþólska raenn
og Lúþer, því sárlftib af þessu er nákvœmt og
satt, þó þab, ef til vill, sýnist y&ur* H. iira P.,
ekki óhafandi, og þó þjer þykist, meb því ab
rita þab vhafa nád tilgangi ydar“. En sjeríiagi
vil jeg taka þab fram, er þjer segib um Kirkj-
utia, um yjirvaid Páfanna, um vald þa&, er þeir
œtti, eptir ybur, ab hafa tekut sjer ab fyrirgefa
syndirnar, (og tekið fje fyrir); um IJelya menn,
0. s. frv.; um Jbcnna sanna Kristindóm, er Lú-
þer á a& hafa kennt, (hafi sá kristindómur ver-
ib sannur, þá er sá, sem þjer, H. hra P , kenn-
i&, ósannur, því mjög ólíkur er hann þcim er
Lúþer kenndi.) o. s. frv.
' Jeg þykist nefnilcga hafa, fyrir nokkrum
árum sí&an, fært nógar og nógu áreifantegar
sannanir upp á þab, a& Iira Ðós. S. Melsteb,
scm þá ketindi í „Samanbur&i“ sínum, hjer um
bii áþásömu leib og þjer gjöribum þessisömu
atiibi, haíbi afbakab aiveg og rangfært ab öllu
leyti iiina Kaþóísku kcnningu, Kitkjusögunao. s.
frv., og livorki hann nje neinn annar hjer, hefir
ennþá hrakid neina af þessum mínum útskýr-
ingum, tilvitnunum og sönnunum, og þess vegna
stendur þab statt, sttiduyt og óhrakid, sem jeg
befi ritab, og þess vegna iíka er þab ójyriryef-
anleyt, óhafandi og alveg Óskiljanlegt af ö&rum
eins manni og þjer, H. hra P. þykist vera, a&
þjer skulib hafa farib á sni& vib aliar þessar
útskýringar, útiistanir og sannanir, og leyft y&ur
a& bera á bor& fyrir lesendur y&ar, þvílíkar
lokieysur, vitleysur og ósannar sakargiptir um
hina Kaþólsku menn, eins og þjer bafi& gjört,
(e&a er þa& nú sæmilegt?),
Jeg veit þa& miki& vel, a& þi& hjer, Hátt-
virtu herrar, Dósentar, Háæruver&ugu herrar
o. s. frv, virfi& mig ekki svo niikils, sem a&
svara mjer, og það hafife þi& líka sýnt! En
hversu umkomulítill sem jeg er, þykist jeg þó
vera fær um a& taka upp or&rjetta sta&i úr
hókum, og þa& er einmitt þa& helzia, cr jeg
hefi gjört í Iiinum Iftilfjörlegu ritum, er jeg hefi
samið á islenzku; og þess vegna er þa& ekki
jeg sem þi& beinlínis áttub og eigife vi&, þa& er
ekki jeg beinlínis, sem þi& áttuð og eigib ab
reka í vör&urnar, heldur er þa& hin sanna,
rjetta, óaflakada kaþólska kenning, og hinar
1) Allt þa&, sem hinga& til er á milli sviga, er
tekib úr grein eptir herra B. Gröndal í Isafoltl,
1874, bls. 29.
2) Grein eptir síra Jiórarinn í fjótólfi.
eigixilegu og reglxxlegxi sannanir, er sta&fesfa
hana. Og úr því þi& gjör&u& þa& aldrei og
hafið þagab og þegib enn um þab (eins og væri
þab eigi tii) er jeg hefi ritab og sannab, þá
skilst mjer eigi hetur en ab þa& sje alveg ó-
sainbo&ib menntu&um, hreinskilnum og kiistnuin
manni, a& snei&a sig svo hjá öllum útskýringum
og sönnunum og bcrja hiákalt fram aptur þau
sömu ósannindi og vitieysur, e&a eins og menn
segja, a& koma alltaf tii haka a& sama staglinu.
Og þa& hafib þjer gjört, H. hra P., og þess
vegna bi& jeg y&lir ab gjöra svo vel annabhvort,
ab hrekja þessar mínar útskýringar, útlistanir
og sannanir (þó þab sje heldur seint or&ib) um
hin á&uinefndu atri&i, og jafnve! fleiri, og færa
svo verulegar og áreibanlegar sannanir fyrir mál-
stab y&ar, e&a a& vifurkenna opinberlega, a& þjcr
hafi& vísvitandi og viljandi rangfært bina Kaþ-
ólsku kenningu, og af ásettu rá&i komið me&
margt, er ónákvœmt er og ranyt, me& möig ó-
sannindi upp á hina Kaþólsku rnenn.
Mjer sýnist og a& þa& væri eigi óþarfi, ef
þjer vildu& gera svo vel, H. hra P., a& dálítib
af mótsögnurn þeim, er kynni a& finnast í
Iiestiaibókinni, bæ&i á móli ö&rum mátlarstólp-
um íslenzku kirkjunnar, og á mdti sjálfunr y&-
ur (og þa& munu líklega finnast nokkrar mynd-
ir af þeim). Sömulei&is vildi jeg rá&Ieggja y&ur,
a& liætta vi& a& vi&hafa snm orfcatiltæki, eins
og t. a. m. þetta: „mxdalda myrkuru og fieiri
þessháttar; það iítur út eins og hver próte-
stant, svo a& segja, geri sjer þa& a& hinni helg-
ustu skyldu a& vi&hafa þau á móti kaþdlsku
kirkjunni, og fylgja þeir í því, dæmi margra
trúarlcysingja og gu&leysingja, en þessi or&atil-
tælsi eru orbin svo gönml og hafa verib svo mis-
brúkub, a& þau eru nú alveg útslitin or&in.
A& endingu, vil jeg bi&ja yfur, H, hra P.,
a& láta mig vita sem allra fyist, þa&, er þjcr
ætlið a& gera þessu vi&víkjandi, af því a& jeg
hefi í hyggjti, ef Gu& lofar, a& láta þann fá
heiduT sexn heidur her o. s frv, Og VOna jeg,
ef Gu& lofar, a& jeg geti fui dib þa& ráb, cr
duga muni, til þess a& láta landa yíar sjá og
skiija, ef þeir vilja, hvemig þjer (og mætti
segja þib) farib meb þá.
Og segi jeg mig a& vera, háæruveríugi
herra prðfastur, y&ar mjög au&mjúkan og
og hlý&in þjonara.
J. B. Baudoin.
Reykjavík þ. 12. janúarm. 1875.
P. S, Til þess a& sýna yíur undir eins,
og í verkinu, H. hra. P., hversu fús jeg er ab
vera y&ur þjónustusamiegur, vil jeg benda y&ur
á'nokkur rit e&a verk, er þjer hef&u& haft gagn
af a& rá&færa y&ur vi&, og heftu&enn, þó seint
sje; og þa& eru Iielzt þessi:
í Prestaskdlasafninu:
Kirkjuþingid i Tiíent , — Kirkjiifidurnir ,
Migne-s, ólgáfa, — Utskxjring vm hina kaþólslcu
ketxixingu, Bossuet.
1 Stiftsbókasafninu :
Fyrirlestur um gudfrcedi , vib háskó'a í Rdm,
— Perrone. — Uúþers afisaga, Audin
I hkóiabókasafninu : Veraldarsaga, C.
Cantu, og fleiri.
þjer hef&u& líka gefab fengib nokkiar bæk-
ur hjá hra Ðr G. Thomsen og sjer í lagi: Um
Páfin, J. de Maistre. Iljá mjer eru og nokkur
rit, sem ekki eru alvcg ónýt, þjer megib rei&a
y&ur á þa&, sem eru y&ur gu&velkomin.
Ef svo fer a& jeg á anna&borb, riti nokku&
um atri&i þau, er tiiefni eru brjefs þessa, þá er
þa& vel mögulegt. a& jeg fari líka, ef Gu& lof-
ar, nokkrum or&um, rjett a& gamni mínu , uni
þann mikia fjölda af göilum (hvort setn þeir
verba kallafir stótir e&a ekki) er þessi merki-
lega bók úir og grúir af í ö&rum atri&um,
Jeg segi y&ur þa& blátt áfram, f einfeldni minni,
svo þab komi y&ur ekki alveg á óvart,
J. D. B.
„Ekki er nema hálfsögS sagan þegar einn segir“.
þessi málsháttur datt mjer í hug, er jeg
las hrjefkafia þann dr Ke'duhverfi, sem prent-
afur er í Not&anfara nr. 21,—22. f. á, því
nijer vir&ist brjefritaiinn víkja þar frá hinu
saniia, er hann segir frá söluver&i á höfrung-
um þeirn, sem rak í Kelduhveríi (d: Fjallahöfn)
næstlitin vetur. Jeg vil sí&ur gcta tii, a& mis-
sögn hans sje sprottin af öfund og illgirni, held-
ur en ókunnugleika; en þó hef&i hann átt a&
vera kunnugur því, sem hann skrifa&i um þar
sem hann var sjálfur í sömu sveit. Mig furfc-
ar mjög, a& þeir sem þar áttu hiut a& máli,
skuli eigi hafa rekib þau ósannindi til baka.
Af hva&a ástæ&u þa& er veit jeg ekki, þó mjer
þyki líklegast, eptir því sem jeg þekki til þeirra
hei&ursmanna, a& þeir hafi eklu viija& vir&a
Iiann svars. Jeg finn líka a& þa& er engu sí&-
ur skylda kaupendanna, a& lei&rjetta liib rnis-