Norðanfari - 23.11.1875, Blaðsíða 1

Senclur kaupcnduni •lijcr á landi
kostnaðarlaust; verð árg. 30
aridr 3 krónur, einstök nr. 16
aura, sölulaun 7. hvert.
Auglýsingar eru teknar í blað-
ið fyrir 8 aura hver lina. Yið-
aukablöð eru prentuð á kostnað
hlutaðeigenda.
1J. Ál{.
AKUREYlíI 33. YÓYEMEER 1875.
Nr. 45.-4«.
FRÁ ALflNGí.
(Framhald frá bls. 90).
Af pessum 100,000 kr., sem pannig ern
eptir, telur stjornin nauðsvnlegt að háfaná-
lægt 30,000 kr. í reiðupeningum í jarðabók-
arsjöðnum til pess að greiða ýms útgjöld,
sem upp á kunna. að koma, og eru |>á eptir
nálægt 70,000 lcr., verður nefndin að telja
pað sjálfsagt, að að minnsta kosti 50,000 kr.
af pessu fje verði settar á leigu, eða rikis-
skuldabrjef keypt fyrir pessa upphæð pegar
í byrjun næsta árs, svo fullar leigur fáist
af pví árið 1877. Af pessum rökum verð-
uin vjer að telja leigurnar af hjálpársjóðn-
um árið 1877 2000 kr. meiri, en stjórnin
gjörir.
Að 3. Leigur af andvirði seldra jarða
eru taldar i stjórnarfrumvarpinu 351 kr. 20
aurar hvort árið fyrír sig, pað er að segja
64 kr. af andvirði Elliðaánna og 287 kr. 20
a. af óborguðu andvirði Laugarness, sem er
3590 rd. þingið liefir áður farið pess á leit
við stjótnina, án pess að hún pó hafi orðið
við pessari áskorun pingsins, að skuldinni
væri upp sagt, par sem hún hefir talið jörð-
ina nægilegt veð fyrir láninu. Eptir áskor-
un nefndarinnar hefir nú landshöfðinginn
gengizt fyrir pví, að 2 af alpingismönnum
liafa skoðað og virt .jörðina, og hafa peir
virt hana eins og hún nú kom fyrir á 7000
kr., eða 180 kr. minna en skuldin er. Af
pessari vírðingu er pað auðsjeð, að pingið
hefir eigi að ástæðulausu öskað pess að und-
anförnu, að skuldinni væri upp sagt. Og
verðum vjer pví að gjöra ráð fyrir, að ping-
ið pess heldur lialdi pví fast frarn, að skuld-
inni, eða .að minnsta kosti helmingi hennar,
verði úpp sagt pegar í haust, sem eigninni
liefir ekki eptir veðskuldabrjefinu verið við-
haldið í sama eða betra standi, en hún var
í, pegar hún var seld. En með pvíað petta
er enn eigi um garð gengið, höfum vjer eigi
viljað taka pá upphæð inn í frunrvarp vort,
-enda pótt vjer álítum sjálfsagt, að fjeð komi
inn pegar á næsta ári.
Að 4. Læknasjóðurinn hefir hingað til
verið sjerstakur sjóður, óviðkomandi lands-
sjóðnum, og hefir pó alpingi áður æskts
pess, að sjóður pessi væri að öllu leytisam-
einaður landssjóðnum. Mú hefir stjórnin að
svo miklu leyti orðið við ósk pingsins, að
hún í frumvarpinu hefir gjört grein fyrir
tek-jum og útgjöldum sjóðsins, en pó eigi
dregið pessar tekjur eða útgjöld inn í aðr-
ar tekjur -eða gjöld landssjóðsins, og geng-
ur henni pað til, að lnin vill eigi breýta
pessu fvrirkomulagi, unz önnur læknaskip-
un er á komin í landinu. Yjer vonum
royndar, að pessi breyting komist pegar á
við byrjun næsta árs, par sem vjer búumst
við, að lagafrumvarp pað um breytingu á
•læknahjeruðum, sem stjórnín hefir lagtfvrir
pjngið, nái lagagildi fyrir 1. jan. 1876. En
hvort sem petta frumvarp nær lagagildi eða
<eigi, sjáuin vjer eigi ástæðu til að halda
Einar Ásimnulsson,
skrifari.
H. Kr. Friðriksson.
læknasjóðnum lengur sjerstökum, og verð-
um pví að ráða pinginu til, að halda pví
fram, að liann verði að öllu leyti sameinað-
ur landssjóðnum.
Yið tekjur læknasjóðsins höfum vjer að
öðru leyti engar atliugasemdir að gjöra; en
viðvíkjandi útgjöldunum skulum vjer geta
pess, að bæjarstjórnin á Akureyri hefirsent
pinginu bænarskrá um, að henni yrði veitt-
ar nokkuð yfir 3000 kr. í eitt skipti fyrir
öll, til pess að koma í fúllt lag sjúkrahús-
inu par, og eptir atvikum pótti nefndinni
full ástæða til að verða við pessari bæn, og
höfum vjer pess vegna tekið upp í frum-
varpið til útgjalda á læknasjóðinn næsta ár
2000 krónur, og ætlum, að pað muni nægja
til viðgjörðar og fullkomnunar á sjúkrahúsi
pví, sem lijer ræðir um, eptir peim skýrsl-
um, sem bæjarstjórnin á Akureyri sjálf
sendi oss. Af pessu leiðir, að afgangnrinn
árið 1876 verður að eins 1140 krönur eptir
pví sem á er ætlað um tekjur sjóðsins og
útgjöld.
Að 5. Styrktarssjóðurinn. Sjóð-
ur pessi er leyfar af hinum svo nefnda
Kollektusjóði, er stofnaðist af gjöfum frá
Danmörku, No.regi og Heftogadæmunum ár-
in 1783 og 1784, Islóndingum peim tilííkn-
ar og skaðabóta, er höfðu orðið fvu’ir tjóni
af eldgosunum um pær mundir. Sjóður
pessi var með konunglegúm úrskurðum og
’stjórnarráða ráðstöfunum tryggður bæði fyr-
ir pví að eyðast um of, og líka fyrir pví.
að efnum hans yrði varið gagnstætt tilgangi
gefenda; enn fremur var ákveðið, að hann
skyldi ávallt vera arðberandi. Hinn 17.
api’. 1798 var sjóðurinn að uppliæð 41,535
; rd. 77(4 sk. í kuranti. Fyrír og um alda-
i mótin var af leigum sjóðsins veittur purf-
andi íslendingum nokkur styrkur samkvæmt !
tilætlun gefenda; en að pví búnu var með
konungsúrskurðum frá 28. maí 1800 og 9.
! marz 1804 ákveðið, að innstæðuna mætti
| ekkí snerta, en af vaxtafje sjóðsinS skyldi
verja allt að 1700 rd. á ári til lcostnaðar við
strandamælingar íslanðs. Y ið árslok 1802
var sjóðurinn orðinn 51,023 rd. 54l/2 sk. Upp
frá pví vita m.enn pað eitt um hag sjóðsins
er konungsfulltrúi á alpingi 1845 skýrði frá,
að úr sjóðnum liefðu verið teknir á árun-
um 1801 til 1816 84,111 rd. til strandmæl-
inga íslands, og verour pað 56,911 rd. meira
en heimild var til eptir áðurnefndum kon-
ungsúrskurðum, og pó hefir styrktarsjóður-
inn enga hlutdeild fengið í ágóðanum afút-
gáfu sjólcorta Islands. Arið 1836 gjörðu
liin dönsku stjórnarráð tilraun til að gjöra
upp hreina reikninga sjóðsins, og urðu mála-
lokin pau, að peim bar á milli um 13,000
ríkisdala. Af pessu er auðsætt, að fje sjóðs-
■ ins hefir hæði verið varið gagnstætt tilgangi
lians, og líka, að upphreðinni til, gagnstætt
ofannefndum konungsúrskurðum. Loks á- j
kveður konungsúrskurður, gefinn 25. júli j
1844, að upphæð kollektusjóðsins skuli vera
Fjárlaganefnd neðri deildar alpíngis, 28. júlí 1875
Otíiuui’ Tliomsen,
formaður og framsögumaður.
Jón Sigurðsson. Snorri Fálsson.
*
einungis 28,165 rd. 24 sk., og að hann skuli
úr pví heita „styrktarsjöður handa íslandi“.
Ári síðar var, i samhljóðun við konungsúr-
skurð 2. maí 1S45„ tekið úr sjóðnum 15,500
ríkisdalir til byggingarkostnaðar við skóla-
húsið í Reykjavík, prátt fyrir pað, pó að
konungsbrjef, dagsett 29. april 1785, bendi
á. að ríkissjóðurinn eigi að bera útgjöld til
skólans á íslandi til viðurlags fyrir pað,
sem andvirðí seldra stólsjarða rann inn í
pann sjóð. Árið 1846 var upphæð sjóðsins
ákveðin til 13,765 rd. 85 sk. með vöxtum
frá 7. maí p.að ár. Hefði nú stjórnin hald-
ið saman fje sjóðsins frá pessurn tíma og
haft pað á vöxtum væri upphæð pess 1. jan
1875, oi’ðin: 88,162 kr. 1 eyr., en svo var
ekki farið að, heldur liefir fje sjóðsins ver-
ið. brúkað á árunum 1845 til 1862 til ýmsra
útgjalda, án pess nokkur grein sje gjörð
fyrir-; pví við aramótin 1863 er sjóðurinn
talinn að eins vera 14.200 rd. Sje nú pessi
upphæð lögð til grundvallar, og hefði sjóð-
urinn mátt standa óskertur, og fje hans
verið á vöxtum frá 1. jan. 1862 til 1. jan.
1875, pá hefði upphæð hans verið orðin
47.287 kr. 88 aurar, en hún er hvergi nærri
svo mikil, pegar Danastjórn skilar sjóðnum
og afhendir alpíngi hann til umráða; pví
eptir atliugasemdunum við fjárlagafrumvarp
pað, sem nú liggur fyrir pinginu, er upp-
liæð hans pessi: kr. aur.
1, í ríkisskuldabrjefum 36,000 „
2, - útistandandi lán: kr. a.
a, í Snæfellsness. 4,823 85
b, - Skagalj. Eyjaíj.
og Austurskapta-
fellssýslu . . . 595 41 5)41g 2S
Samtaís 11.419 2rt'
Nefndin vill að svo stöddu ekki rífja
upp liina fyrri reikninga kollektusjóðsins,
Samkvæmt hverjum liann ætti nú að vera,
hefði ekkert verið úr honum tekið, og eig-
ur lians allt af á vöxtum verið, hátt á aðra
milljón króiia, en sú er tillaga nefndarinn-
ar, að til grundvallar fyrir útreikningi á
sjóðnum sje lögð upphæð sú, sem konungs-
úrskurður frá 25. júlí 1844 ákveður, og ætti
pá upphæð sjóðsins með leigum og leigu-
leigum (samanber fylgiskjal I) 1. jan. 1875
að vera 149,316 kr.
Nefndin leggur pað sumsje til, að á
stjörnina sje skorað, að gjöra grein fyrir
pví, hvernig með eigur sjóðsins hafi verið
farið frá 25. júlí 1844 að reikna. Yerðinú
stjórnin við peirri áskorun, sem vjer efumst
ekki um að hún gjöri, pá er sennilegt, að
pingið sætti sig við öll pau útgjöld, sem
stjórnin hefii' ákveðið af fje sjóðsins, geti
pau samrýmzt víð tilgang hans. Hinsvegar
ætti pingið að mótmæla peim útgjöldum af
fje sjóðsins, sem samsvara ekki tilgangí
hans, og sem aðrir sjóðir hefðu áttað bera.
Nefndin treystir pví, að stjórnin gjöri fyllri
skil fyrir eigum sjóðsins, en pegar eru
gjörð.
G. Einarsson.
Tryggvi Gunnarssoii.
*
Agrip af fnimvarpi stjórnarinnar til fjárlaga
fyrir Island fyrir árin 187« og’ 1877.
2. kapítuli. Útgjöld.
17. gr. Áætluð útgjöld bæði árin . • . . . . . 481.967 kr.
46 a.
Agrip af fruiiivarpi }>ví til fjárlaga, er alpingi 1875
sanipyltkti, fyrir árin 1876 og- 1877.
2. Iv a f 1 i. Ú t■ g j ö 1 d.
7. gr. Áætluð útgjöld hæði árin..................... 451,895 kr. 71 a.
Elyt 481,967 kr. 46 a-
Elyt 451.895 kr. 71 a.