Norðanfari - 04.09.1876, Blaðsíða 1

Sendur kaupendum hjer á landi
kostnaðarlaust; verð árg. 30
arlcir 3 krónur, einstök nr. 16
aura, sölulaun 7. hvert.
VORDVMAIU,
Auglýsingar eru teknar i hlað-
ið fyrir 8 aura hver lína. Við-
aukablöð eru prentuð á kostnað
hlutaðeigenda.
15. ár.
Hvernig eigum vjer að byrja
liina nýju púsund-ára-öld?
(Niðurl.). Eins og pegar var sagt, er
pað ætlunarverk mannsins, að verða æ hetri
og betri, án pess er engin fnllkomnun. Allur
auður láðs og lagar er oss gefin til pess, en
einlcis annars. Vjer eigum að neyta daglegs
brauðs til að lifa og lifa til að betrast og
fullkomnast í öllu góðu. En guðsorð, sagan,
skynsemin og reynslan, eiga að vera vorir
leiðtogar í betrunarverkinu. En livað segja
pá,pessir leiðtogar oss? |>að, að vjer purf-
urn umfram allt, að láta pað vera í farar-
broddi athafna vorra, nú pegar á morgni
hinnar nýju púsund-ára-aldar, að innræta
oss og æskumönnum vorurn sanna trúrækni,
guðsótta og góða siðu eður ráðvendni, vit-
andi, að guðræknin er til allra hluta nyt-
sarnleg og hefir bæði tímanlegt og eilíft vel-
farnaðar fyrirheit, en „ótti Drottins er upp-
haf vizkunnar41. Sönn trú og trúrækni, er
grundvöllur allrar sannrar menntunar og
menningar, frama og farsældar. þetta er
sá eini óhulti grundvöllur, að byggja á fram-
farir lýðs og lands. Sagan sýnir og sannar
petta svo ápreifanlega, að ekld verður möti
mælt; hún sannar nfl., að pað er sannleik-
urinn, er einn getur gjört mennina frjálsa
og farsæla í orðsins rjettum skilningi. Trú
vor heimtar verk, en verk heimta pekkingu
og kunnáttu. Allstaðar par sem sönn trú
er lifandi, par fylgja henni framkvæmdir til
framfara og hvatir til farsællegra fyrirtækja.
En pað sem mest er um vert: trúin, hin
sanna trú nfh, gjörir manninn hæfan til að
stjórna sjálfum sjer og njðta lífsins rjett-
víslega.
En livað segir nú aldarandinn og stefna
hans um allt petta, og að hve miklu leyti
er hann meðmæltur eða inótsnúinn pví, að
fara pannig að? Ekkert gott fæst fram-
kvæmt án fyrirhafnar og baráttu. En við
hvað er hjer að berjast? aidarandann, hann
Akureyri, 4. september 1876.
er ekki alveg sampykkur pví, að iiauðsyn-
legt sje að byggja framfarir lands og pjóð-
ar á trúrækni og guðsótta og sjálfsafneytun.
J>ær fýsnir, er hvað mest ber á í aldarfar-
inu núna, og hverra hljóð, eins og höfuð-
prestanna forðum, taka yfir, eru taumlaus
sældargirni, sjálfbyrgingsskapur oghálfvelgja
eður kæruleysi um trúrækni og kristindóm.
Nokkurskonar andleg molla og aldeyfa liggja
í lopti pessarar aldar, er smá læðist inn og
fer vaxandi. Af pessu leiðir, værugirni,
ljettúð og kæruleysi í að áminna og gæta
sín fyrir aldarandanum, spillingu hans og
tælingum. Aldarandinn, pessi tímans æðsti
prestur, pykizt vera óskeikanlegur, fullríkur
og hafa einkis pörf, og honum pykir hvorki
pörf á að sjá að sjer, nje láta finna að við
sig. En guðsorð og heilbrigð skynsemi, for'
dæma penna aldaranda og segja hann hættu-
legan, og sagan, pessi lieims dómur, sýnir
og mun ennfremur sýna og sanna pað sama.
Og hvað mup sagan pá á síðan sýna, sanna
og dæma? petta vafalaust: „af pví pú varst
hálfvolgur, hvorki kaldur nje lieitur“, nfl.
skeytingar- og kærulaus um pað sem mest ’á
ríður, „pá var pjer hrækt út“. Slík hótun
hæfir pessari öld, hún innibindur nfl. petta:
„hver sem forsmáir mig, pann vil jeg for-
smá“. •— En er nokkuð farið að bridda á
pessum aldaranda hjer hjá oss, er ekki enn
friður og öllu óhætt hjá oss á pessari út-
hafs-eyju? J>ví miður, að petta er ekki svo.
Hvaða ráð er við pví? að gæta sín í tíma
og sjá að sjer, vjer eigum í mörgu liægra
með pað en margir aðrir. Hugsum ekki
hjer sje friður og öllu óhætt, eða sem svo,
að vjer sjeum fullríkir og liöfum einkis pörf-
Yerðirnir á Zíon mega ekki sofna. Allir
purfa að vera vakandi, einkum pó peir, er
yfir aðra eru settir. Og sjer í lagi parf kenni-
lýður vor að taka til sín nýjan dug og dáð,
árvekni og skörungskap í að aðvara og á-
minna, samkvæmt pörfum thnans. Hann
parf að hafa stöðuga og nákvæma aðgæzlu
á söfnuðum peim, er honum er trúað fyrir,
IVr. 39.—40.
og í kenningum og samræðum utan kirkju,
leynt og ijóst, að vara menn við spillingu
aldarinnar. Prestarnir purfa á húsvitjunum
sínum, að athuga hvort guðrækni og góðir
siðir eru stundaðir á heimilunum, hvað svo
sem aldri manna líður. Með djúpri alvöru-
gefni purfa peir að heimfæra til sín pessi
orð hjá spámanninum Esekíel: „Ef pú sjerð
syndarann fara viilan vegar og varar liann
ekki við, pá skal syndarinn að vísu deyja
fyrir sitt ranglæti, en hans blóðs vil jeg
krefja af pinni (o: kennarans) hendi“. J>etta
segir Drottinn alsherjar, hann lætur ekki að
sjer hæða. Líðum ekki vantrúnni og Ijett-
úðinni að telja oss trú um, að petta sje úr-
elt hjegómamál.
Hæst prestunum, purfa allir liúsfeður
alvarlega að láta sjer annt um, að efla guð-
rækni og góða siði á heímilum sínum, bæði
hjá börnum og fullornum, og pví næst sjá
um, að nytsamleg pekking og kunnátta, á-
samt iðjusemi, sje ástunduð. Hvert heimili
er ríki sjer, húsbændurnir eru stjórnarinn
en heimilisfólkið pegnarnir. J>að er mælt,
að eptir höfðinu dansi limirnir. J>ess guð-
ræknari og menntaðri húsbændurnir eru, pví
' siðprúðara er heimilisfólkið, og pví framar
sem pað er petta, pví ráðvandara er pað og
pví liægra veitir að stjórna pví. Heimili
landsins eru sannkallaður pjóðskóli, er
pjóðin öll gengur í, par í á hún að fá hinn
fyrsta grundvöll allrar uppfræðingar, mennt-
unar, menningar og góðra siða. í pessum
skóla verður pjóðin í rauninni pað sem liún
verður, par fær hún páð snið og lögun, er
henni fylgir æ síðan. Heimilin, pessi helgi
arjnn og gróðrarstýja pjóðarinnar, eiga pað
sannarlega skilið, að peim sje af ölluirn
einkum pó prestunum og kúsbændunum, mcð
kærleiksfullu og vakandi auga gaumur gef-
inn; já, öll pjóðin á að vernda pau og
hlynna að peim, eins og sjáaldri auga síns.
, Gætum með árvekni heimila vorra, pessa
hclgidóms, að engir falsspámenn læðist nje
brjótizt par inn, til að breiða par út fals-
Hrafninn.
Saga
eptir
Carl Andersen.
I.
J>að var farið að líða undir vetur; vind-
urinn rak regnpunga skýbólstrana pjett sam-
an niður eptir fjallagnýpunum, firðirnir
sortnuðu, fuglarnir voru fiognir á braut.
Hrafnarnir hjeldu ping og par var mikill
glaumur og hávaði, peir voru að ráðgast um,
hvernig peir slcyldu hafa ofan af fyrir sjer
um veturinn og skipta sjer niður á bæina,
svo peir fengi fæðu hjá bændum, pegar vet-
urinn færi að sverfa að.
Nú tók að dimma, nóttin lnildi allt
myrkri blæju og innan skamms var petta
krunkandi hrafnaping pagnað, allir voru
preyttir og leituðu hvíldar nema vindurinn.
Undir eins um aptureldingu vöknuðu
krummarnir og hjeldu á stað, sumir til
norðurs, sumir til suðurs. Einn af peim
settizt að hjá porbirni bónda, hann bjó við
fjörð nokkurn undir háu felli. Sonur J>or-
bjarnar hjet Kjartan, liann varð fyrstur til
að taka í móti hinum svarta vetrargesti.
Kú pað var líka von, að drengurinn
sæi hann fyrst, pví hann var allra fugla
vinur og ljek sjer einatt við pá; hann kunni
líka dálítið í fuglamáli og gat hermt eptir
peim hvernig sem raddir peirra voru; hann
vissi af öllum hreiðrum í landareign föður
síns bæði hátt uppi í hlíðum og á undir-
lendinu milli púfnanna, allir fuglar urðu
nauðugir viljugir að leika sjer við liann, ef
hann vildi og hann kunni líka að venja pá
ef peir voru nógu námfúsir. — N fi var hinn
vitrasti og næmasti af öllum fuglum kom-
inn. — Kjartan hugsaði: „petta skal verða
krumminn minn, jeg sá hann lika fyrstV
Undir eins og kjartan kom á fætur á
morgnana, fór liann að skyggnast að lirafn-
inum og kastaði til hans bita, pegar hann
sá hann. Slík umhyggja fyrir krumma varð
að hafa einhvern árangur; krummi fór að
pekkja Kjartan, og innan skamms voru
peir orðnir mestu mátar. Undir eins og
Kjartan kom út úr dyrunum, kom krummi
hoppandi til hans og nálgaðist hann allt af
meir, og að lokum var hann farinn að taka
bitann úr lófa hans. En eitthvað varð hann
— 77 —
að vinna til. „Getur pú hoppað hátt
krummi“ spurði Kjartan og lirafninn varð
að fljúga upp eptir bitanum; „getur pú set-
ið á öxlinni á mjer krummi“ sagði Kjart-
an, og hrafninn fór pangað; „getur pú sótr
bitann upp á kollinn á mjer krummi minn“
sagði Kjartan, og krummi tíndi brauðmol-
ana úr liárinu á honum. — Báðum pótti
einlcar gaman að hinni seinustu íprótt; en
hvað úr pví varð skal tíminn sýna.
n.
Gróa hjet kerling nokkur, hún hafði í
mörg ár flakkað á milli bæja, en nú hafði
hún verið sett niður lijá |>orbirni, sem sveit-
arómagi. Hún var í ópokka hjá öllum, pví
liún var bæði skapill og orðvond; pess ut-
an var hún ákaflega ljót, og pað var sann-
arlega engin fögur sjón, að sja hana lialtra
áfram, styðja sig við staf sinn og jórtra
eitthvað milli tannanna, en augnaráð lienn-
ar var pó ófrýnilegast, pegar hun gaut blóð-
rauðum glyrnunum útundan sjer. Sjaldan
leit liún beint framan í menn, nema pegar
hún reiddist afskaplega, en pá ljet liún eins
og hún ætlaöi að gleypa alla með húð og
hömsum.
Í>ví má nærri geta, að pau Gróa og