Norðanfari - 28.02.1877, Blaðsíða 3

31 —
l
falt gagn, pau smáfjölga peim mönnum er
ritað geta í tímarit vor, með því pau eyða
feimninni og auka pekkinguna, og í annan
stað ættu pau að geta undirbúið ýmsar parf-
legar greinir í opinber tímarit, betur en ein-
stakir menn. far geta menn í næði borið
saman skoðanir rnargra skynsamra manna
og valið úr peim samljóða almenningsáliti
á pjóðmálum og búnaðarmálum vorum, og
síðan falið peim af ritsmiðum sveitablaðanna,
er peir treysta bezt, að semja ritgjörðir um
pau efni, er síðan yrðu settar í hin prent-
uðu tímarit vor. J>essir menn yrðu pá líka
færastir um að semja hinar áminnstu frjett-
ir úr sveitum, svo haglega, að skemmtun og
fróðleikur gæti að orðið.
Blaðstjóri í sveit.
Bctra er lijá sjálfum sjcr að taka, cn
sinn Tbróður að biðja.
J>ví verður ekki neitað, að pessi máls-
liáttur eigi víða við og víða heinia, og megi
heimfærast á marga vegu, livort maður
skoðar frá sjónarmiði hins einstaka eður
hins almenna, hvort litið er til parfa hins ein-
stalia eður opinbera, hvort maður vill ver-
ja' eður sækja, livort maður vill efla eigin
eður almennings heillir, eður hvortveggja,
hvort maður vill deila innbyrðis eður als-
herjarmálum, verður jafnan liollast að geta
tekið hjá sjálfum sjer, án pess að purfa að
sækja til annara. J>að er vitaskuld að
maður er mannspuríi, en pað er og svo
vitaskuld, að sá er pörfinni fullnægir er
sælli en hinn er fullnægju parfarinnar
pyggur. J>ví ætti ekki einungis einstakling-
urinn, heldur og hvert fjelag, hvort pað er
meira eður minna að hafa pað jafnan hug-
fast, að betra er hjá sjálfum sjer að taka,
hafa pað hugfast, að sækja sem minnst að
auðið er til annara; heldur leita allra leyfi-
legra meðala að taka sem mest hjá sjálfum
sjer; pað gjörir hvern mann, hvert fjelag,
liverja pjóð, virðingarverða, í augum ann-
ara og sjálfs sín, sem rjett er og eðlilegt,
pví sá er veitir, verður ætíð gjörðinni hærri
en hinn er pyggur.
J>egar petta er heimfært til alpjóðleg-
ra málefna verður sama uppá teningnum,
álítum vjer t. a. m. ekki hagkvæmara, að
stjórn lands vors og embætti sje skipuð
inn- en útlendum mönnum, ætli vjer yndum
pví ekki betur ef Jón Sigurðsson pjóðmær-
ingurinn, væri lslands ráðgjafi en danskur
maður, og okkar innanlan-ds málum væri
betur borgið í höndum hans, en í útlendra
manna? J>ví munu fáir neita, er unna
Lónsveit. Yestan við Kollumúla eru kvos-
ir djúpar, dældir og gil, milli hans og jök-
ulsins, par er Jökulsá í Lóni kemur fram.
Hjer heita Lambatungur. Steypist paðan
Jökulsá suðvestan við múlann ofan í ógur-
legt gljúfur. |>ar heitir upp hjá múlanum
N orðlendingavað*.
Hvergi eru hagar á pessum svæðum,
nema sunnan til í Yíðirdal, i Lambatung-
um og sunnan í Kollumúla. J>ar eru enn
menjar af skógi.
*) Hefi jeg lieyrt gamla munnmælasögu
um pað, að Norðlendingar — fingeyingar og
Eyfirðingar — hafi um mörg ár í fyrnd-
ínni farið til vers í Hornafjörð — lögðu
inn frá Mývatni eða frá Möðrudal inn til
j^kuls, svo austur innan við Snæfellsháls,
suður Kollumúlaheiði, yfir Jökulsá á Norð-
lendingavaði svo í Hornafjörð og vestur til
Borgarhafnar. Heita par enn Eyfirðinga-
búðir skammt út frá bæjunum. J>aðan sóttu
peir sjóinn. Háttsemi peirra gjörðist hin
versta par í sveitinni, svo Borgarhafnar-
I pjóð sinni og pjóðerni. Er ekki viðfeldara
hentugra og ánægjulegra, að fá kuunugan
mann til að gegna embætti, en alveg ókunn-
ann, pó báðir sjeu að öðrum, jöfnum hæfi-
legleikum búnir? Er pví ekki viðkunnan
legra, hagkvæmara og jeg vil segja sæmra,
að kjördæmi hvert sem er, velji til pingsetu
ef unnt er, einhvern innan sinna vebanda,
en seilast eptir peim í aðrar sýslur eður
fjórðunga, og pá ef til vill peirra, er peir
pekkja að eins að nafninu, og sá er verður
fyrir kjöri pekki hagi kjósendanna, parfir
og kringumstæður ekki hið minnsta, og peir
(kjósendurnir) stundum að eins velja fyrir
áeggjan pessa eður hins, er ýmsir málagarp-
ar, pá ef til vill hafa sem verkfæri, til að
bera sig fram við íbúa kjördæmanna, til að
koma sjer að pingsetu? Mjer dettur petta
nú í hug af pví jeg heyri, hvað Norður-
Múlasýslu búendur eru tvíbentir í pví, að
velja mann úr sínum flokk til pingsetu
næst fyrir lausasögn pingmanns okkar Páls
Olafssonar, og er reyndar undarlegt hvað
oss hefir tekist ófimlega í pví efni, nú síðan
petta góða löggjafarping komst á laggirnar,
pað ætlaði að verða hálfgjörð gálma á ping-
manns kosningu okkar síðast, að kjósa
pann mann (pó pað kæmi ekki að veru-
legri sök pegar til pings liom, voru pað pó
formgallar) er hvergi voru tilgreindir á
kjörskrám landsins ogmundi pað pingmanns-
sæti hafa autt staðið hefði ekki Benidikt
Sveinsson og fl. pingskörungar mælt svo
öflugt með manni pessum, og jafnvel pó
honum megi treysta vel og hann sje kunnur
að dug og velvild, voru pó peir menn til
innan takmarka N orður-Múlasýslu er ekki
hefðu staðið honum neítt á baki að ping-
mennsku, að honum ólöstuðum; enn petta
sýndi fyrir peim sem ekki voru pví kunn-
ugri, eitt af tvennu, eður hvorttveggja,
skort á pingmanna efnum, eður vjer ljetum
oss ekki mjög annt um kosningu. — Nú
fyrir lausasögn Páls Olafssonar stendur
fyrra pingmannssæti vort autt, og mikill
vafi á pví hvorn í pað skuli velja; að vísu
hefir hinn annar pingmaður vor, (að sögn)
gjört sjer ferð ‘liingað austur, til vor, að
bjóða oss pingm. í stað P. Ó., alpekktan
frá fyrri pingum, Arnljót Ólafsson prest
að Bægisá, fyrir pað reyndar meigum vjer
vera honum pakklátir, en auðsjeð er pað
pó, á pessu tilboðí, að ekki hefir hann
gjört sjer of háar hugmyndir um mannval
hjer eystra til slíkra hluta, Arnl. prestur
er nú sem sagt alpekktur frá fyrri pingum
og vjer efumst ekki um hans góðu og miklu
hæfilegleika og pað reyndar virðist ekki á-
Grjót er hjer mest allt blágrýti eða
samryskja og mjög klofið og fallið í urðir
og skriður.
Erá fjöllum peim sem skilja Lón og
Nes allt vestur að Lómagnúpi; eru engin
öræfi sunnan við jökulinn, pví hann nær
par ofan í byggð.
2. Öræfi frá Lómagnúpi til Skaptárfjalla.
Hjer er hvergi langt frá byggð til jökuls og
eru pað afrjettir sveitanna fram af, og fara
hækkandi eptir pví sem norður dregur til
jökulsins. J>ar eru aurar og sandar með-
fram honum og liggur hann par víðast hvar
niður á jöfnu. Ealla par pó eigi undan
honum, nema smá-kvíslar, allt vestur að upp-
tökum Hverfisfljóts. Ofarlega á pessum af-
rjettum milli Hveriisfljóts og Skaptár, kom
menn og aðrir óskuðu peim ills. Einn góð-
an veðurdag reru allir. J>á gerði norðan-
veður ofsalegt ofan af jöklunum. B,ak ver-
menn til liafs og fórust allir. Töldu menn
pað inaklega hegningu. Eptir pað lögðust
niður verferðir Eyfirðinga liingað.
j horfsmál að velja hann ef hann væri hjá
< oss búsettur; en nú er pví ekki að skipta
pví sýnist oss við ættum fyrst að leitast
fyrir heima hjá oss, og aðgæta, hvert hjer
er ekld einnig völ nýtra manna.
Yjer purfum að hafa sjerlegt tillit til
pess að kjósa pann mann er pekkir hagi
vora, skaplyndi og innbyrðis ásigkomulag.
Yjer sem búum á afskekktasta stað lands-
ins, er pað ekki óviðkunnanlegt fyrir oss,
að hafa pá fyrir pingmenn er búa í öðrum
landsíjórðungum, og vjer ef til vill, sjáum
aldrei? jbá er ekkert pekkja hagi vora,
áhugamál, parfir, nje innbyrðis ásigkomulag,
og vjer alls ekkert, hverja skoðun nje sann-
færingu peir liafa á peim málum er oss
pykir mestu varða, að komist sem fyrst og
bezt í lag hjá oss. J>ví virðist varla spurs-
mál um að vjer athugum fyrst hvert
enginn er meðal vor, er vjer berum traust
til í pessu efni; getum vjer fengið nýtann
pingmann meðal vor, höfum vjer af pví
bæði h a g og s ó m a.
Er ekki ólíkt hægra, viljum við aust-
firðingar fá einhverju framgengt hjer heima
hjá oss, er til alpingis pyrfti að koma, að
ráðgast og bera sig sundur og saman um
pað við pann er væri búsettur lieima hjá
oss, en purfa að. fara með pað, vestur um
Eyja- eður Skagafjörð eður hver veit hvað
langt? Og að pví búnu vita ekki neitt
hvernig sá ókunni pingmaður vor tækí
málum vorum? Ef vjer viljum pingmann
úr vorum flokki, gefur pað oss meiri pekk-
ingu á alpjóðarmálum, meiri áhuga og
hvöt til innbyrðis framkvæmda og meiri
kappsmuni til að leitast við að standa jafn-
framarlega og aðrir í fylkingu framfaramann-
anna, og peirra er leitast við að verða tím-
anum samferða, pví við pví má biiast, að
pekking og áhugi útbreiðist altjend meira
og minna kringum livern pann er á pingi
situr, pegar heim kemur, vjer erum jafnan
sólgnir í frjettir af alpingi, væri pvi ekki
óviðkunnanlegt að geta aldrei talað við
pingmann sinn og livorki spurt hann ráða
nje gefið honum ráð? Vjer vitum reyndar
fyrir víst, að petta pekkir og sjer hver heil-
vitamaður; en sýnum pá að vjer vitum
petta, ltjósum pá mann úr vorum flokki, hjer
er jafnmikil völ nýtra manna til pingsetu,
sem víða hvar annarstaðar; fyrst er um
pann rnann að ræða, er alpekktur er frá
fyrri pingum, hans jafnokar hafa færri
komið á alping, pað er: Halldór Jónsson
prófastur r. af dbr. á Hofi, væri hann fá-
anlegur, ættum vjer að leggja mikið í söl-
urnar til að fá hann, og hvað er ekki hægra
upp Síðueldurinn mikli 1783, en úr engu
fjalli eða jökli. Jaðan fjell hraun ofan suð-
ur í Skaptárgljúfur. Hjer uppaf nefna Siðu-
menn jökulinn Skaptárjökul, pví Skaptá
keniur par fram. Yestan við Skaptá geng-
ur fjallgarður all-hár suðvestur í stefnu til
Torfajökuls og er pó hvorki áfastur við
hann nje Yatnajökul, en hæstar eru par
pessar óbyggðir. Jessi fjöll hefi jeg heyrt
Fljótshverfinga nefna Skaptárfjöll og flein
nöfn ætla jeg pau eigi. Jangað hefi jeg
eigi komið eða um afrjettar par vestui af,
en sjeð fjallgarð pennan af Hágöngu hinni
sj>ðri og voru pá fjöllin viða pakin snjó.
Engin pekki jeg markverð fjöll á pessum
afrjettum sem jeg hefi hjer minnst á, frá
Birni til Skaptár. Heyrt liefi jeg nefndan
par hnjúk einn Blæng að heiti, skammt frá
Síðudals-uppkomunni.
Grjótlag á pessum óbyggðum pekki eg
ekki, en móberg er undir hverju felli og
múla, sem fram af peim gengur til byggða,
eins og hvervetna hjer á landi, par sem
jarðelda-hættast er. (Niðurl. síðar).