Norðanfari - 10.01.1878, Blaðsíða 3

stoð allur bærinn í ljósum loga af skot-
bríðinni, og sendu Tyrkir pá mestan hluta
hersins burt, en peir sáu að ekki dygði
lengur. Hinir sem eptir voru, börðust sem
Ijón á meðan, en loksins gáfust peir upp,
og segja brjefritarar, að pá hafi. peir sjeð
eina hina hroðalegustu sjón, er Rússar komu
í bæínn. Eldurinn hafði tekið allan bæinn,
og brunnu par hús og lík og sárir menn
og kvikfjenaður allur til kaldra kola.
Chevket pascha varð að lialda lengra burtu
en Rússar settust um Tilisch, er gafst upp
skömmu seinna. Svo er sagt, að um 7000
Tyrkja hafi verið herteknar við báða pessa
bæi, og ógrynni manna fallið, en meira pó
af Rússum. Yið petta varð Plevna inni-
lukt á allar hliðar, og enginn vegur fyrir
Osmann pascha að ná í matvæli nje liðs-
afla. það er pví talið víst að hann muní
ekki geta haldið sjer par lengi. Tvent er
til fyrir Rússa, að ná Plevnu með árás eða
bíða pangað til Ósmann gefst sjálfur upp
sökum vistaskorts; pað pykir pó líklegra,
að peir neyti ómannlegra bragðsins, að
svelta hann inni. — Eptir pessi tiðindi öll
hefir og Suleimann pascha orðið að hopa
undan norður á bóginn. í Schipka-skarði
stendur allt við sama, að hvorugir vinna
neitt á.
Síðan Rússum fór að ganga betur liafa
S e r b a r orðið óvægir á ný og vilja nú
fyrir hvern mun berjast, en Ungverjar eru
hins vegar og gefa peim fullkomlega í skyn,
að pá muni verða við meira að etja fyrir
Serba, en hlaupa á eptír Rússum. G r i k k-
i r eru og að glamra að sunnan verðu, og
liafa'' sent her til landamæra, að ráðast inn
á Tyrldand, ef Rússar haldi sigurvinning-
unum áfram. — f>eir hafa nú nýlega mist
«inn hinn merkasta mann sinn, frelsishetj-
una miklu, Konstantinos Kanáris, sem
flestum mun kunnur af frelsisstríði Grikkja.
Hann var aðmíráll Grikkja og forseti í ráða-
neyti konungs, er hann ljezt (fæddur 1792).
Kanáris var í fyrstu umkomulaus háseti frá
Grikklandseyjum, en fyrir dæmafáa hreysti
og vitsmuni varð hann smámsaman hinn
frægasti og æðsti maður pjóðar sinnar.
Prakliland. f>ar hafa verið hinar
mestu hreifingar um pessar mundir. „Eá-
um leiðist illt að ínna“, mátti segja um
Mac Mahon, er hann veik Júles Simon úr
völdum í vor og ráðaneyti hans, er hafði á
sjer ást nálega allra landsmanna, og tók í
staðinn römmustu einvaldsmenn, sem pá
Broglie og Fourtou og peirra liða. J>eir
gátu heldur ekki lengi komið sjer saman
við fulltrúapingið, og svo lauk, að pað var
sprengt og efnt til nýrra kosninga, pví Mac
Mahon vildi eigi fyrir neinn mun missa
pessara nýfengnu gæðinga. I fyrra mánuði
fóru kosningarnar fram, og má pað segja
með sanni, að sjaldan hefir verið barizt með
meiri ofsa af beggja hálfu en nú. Stjórnin
beitti allra bragða að koma sínum fram,
og pað opt með mestu rangsleitni og ó-
svífni, en allt fyrir pað urðu pó pjóðvalds-
menn meira en hundraði fleiri i pinginu, en
einvaldsmenn. Nú er pví alls enginn vegur
fyrir Mac Mahon að halda pessu ráðaneyti
lengur, en pangað til pingið kemur saman
(í pessum mánuði). Þjóðvaldsmenn báru
©nn mikinn sigur úr býtum, og heimta pví
með rjettu, að forseti viki sjálfur, er hann
^efir sýnt slíkt gjörræði gagnvart almenn-
mgs vilja. f>etta vill hann pó eigi, en ráð-
gjöfunum neyðist hann til að lóga, sem
hetur fer.
Ðamnörk. f>ingið kom saman fyrst
í október, og var par tekið til óspiltra mál-
anna að ræða um bráðabyrgðarlögin, sem
valdboðin voru í fyrra. Svo lauk, að pau
yoru feld i pjóðpinginu með miklum at-
kvæðafjölda. J>á lagði stjórnin fram frum-
varp til nýrra fjárlaga, er gilda skyklu til
ársloka. Svo er að sjá sem hvorirtveggja
hafi verið orðnir leiðir á ástandinu, eins og
pað hefir veríð petta árið, pví eptir all-lang-
ar umræður fram og, aptur, slökuðu bæði
pingin svo til hvort við annað, að frumvarpið
varð sampykkt með nokkurum breytingum
í báðum deildum. f>ó voru nokkrir af
vinstrimönnum, með Berg í broddi fylking-
ar, sem enga tilslökun vildu gera, fyr en
ráðaneytið segði af sjer, Eigi má pó skilja
svo, sem allar deilur sje úti enn. |>etta er
að eins til bráðabyrgða, og fjárlögin fyrir
næsta ár eru órædd enn, og verður peim
að vera lokið fyrir nýár.
Annað sem mest hefir verið rætt um
hjer, er deila sú sem risið hefir út af dr.
(xeorg Brandes. J>að er ungur maður
Gyðingakyns, fluggáfaður, frjálslyndur og
efalaust hinn skarpasti skáldskaparfræðing-
ur (,,Æsthetiker“), sem Danir eiga. Hann
sóttí um að verða kennari í skáldskapar-
fræði við háskólann, enda var hann allra
manna bezt fallinn til pess, en hann pótti
um of frjálslyndur og fjekk svo ekki em-
bættið, Yar honum borið á brýn, að liann
rifi niður kristna trú í ritum sínum og ræð-
um, og margt annað pví um líkt. Brandes
er pegar orðinn mjög frægur í útlöndum og
í miklu afhaldi, og var pví boðin góð staða í
J>ýzkalandi, og páði hana. Ýmsir háskóla-
kennarar hjer og vísindamenn rituðu hon-
um pá opinbert brjef og pökkuðu lionum í
heyranda hljóði allt hans starf hjer í Dan-
mörku og allar hinar framfaralegu hreif-
ingar, er hann hafði vakið. f>eir hörmuðu
og að hann liefði ekki orðið háskólakennari
og kváðu, sem satt var, Danmörku missa
hjer meiri vísindalega krapta en hún rnætti,
svo fámennt land. Út af pessu urðu ákaf-
ar deilur í blöðunum; ýmsir menn, einkum
klerkar, rituðu á móti brjefi pessu og út-
liúðuðu Brandes á alla vegu með hinurn og
pessum sakaráburði. Sá heitir dr. Pingel,
sem skorinorðast varði brjefritarana og
Brandes, og gerði pað með svo mikilli
snilld og rokum, að hinir pögnuðu. — f>að
hefir opt verið sagt, að Danir viðurkenndi
sjaldan mikilmenni sín, og pað er að lík-
indum orð og að sönnu i pessu efni.
Ur brjefi frá Khðfn, 10. nóv. 1877.
„Yeðurátta er hjer um pessar mundir
mjög rigningingasöm, eins og í sumar, pví
að hjer hefir að kalla rignt á hverjum degi
seinasta hálfan mánuðinn, en pó náðist á
endanum í liaust allt korn inn með góðri
verkun, og ekki lítur út sem stendur, að
nein breyting verði á kornvöruverði fyrir
pað fyrsta. íslenzkar vörur seljast allar
heldur illa í ár, einkum fiskur, og eptir
peim háu kjötprísum, sem heyrst hafa hing-
að frá íslandi, lítur elcki út fyrir annað,
en tap verði líka á pví. íslenzka verzlun-
in er orðin mjög vandgæf á hinum seinustu
tímum, og getur aldrei komizt neitt jafn-
vægi á hana, fyrri en farið er að meta
hverja vörusort eptir peningum, pví pessi
núverandi „túsk-höndlun“ (vöruskipti, sem
ekki eru hafðir peningar til) ollir öllum
pessum vitlausu prísum, sem allt af er á
íslenzkum vörum ár eptir ár.
Fyrir viku síðan dó hjer í bænum,
kaupmaður Ásgeir Ásgoirsson frá ísafirði,
hann ljezt af slagi, er hann fjekk á Börsen
(kaupmanna samkundunni) og var færður
heim til sín með lífsmarki, en dó strax að
kalla á eptir. Hann var talinn, eins og pú
víst liefir heyrt, liinn mesti dugnaðar- og
ráðdeildarmaður; hann byrjaði víst kaup-
skap sinn við lítil efni, en var nú talinn,
pegar hann dó, rikur maður, eptir pví sem
menn segja eða talið er á fslandi11.
Úr brjefi í‘rá Aiueríku.
Minneapolis, 12. sept. 1877.
Háttvirti vin!
--------Eptir miðjan næsta mánuð er
áformið, að jeg flytji lijeðan norður til ný-
lendunnar, og blað pað er útkemur 10. okt.,
verður líklega mitt siðasta númer. — Jeg
vona, að pjer liafið hingað til fengið „Bud-
stikken",------I nr. 51 f. á. stendur grein1
eptir mig um ferð mína til Nýja íslands í
júlímánuði.---------Nokkrir austfirðingar
hafa nú fundið upp á pví, að reyna að stofna
nýlendu hjer vestast í Minnesota (í Lyon
County). Mjer pykir pessi nýlendustofnun
ekki skynsamíeg, pví pó að enginn efi sje
á pví, að jarðvegur sje ágætur í Lyon
County, og að pví leyti betri en i Nýja ís-
landi. að par parf ekki neina skóga að ryðja
til akuryrkju — vetrarriki er og dálitið
minna —, pá hefir Nýja ísland svo marg-
falt meiri yfirburði sem nýlendusvæði
fyrir íslendinga: yfirfljótanlegur skóg-
ur bæði til eldiviðar og liúsaviðar, óprjót-
andi fiskiveiði í Winnipeg-vatni, landspilda
mikil sem ánöfnuð er íslendingum einum
og enginn getur setzt að í án peirra vilja.
og sem par að auki getur fengizt útvíkk-
uð, hvenær sem vill, auk pess sem hjer í
Minnesota er með engu móti unnt að fá
neinn stjórnarstyrk fyrir nýlendumenn fyrsta
árið, eins og nýlendumenn í Canada-lönd-
um geta átt von á. Sá ókostur, sem helzt
er við Nýja ísland, nl. að pað er enn af-
skekkt mjög og fjarri vel góðum markaði,
hverfur rjett bráðum við pað, að Canada-
Ivyrrahafs-brautin verður innan eins árs
eða að minnsta kosti tveggja ára í fullum
gangi fyrir austan Red River (Rauðá), eíns
°g jeg hefi minnzt á í grein minni í „Bud-
stikken“, og enn fremur við pað, sem sið-
ar hefir til komið, að næsta sumar verður
(pað er áreiðanlegt) byggð járnbraut frá
stað einum, er Lake Park heitir, vestarlega
í Minnesota, [á Kyrrahafs-braut peirri
(Northern Pacefic), sem liggur beint vestur
frá Duluth og pegar nær svo langt vestur
sem til Bismarck við Missouri-fljót í Da-
kota], norður til Manítoba. }>egar pessi
síðastnefnda braut er komin í gang, pá
neyðizt fjelag pað, er heldur úti gufuskip-
unum á Rauðá (Red Ríver Transportation
Company), til að setja stórvægilega niður
flutnings- og farar-gjald sitt. Innan skamms
hefi jeg von um að Nýja ísland geti flutt
út mikið af ýmis-konar fiski, sem Vinnipeg-
vatn má heita sje fullt af; og á nýlendu-
svæðinu í Minnesota er ekkert til, sem
vegur upp á móti pessum hlynnindum, af
peim gæðum, er fátækir nýbyggjar geta
notað sjer. Fyrir pá, sem liafa pekking á
akuryrkju og peninga til að kaupa sjer ak-
uryrkju-vjelar fyrir, eru óneitanlega gras-
sljetturnar (,,preriuraar“) í vesturhluta
Minnisota árennilegri og uppgripameiri en
skóglendið við Winnipeg-vatn; og pannig
tel jeg vafalaust, að einstöku menn, sem
flytja heiman að, dafni fljótar og betur í
Lyon County. en í Nýja tslandi; en fyrir
almenning á íslandi, fátækan eins og liann
yfir höfuð að tala er og alveg ókunnugan
akuryrkju-störfum, hlýtur Nýja Island að
vera margfalt ákjósanlegra nýlendusvæði.
Hjer í Minnesota er líka hættara við engi-
sprettu-plágunni en nyrðra, enda pótt jeg
reyndar sje peirrar trúar, samkvæmt ætlun
náttúrufræðinga, er sjerstaklega hafa rann-
sakað eðlisháttu illyrmis pessa, að sú plága
verði hjer ekki voðaleg á næstkomandi ár-
um. Hvar sem Islendingar setjast að í
Minnesota, er pjóðerni peirra í veði. Hið
1) Vjer munum láta hana koma út í
„Norðanfara11 við fyrta tækifæri. Ritstj.