Norðanfari - 30.10.1879, Blaðsíða 1

18. ár.
Akureyri, 30. október 1879.
Nr. 49.—50,
Legsteinar
í Höskuldsstaða kirlqugarði.
(Sent af E. Ó. B.).
Legsteinn yfir Martein prest (frá
14. öld). J>að er fiimnliliðaður stuðull eða
stafur, efiausttekinnúr Stafanúpi upp und-
an Höskuldsstöðum, alveg ótilhöggvinn, en
hliðarnar eru nokkurn veginn sljettar. Hann
er 2 álnir 21 puml. á lengd, en liliðarnar
eru 8 til 10 puml. breiðar. Heðan til á einni
hliðinni er rúnaleturslína, 1 al. 6 pml. löng,
en 3 pml. breið, með beinu striki fyrir ofan
línuna, er svo segir: her hvilir sira
nMarteinn^ prestur (sbr. ísl. pjóðs. I.i
236 neðanm.). Rúnirnar hafa allar venjulegt
lag, líkt og í Snorra-Eddu (Rvík 1848, bls.
177), nema rúnin fyrir s hefir myndina
og rúnin fyrir e liefir myndina J|. Rúnin
fyrir p er óglögg, og sjest eigi lag hennar.
Eigi sjest annað á steininn höggvið. — Steinn-
inn liefir um hríð legið norðanvert í garðin-
um fram undan stæði hinnar gömlu kirkju
og var annar endinn sokkinn í jörð niður,
en nú hefir verið hlaðið undir liann grjót-
stjett norðanmeginn við innganginn um sálu-
hliðið, og snýr rúnaiínan móti norðri austan-
vert á steininum.
Legsteinn yfir Stefán prestáHösk-
uldsstöðum (f 1748) Ólafsson (prófasts á
Hrafnagili Guðmundarsonar á Siglunesi Jóns-
sonar Guðmundarsonar) og fyrri konu hans
Ragnheiði (f 1738) Magnúsdóttur
(lögsagnara á Espihóli Bjarnarsonar sýslu-
manns Pálssonar sýslumanns Guðbrandssonar
byskups|>orlákssonar), foreldra Ólafs stipt-
amtmanns og peirra systkyna. — f>að er
sandsteinshella útlend. 1 öllum hornum eru
höggnar englamyndir, en mjög eru pær skadd-
aðar, sem pær hafi verið pjakkaðar með
broddstaf. Eins er letrið á henni víða hvar
skaddað á líkan hátt, en pó má vel komast
fram úr pví með fullri vissu. f>ó er eigi 1
hægt að greina áherzlumerkja setning hafi hún I
verið, nje greinarmerkja. Efst á hellunni
stendur:
Memento Mori
(Minnstu dauða píns). Svo koma stef pesssi:
hier undir stephans hold
hvilir olafs sonar
magnusar dottur mold
med geimest ragnheidar
hiord drottins liann umsion
lioskuldar veitte a stad
astrik hvar egta hion
andvana hvilast ad
lik peirra leggur a
leg stein i fullre von
aftur paug odlest sia
olafur stephans sou
Neðan undir stendur:
Hodie mihi Cras tibi
(í dag mjor, á morgun pjer). — Mælt er að
legsteinn pessi liafi verið framan til við prje-
dikunarstól sunnanvert í torfkirkju peirri er
rifin var 1828. Síðan lá hann fyrir sunn-
an hina nýju timburkirkju, er pá var byggð,
nokkru austar enn undan miðri kirkjunni, og
var farinn að síga í jörð. Nú hefir verið
lilaðin rúmlega álnar há grjótstjett undir hann
sunnan meginn við innganginn um sáluhlið-
ið andspænis legsteini Marteins prests að
norðanverðu.
Eigi eru önnur minningarmörk í Hösk-
uldsstaða kirkjugarði, nema steinn yfir leiði
Arnórs sýslumanns, með inngreyptri mar-
maraplötu, og marmarakrossi upp af, sem er
brotinn. Platan er með pessari áskript:
arnór árnason
kammeráð, sýslumaðr
í húnavatnspingi,
borinn 25. dag ágústmánaðar 1808,
dáinn 24. dag júnímánuðar 1859.
Sælir eru hreinhjartaðir,
pví peir munu guð sjá.
math. V. 8.
í kringum leiðið er trjegrind grautfúinn og
laus, er fauk á krossinn og braut liann fyrir
fáum árum.
í Norðanfara er lauslega skýrt frá fyrir
2 árum síðan, að merkispresturinn sjera
Jótí' Norðmann á Barði í Fljótum væri
látinn, án pess að par sje gjörð tilblýðileg
grein fyrir hinum lielztu æfiatriðum pessa
fjölfróða og almennt saknaða ágætismans,
svo minning hans gæti pví betur geymst
lengur en skemur í verðugum heiðri meðal
vor íslendinga, og viljum vjer pví með
fæztum orðum láta pess hjer getið, er
sýndist ábresta í umræddu tilliti. Presturinn
sjera Jón sál. Norðmann er fæddur að
Eelli í Sljettuhlíð hinn 5. dag desemberm.
árið 1820. Foreldrar hans voru nafnkunn
greindai'hjón: Jón Guðmundsson og Mar-
grjet Jónsdóttír og upp ólst hannfyrsthjá
peim, en snemma Ijet sig í ljósi, að hann
var sjerlega vel gáfaður og upplagður til
bóknáms, vildu foreldrar hans pví allt til
vinna, að hann gæti komist til menningar
og komst hann pvi fyrir tilstyrk góðra
manna í Bessastaða lærða .skóla haustið
1839, hvaðan hann útskrifaðist með ágætum
vitnisburði vorið 1845; fór lxann pá að
Læknisnesi til pá verandi háyfirdómara,
J>órðar Sveinbjarnarsonar, og vígðist til
Grímseyjar árið eptir hinn 16. dag ágústm.
en fjekk premur árum síðar veitingarbi’jef
fyrir Barðsprestakalli, dagsett 11. maí 1849
og flutti síðan pangað. Arið 1851 hinn 17.
júni gekk hann að eiga ungfrú Katrínu Jóns-
dóttur, prests frá Undirfelli og átti siðan
með henni 6 börn, af hverjum 4 eru á lífi,
tveir synir og tvær dætur, öll sjerlega
mannvænleg. J>egar sjera Jón var seztur
að á Barði, var hann kjörinn og útnefnd-
ur fyrsti sáttamaður í Fljóta- og Sljettuhlíð-
ar sáttaumdæmi og seinustu 2 árin sem
hann lifði, var hann jafnframt oddviti hrepps-
nefndarinnar; bjer að auki pjónaði hann
Fellssókn í Sljettuhlíð, frá peim tíma, að
par var prestlaust til dánardægurs.
Allt petta leysti hann ágætlega af hendi,
pvi hann var sjerstaklega skyldurækinn og
framkvæmdarsamur í öllu, sem til hans kom
og ljet sjer ekki hugfallast, pó kjör hans
væru ástundum meira eða minna mæðu-
blönduð, og má pó nærri geta, að honum
— 97 —
hefir verið tilfinnanleg hugraun, pegar for-
eldrar hans urðu liartnær frávita seinustu
árin, sem pau lifðu, svo hann hlaut að taka
pau keim til sín. En fráfall pessa sárt-
saknaða gáfumans skjeði með peim atvikum
hinn 15. dag marzm. 1879, að hann kom
frá húsvitjun innan úr Sljettuhlíð, hvaðan
honum var fylgt út undir Yzta-Mó og fór
svo paðan heimleiðis að hallandi degi í
logndrífu og fórst af hestinum í hinu svo
kallaða Flókadalsvatni, livar hann fannst
örendur daginn eptir. Var pá blutaðeigandi
hjeraðsprófasti strax gjört viðvart og hann
beðinn að koma til að jarðsyngja penna
sinn kæra embættisbróður og pð pá væri
slæm færð og snjógangur mikill varð pví
framgengt. Jarðarför síra Jóns sál framfór
hinn 28. s. m. og hjelt prófastur fyrst hús-
kveðju og síðan ræðu í kirkjunni og að
pví búnu var líkkistan borin til grafar, en
áðuren hún var moldu ausin, kvaddi hinn
grátprungni og mjög vel gáfaði sonur hins
framliðna, Jón Steindór Norðmann, sinn
hjartkæra föður með fögrum, saknaðarstefj-
um. Sjera Jón sál. Nordmann var lipur
og trúvarmur ræðumaður og jafnframt ein-
hver hinn helzti málfræðingur hjer norðan-
lands, pvi auk mála peírra sem hann numdi
og kennd voru, pegar hann var í skóla
gat hann talað, hartnær sem innfæddur,
pýzku, frönsku og ensku, en las og skildi
til lilýtan bseði spönsku og ifcökku. Hann
var liversdaglega siðprúður, gætinn og guð-
elskandi, og er hans pví almennt saknað af
skyldum og vandalausum, sem blessa minn-
ingu hans.
„Min ástarsól af himni horfin er
Og hjúpur sorga grúfir yfir mjer“
Svo talar rödd í liryggrar ekkju hjarta.
Ó! livar er ástarstjarnan trygga og bjarta?
„Vor verndarsól af himni horfin er;
Með hjörtum grátnum framtið tökum vjer“
Svo hljóma orð í hjörtum fjögra barna.
Ó! hvar er nú sú fagra verndarstjarna?
„Vor gleðisól af himni hoi'fin er
Og harmarökkur sálu vora sker“
Sjá vina og frænda hjörtun hjúpast kvíða.
ÓT hvar er nú sú gleðistjarnan fríða ?
„Yor fræðisól af himni horfin er
Og húsið Drottins grætur eins og vjer“
Sú hugsun bjó i hjörtum fjölda manna.
Ó! hvar er fræðistjarnan mikla og sanna?
J>ar sem æðra lífsins ljómi grær
Hún logar nú svo björt og hrein og skær.
Huggumst, trúum, góður Guðs er vilji,
Hann gaf, hann tók, pó hjörtu vor ei skilji
Blíði Drottinn! Ijáðu veikum lið;
Líkna sál er práir livíld og frið.
Til pín Guð! jeg ástaraugum vendi,
Önd og framtíð legg i pina hendi.
KVEÐJA.
(Flutt við gröf síra Jóns sál. Norðmanns
á Barði 28. marz 1877.
Hjartakæri faðir minn!
Andvarp og ávarp hjúpa lijarta mitt,
Svo lieit og grátblið, bæði samt í einu;