Norðanfari - 05.07.1880, Blaðsíða 2

— 90 —

15 búendur, (það mun og fara nærri að
önnurhver jörð hafi 2 ábúendur), nú skyldu
þessir 15 vilja fara að taka fyrir undir-
stöðu, byrja að safna fje, þá vantar peninga,
þeir eiga einungis kinda rusl, til að fram
draga líf sitt og sinna, af þeim höfuðstól
þurfa þeir að taka fje til barnaskóla síns, og
hvernig fer nú? Látum oss byrja á litlu,
setjum þessir 10 bændur skyldu byrja að
vorlagi, og gefa sitt stekklambið hver, enginn
minna, þetta stekklamb markar liver sjer, en
allir auðkenna sama auðkenni, nú rekur liver
sín lömb á fjall, setjum gæfan sje nú gieð,
og lömbin komi næsta haust öll af fjalli, til
að gjöra betur ætlum vjer hverjum búanda
að fóðra sitt gefna stekklainb yfir næsta Yet-
ur og skila sóknar- og skóla-nefnd næsta vor
hver sínum gemlingi, og eru þeir þá úr á-
byrgð gefánda. Nú eru þessir 15 gemlingar
til, og nefndin tekur nú við fje þessu til
gæzlu og ávaxta; til að firrast ábyrgð verzl-
ar hún fje þessu annaðhvort þá þegar, eður
rekur á ijall og lætur líða til næsta hausts,
þessir gemlingar hlaupa upp og ofan 9 kr.
hver, 9-j-15 = 135 kr., stekklamb næsta
vor og með farið eins gjörir sama 135 til
samans 270. J>arna eru nú komin 2 árin
og þetta fje fengið og mun fáu betur varið.
Nú ætlumst vjer tíl að sóknarnefndir ávaxti
fje þetta jafnskjótt og þær hafa fengið fyrstu
gemlingana, ekki minna en 4 % af hndr.,
verður af fyrra árs stekklömbunum 5 kr. 4 a.
þá er að vpru áliti summan orðin þriðja vorið
275 kr. 4 aur., nú gefa menn sem áður 4.
vorið 15 gemlinga 135 kr., renta af því áð-
ur fengna 11 kr. Alls 421 kr.
Sje nú þessu fram lialdið um 12 ár með
því að gjöra 4 % af hndr. og leggja vöxtu
við höfuðstól, og gefa stekklambið hvert vor,
•og fóðra hvern vetur verður komið nokkuð á
þriðja þúsund króna. J>að fje mundi nægja
fyrst um sinn til að borga sæmilega einum
kennara, er mundi nægja í kirkjusókn, er
ekki hefði fleiri bæi en 10. Að voru áliti
verður það haganlegast til þess að sem flest-
ir geti orðið þessa að njótandi, að kennarar
barna og unglinga færu um sóknirnar og
kenndu tíma og tíma í stað, og helztu hænd-
ur skiptust á um skólahaldið, en að setja
skólann á einum vissum stað, strjálbyggðin
er aðal orsök til þessa, vitaskuld, að bæði í
bæjnm og þjettbyggðum, sjóplázum er að hafa
fasta skóla, þar sem börn geta farið að lieim-
an og heim daglega. Vjer vitum að margir
máske hlægja að þessari stekklambs tillögu
vorri, jæja, öllu gott, vjer tökum oss það ekki
nærri, þeir koma með betra ráð er betur
vita, en vjer sjáunr ekki í bráð betra, fyrir
þá sem hafa áhuga fyrir þessu velferðarmáli
en vanta fje til fljótra og mikilla framlaga.
Ætli almenningur að bíða þar til maður fær
þessu framgengt gegnum þing vortog stjÓrn,
er hætt við það geti dregist um nokkra tugi
ára enn. Fjárveitinga bænum rignir og
hrygnir inn á þingið í hvert skipti, þing-
mennirnir fá um þær deildar meiningar, einn
lieldur fram þessari annar hinni, þetta geng-
ur fieiri og færri fundi og daga, vjer gætum
þess ekki, að hvert orð og hvert augnablik
er þar þjóðinni dýrt. Nei, vjer hljótum að
hyrja sjálfir, «Guð hjálpar þeim, er sjálfum
sjer vill hjálpa». Oss er ekki betra, ljettara
nje hughægra, að láta þing vort og stjórn
leggja á oss þær álögur, er vjer samkvæmt
öuðs, tímans . og skynseminnar boði og að
samvizkunnar skýlausum dómi erum skyldir
að leggja á oss, til heilla og blessunar fyrir
alda og óborna niðja vora, en hafa þá menn-
ingu og framtak að leggja þær á oss sjálfir.
Bíðum ekki þess, förum að dæmiþeirra Lýfc-
ingsstaðahreppsmanna, förum að byrja, för-
um að taka, fyrir undirstöðu, látum eigi niðja
vora ámælá oss í gröfum vorum, íyrir að
hafa orðið séinni til taks en aðrir. Margar
hendur vinna ijett verk, viljinn dregur ekki
einungis hálft heldur heilt lilass í þessuefni.
(Framhald).
íslendingar)
Y.eturinn sem leið hefir ættjörð vor átt
á bak að sjá sínum kærasta syni. Aldrei
hefir nokkur íslendingur verið jafn-almennt
harmaður af löndum sínuin eíns og Jón
Sigurðsson. þetta hefir stjórn lands vors
látið á sannast, þar sem hún hefir látið
flytja bein lians liingað til lands, og gjört
útför hans á landsins kostnað, en sá sómi
lietír aldrei áður verið sýndur neinum ís-
lendingi, hvorki fyr nje siðar. Með þessu
h'efir stjórnin nú leyst hendur sínar. Hún
liefir heiðrað minningu híns látna þjóðskör-
ungs vors sem henni framast var unt. Sómi
hinnar íslensku þjóðar krefs,t þess, að lands-
menn nú eigi láti sitt eptir liggja.
Jón Sigurðsson hvílír nú við lilið þeírr-
ar konu, sem fylgdi lionum iífs og líðin, í
kirkjugarði Beykjavikur. En yfir leiði hans
er enn eigi reístur neinn minnisvarðí.
íslendingar!
|>að er bæði rjettur vor allra og skylda
að sjá um, að minnisvarði verði reistur á
gröf Jóns Sigurðssonar. Hann vann fyrir
oss, meðan lif hans og kraptar entust, og
árangurinn afhinni löngu lífsvinnu hans og
baráttu er öllum Ijós. Nú þegar hetjan er
hnigin, eiguín vjer að sýna það, að vjer eigi
sjeum vanþakklát þjóð, að vjer kunnum að
meta þá gjöf, sem vjer þágum af guði. Sá
minnisvarði, sem vjer reisum Jóni Sigurðs-
syni, verður um leið minnisvarði sögu vorr-
ar á liinum umliðna mannsaldri, þegar hann
var fremstur i flokki.
Af þessum ástæðum höfum vjer, sem
hjer ritum nöfn vor, tekið oss saman um,
að gangast fyrir samskotum um allt land
til þess, að reistur verði minnisvarði á gröf
Jóns Sigurðssonar. Vjer skorum því á alla,
fjær og nær, að skjóta saman fje í þessu
skyni. J>að, sem hjer er mest undir komið
er eigi svo mjög það, að hver einstakur
gefi svo mikið, heldur liitt, að samskotin
verði sem almennust, og að gjafirnar berist
oss íljótt, þvi að vjer vonum, að svo mikið
fje verði kornið inn um lok októbermánaðar,
að sarnskotum þá meigi verða lokið, og
munum vjer þá iáta gjöra minnisvarðan í
vetur, þareð vjer kjósum lielzt, að minnis-
varðinn yrði búinn, og gæti orðið vigður
sumarið 1881, um alþingistimann, þannig
að hátíðahaldið við þetta tækifæri yrði , sett
í samband við l'erðir straridsiglingaskipsms,
Reykjavík, 10. dag júnímánaðar 1880.
Tr. Gfannai'sson, II. Kr. Friðriksson,
formaður. varaformaður.
Hihnár Finsen. B. Magnússon Ólscn,
skrifari.
II. E. Helgescn,
gjaldkeri.
Yjer sem hjer ritum nöfn vor undir, og
höfum gengið í nefnd íil að safna fje til
minnisvarða á gröf Jóns Sigurðssonar, leyf-
um oss að senda yður áskorun vora til Is-
lendiuga um samskot til minnisvarða þessa,
með þeirri bæn, að þjer vildiið gangast fyr-
ir samskotum í þessu skyni, og síðan senda
gjaldkera nefndarinnar það fje , sem safn-
ast kann, svo fljótt sem verða má.
Yjer treystum þvi, að þjer veitið máli
þessu allt það fylgi, sem þjer megið.
Reykjavík 10 dag júnímánaðar 1880.
Tr. Cfunnarsson. H. Iír. Friðrlksson.
Hilmar Finsen. 15. Magnússon Ólsen.
H. E. Helgesen.
Herra ritstjóri!
Vjer sendum yður meðfylgjandi 'áskor-
an í þeirri von, að þjer takið liana í yðar
heiðraða blað og veitíð henni yðar mikils-
verðu meðmæli.
Gott væri að bæta því við á eptir á-
skoruninni, að gjafir má skrifa inn í verzl-
anir Gránufjelagsins, hvar sem þæf eru.
Með virðingu.
Nefndin.
* *
*
Jafnframt og vjer birtum í blaði voru
áðurnefnda áskorun, mæluinst vjer innilóga
til þess, að sem flestir — „því kornið fyllir
mæTírinn*, — vildu leggja eitthvað af mörkum
til hins fyrirhugaða minnisvarða, sem hjer
er talnð um að framan, eptir þvi meira eða
minna,' sem vilja og efnum livers er hátt-
að. J>óim sem ekki hafa peninga að gefa
til minnisvarðans, er gefinn kostur á að
skrifa það í reikning við Gránufjelagsverzl-
un, undir þvi nafni: Frá N. N. á N. heim-
ili í. N sveit hreppi og sýslu N N upphæð
kr. aurar til minnisvarða yfir Jón sáluga
Sigúrðsson og konu hans Ingibjörgu sál.
Einarsdóttur. En aptur hlýtur það að vera
skylda hvers eibs, sem tekur á móti gjöf-
um til nefnds augnamiðs, að senda minn-
iSvárðan'éfndinni upþhæð þess er liann tek-
ur á móti, annaðhvort í peningum eða á-
visan frá hlutaðeigandi verzlanarstjóra.
Einnig' virðist oss pað skylda hvers eins,
sem tekur á móti gjöfum i nefndu tilliti,
að láta þann sem gefur, fá skriflegt skýr-
teíni fyrir því hvað hann hefir gefið milcið
og í hverju, peningum eða innskript.
Ritst,
Frjettir útlendar,
frá frjettaritara «Norðanfara» í Kaupmh.
27. maí 1880.
Gladstone og ráðaneyti hans hafa nú
aptur lireift við nustræna málinu. Beacons-
field ljet sjer það mest skipta, að Tyrkland
væri sem lieillegasf og traustast gegn Rúss-
um, en mótstöðumenn hans (Gladstone og
hans sinnar) hafa áður talið það beztaðþjóð-
irnar á Balkanskaga ættu sem mest með sjálfa
sig, óháðar Rússum og Tyrkjum, og að öðru
leyti ættu Englendingar engin afskipti að
hafa áf því máli. Nú hafa þessir hinirsömu
völdin og ábyrgðiha, og tala því nú á nokk-
urn annan veg. Granville héfir lýst yhr því
í efri málstofunni, og Gladstone heiir gjört
hið sama í liinni neðri, að stjórnin hafi alls
ekki í hug að eyða veldi Tyrkja í Evrópu.
Gladstone hefir sent erindreka sinn austur
til Konstantínopels, Goschen að nafni, á liann
að kýnna sjer liag Tyrkjaveldis og líklega
herða á Tyrkjum að lilýða í öllum greinum
Berlínarsamþylíktunum. Enn þá eigá Tyrk-
if í sömu landaþrætunni við Svurtféllinga
(Montenegrobúa) og Grikki, eiga þeir að láta
af hendi lönd við báða. í hjeröðum þeim,
er Svartfellingar eigá að fá, búa Albanar,
hafa þeir gripið til vopna og vilja eigi ganga
á hönd Svaftfellingum og er þeim óf'riði enn