Norðanfari - 18.11.1880, Blaðsíða 1

20. ár.
Akureyri, 18. nóvcmlbcr 1880.
Nr. 1—2.
Ferð upp á Yatnajökul.
— 22. ágúst riðum vjer nokkrir saman
úr Fljótsdal og Fellum jnnundir Snæfell, og
liöfðum með oss loptpyngdarmælir , ef vera
mætti að uppgönguveður fengist. Að morgni
hins 23. var .þokukúfur á fellinu, og biðum
vjer framundir hádegi, ef pokunni ljetti, pví
suðvestanblær og skin var hið neðra og
hvergi þokueimur það sem sást til Yatna-
jökuls; er þe.tta hvorttveggja öruggt heið-
ríkjumerki hjer eystra, og því hjeldum vjer
af stað þótt þokunni ljetti eigi; völdufn vjer
til uppgöngu röðul þann er veit til Hjer-
aðsins; gekk allt greiðlega þar til er vjer
komutn upp 1 falljökulsveif þá, er liggur
norðan í fellinu; var þokunni þá að vísu
mestri Ijett; en nú tóku við gjár ogsprung-
ur, sumar hálffullar af vatni en sumar tóm-
ar, allur jökullinn þakinn aurleðju, grjóti og
fossandi smálækjum ;’gekk ferðin þvi bæði
hægt er svo gætilega varð ;jð fara, og krók-
ótt, .unz vjer komum efst uppí jökulkinnina
ofanverf við sveifina; þar komum vjer að
jökulgjá, er lá þvert fyrir allri sveifinni; var
enginn kostui' að komast fyrir hana því að
öðru megin lá hún fram á þverhnýptan
hamar, en hinumegin ofan í jökulhengi; gjá
þessi var frá 2—4 föðmum að breidd og
30—40 faðma djúp, og efri barmurinn tniklu
hærri en ltinn neðri; var við því búið að
vjer yrðurn að snúa áptur, nema ef vjer freist-
uðum að fara yfir á örntjórri og þunnri ný-
fennisbrú, er lá á einum stað yfir hana, og
var það ráðið. Fyrir ofan gjá þessa tóku
við margar aðrar, en yfir fiestar þeirra lágu
gamlar jökulbrýr, er virtust traustlegri en
hin fyrsta; fvrir sumar varð gengið eða hlaup-
ið yfir; nú var jökulgnúpurinn einn eptir
en áður vjer kæmumst alla leið upp á hann
komurn vjer að afardjúpri og breiðri jökul-
gjá, er lá ská langt ofan í jökulinn að vest-
an; urðum vjer að ganga fyrir hana, og var
það hinn síðasti farartálmi. Gjár þessar í
gnúpnum hugðum vjer svo til komnar, að
undir væri liamartindur, er jökullinn liefði
hlaðist utan á, en er hlánaði á sumrin og
vatnið sigi í gaddinn spryngi jökullinn frá á
hamrastöllunum; virtist oss gjá þessi öllu
dýpst af þeim , er vjer sáum í fellinu, og
mikilfenglegust. pað var stundu fyrir nón
er vjer komum upp; var þar köld suðvestan
kylja, enda fraus á pollum í jöklinum
þegar um nónbil, en undir fellinu, er vjer
komum ofan um miðaptansbil, var þó enn
hlýr vindur og lopthiti mikill (12° C.). Ept-
ir stöðu loptþyngdarmælisins voru n vjer nú
hjer úm bil 6,400 fet yfir sjávarmál, en und-
ir fellinu 2,600 fet. Útsýni þaðan er afar-
vítt og tröllslegt; allur \Tai5ajökull vestan
fyrir Kistufell að norðan' og Öræfajökull að
sunnan lá sem undir fótum vorum; taka
hvergi fjöll eða tindar uppúr honum nema
til brúnanna; fyrir austan Kverkfjöll að
norðan og Öræfajökul að sunnan myndast
lægð í jökulinn, er nær alla leið að suð-
vestan og norðaustur undir Snæfell; má hjer
fyrir því hafa verið mikið lijerað (Breiða-
merkurlijerað) til forna að jökullinn er mjög
lágur, enda taka hvergi fjöll upp úr lionum
nema Breiðamerkurfjall ogdítið fell suður af
Snæfelli norðan til i jöklinum, sem þó sjald-
an mun autt; má skoða dæld þessa sem á-
framhald af Fljótsdalshjeraði, þótt falljökull
sje nú búinn að fylla hána í sjó fram; aúst-
an við jökullægð þessa tekur við jökulþakin
fjallaþyrping, sem jökulvötn Hornafjarðar og
Lóns hafa víst mest aðrensli úr, og mun
austur- og norðausturhluti Breiðamerkurjök-
uls kominn þaðan, en suðvesturhlutinn úr
Öræfajökli; þannig mun smámsaman hafa
kreppt að hjeraðinu að austan og vestan, en
eigi norðan svo mjög unz vetrargaddurinn
lieíir eigi náð að þiðna að sumrinu fyrirjök-
ulkuldanum. Úr suðurhluta lægðarinnar
hafa jökulvötn Breiðamerkursands aðrennsli,
en Lagarfljót og Jökulsá á Brú að norðan;
Jökulsá á Fjöllum hefir eigi aðrennsli austar
en úr jökulbungunni suður af Kverkfjöllum,
en þar virtist oss Vatnajökul bera hæzt og
.. jökulbunguna suður af Kistufelli næst ör-
æfajökli; til sjávar sjest suður af kringum
Hrollaugseyjar; að öðru leyti sjest glöggt ylir
háðar Múasýslur og nokkurn liluta fingevj-
arsýslu; skemst er útsýni vestur af, því að
bæði felur Ódáðahraun sýn og Vatnajökull
suður af Kistufelli og Kverkfjöllum. J>essi
grös fundum vjer hæst frá sjó í fellinu, 4000
fet, jöklasóley (ranunculus glacialis), gæsa-
blóm (drapa liirta), músareyra (ceraitium al-
pinum), steinbrjót (saxifraga stellaris), æru-
prís (veronica arvensis), geldingahnapp (sta-
tice), vingul (festuca viviparum), fjallapunt
(aira alpina), og litla gula blómjurt, er vjer
þekktum eigi auk ýmsra mosategunda; 1000
fetum ofar hurfu síðustu lífsmerki náttúr-
unnar; það var mosategund ein, er óx á
steinum, 2. þuml. há og greinótt mjög;
hugðum vjer það helzt vera lichen rangi-
ferinus (tröllagrös ?). Ýmislegt smávegis er
rangt í uppdrætti íslands viðvíkjandi Fljóts-
dals- og Jökuldalsöræfum; þannig er t. d.
enginn háls milli Vatnajökuls og Snæfells,
lieldur sljettir sandar og smáfell, er heita
J>jófahnúkar; það er annars einkennilegt
hversu mörg fell eru í kringum Snæfell;
vjer töldum um 20, og stendur Snæfellið í
rniðri þyrpingunni, sem móðir í barnahóp; flest
eru að suðvestan og norðaustan, færri að vestan
og norðan og ekkert að suðausian, enda fellur
Jökulsá í Fljótsdal mjög nærri fellinu þeirn
megiu; eptir sljettum eyrum; er hún þar
afarbreið yfirferðar vegna geysimargra liólma
er í henni eru; nokkru nær byggð en fell-
ið renna allar kvíslarnar saman og mynda
foss, Eyjabakkafoss svokallaðan; eptir það
fellur hún í einu lagi út í Fljótsdalinn.
Hraunhelludrang fundum vjer austan undir
fellinu nær því niðri á jafnsljettu, sem merki
þess að Snæfell hefir brunnið til forna;
drangur þessi hefir auðsjáanlega borizt á
falljökli ofan úr fellinu og risið þarna uppá
endann; hann er milli 40—50 fet á hæð,
nær því 20 á breidd og 15 á þykkt; hefir
steinninn verið nefndur Sótaleiði, því að
Brúðarsokkurinn.
(Framhald).
Beatrice ljelc nú á alls oddi enda hafði
hún varla aldrei sjeð fóstra sinn í jafngóðu
skapi sem nú, því þótt hann væri við aðra
ákaflega mislyndur og reiðigjarn og þá rjett
sem óður liafði það þó aldrei komið fram
við hana.
Craghtekin af liinum gleðilegustu von-
um, gekk nu þessi unga mær út ur húsinu
og þangað, sem hún hugði að geta fengið
það er hún vildi fá keyþt, og nú kaus hún
sjer hið nýasta og bezta, er fáanlegt var,
þvi kardinalinn askildi sjer að eins að sjá
reikningana yfir hið keypta, til þes að geta
borgað pá, enda sá hann svo um, að hann
fcngi jafnframt að vita hvað kaupunum leið,
i stoi u sem smáu, IVIeðal anna.rs keyrpti
Beatríce alskonar útsuma, suma af gulli,
suma af silfri og suma af silki, dýrindis
dúka og knipplinga, liinar glóandi gersemar,
sem kardínalinn allt borgaði, án þess að
hafa hin minnstu mótmæli um það. Einn
daginn fjekk kardinalinn reikning frá al-
kunnum skrautsala í París, en þá er hann
las reikninginn hleypti hann ósjálfrátt hrukk-
um á ennið. þetta voru 4 tylftir af sokka-
pörum, óg átti hvert par að kosta 200
Scudi, eður ítalienska dali, (sem hafa ýmis-
legt gildi) fyrir nokkur pör soklca.
Kardinalinn sendi á augabragði eptir
bróðurdóttur sinni:
„Beatrice!41, mælti hann, „hjer er reikn-
ingur eingöngu fyrir sokka, 4 tylftir sokka-
para og hvert par 200 Scudi“
„Nú jæa föðurbróðir?11 svaraði Beatríce
án þess að gruna, að neitt lakara væri í
vændum, „er það ofmikið? Jeg bað um
þá vönduðustu, já þá beztu er fengist
gætu“,
Kardínalinn segir þá: „Kom þú með
sokkana11.
Hin unga mær hlýddi og kom aptur að
vörmu spori með böggulinn.
„Leystu hann npp!“ skipaði Kardinalinn.
Títrandi af hræðslu, því að rödd föður-
bróður hennar var nú óvanalega bist eða
grimm, sem skelfdi hana, leysti hún samt
böndin utanaf bögglinum, og dró nú eitt
parið uppá hönd sjer til að sýna hve aðdá-
anlega vel þeir væru unnir. Kardínalinn
tók annað parið,
Hana nú þá! því hefir þú borgað tíu
þúsund Scudi fyrir slikan kóngulóarvef ?
Út á föt þín, gersemar, gimsteina og knipl-
inga hefi jeg ekkert að setja og þá þúsund
hluti aðra er þú hefir útvegað þjer, finn
jeg ekkert að , þeir auka og prýða
bæði fegurð þína og líta vel út i aug-
um þeirra er sjá þá eða skoða. í því sem
skemmtir auganu og bætir álitið er oitt-
hvað gott, en sú fegurð, sem einungis er
byggð á eyðslusemi, er lítilsvirðí og engin
fegurð.
— 1