Norðanfari - 06.01.1881, Blaðsíða 1

MÖASFAM.
20. ár.
Aldrei er góð visa of opt kveðin.
Góð vísa er sú sem er vel gjörð og flyt-
ur einliver gagnleg eður fögur sannindi, er
miða til sannrar gleði, liuggunar eður bóta.
Er þetta: «Góð vísa er aldrei of opt
kveðins, orðið að orðtæki um pær kenn-
ingar, ræður og málsframburð, er hvetja til
einlivers góðs í tímanleguin eður andlegum
efnum, að gott sje og nauðsynlegt, að petta
sje um hönd liaft aptur og aptur, eins fyrir
pví, pótt pað sje vel kunnigt, fyrir pví að
slík ítrekun sje til góðs binum einstaka,
heimilunum og fjelögunum. pannig parf for-
eldri að brýna fyrir barni sínu sífellt liið
sama til pess að vcnja pað vel, húsbóndi og
húsmóðir að áminna ótalsinnum um sama
hlut og pað einatt með sömu orðum. Yíir-
völd og stjórnir purfa opt að minna undir-
menn sína á skyldur peirra, pótt peir gætu og
ættu að vita pær aí lögunum og margir purfa
einatt að áminna sama mann um sama hlut
hvað eptir annað. Blöð og tímarit eru parf-
leg til pess að fræða og minna menn á
landsins gagn og nanðsynjar og purfa pau
opt að ítreka liið sama, pá er menn dauf-
heyrast, ef málið á að hafa framgang. Og
sjer í lagi komi mótbárur, pá parf eins opt
að íkveða sömu góðu vísunas. í hinum
æðri efnum er petta líka ljóst. Vjer syndg-
um daglega og erum opt mótlættir, purfum
pví sífellt að vera áminntir og huggaðir með
hinu sama guðsorði. Árlega heyrum vjer
sömu guðspjöll og allt af livetja pau jafnt
og liugga og kenningar pær, er út af peim
eru dregnar. Jeg tek dæmi af vorum á-
gætu og sálulijálplegu passiusálmum. J>eir
eru hinir sömu og fyrnast aldrei og purfaað
syngjast ár eptir ár. J>ótt mörgum finnist
allt standa við sama, pá er petta rang-skoð-
að; ef vjer hefðum eigi pessar hvatir, yrðum
vjer sem «Sódóma» og »Gommóra».
Hver sá sem tekur fyrir sig eitthvert gott
mál og vill halda pví til sigurs, hann parf
Eskimóarnir.
(Niðurl.). Eptir nokkurra tíma eptirför
hafa peir nú náð bangsa, sem pegar grun-
ar, að eitthvað muni íllt á ferðum og hvet-
ur nú sporið, 2 hundar sem nú eru leystir
frá sleðanum taka pegar á rás eptir bangsa,
sem pá stendur kyrr og býzt tíl varnar
veiðimenn taka pegar vopn sin og fara
pangað, Sem bjarndýrið er, sinn á hverja
hlið pess. Á meðan annar peirra sýnist
ætla sjer að ráðast á bangsa og hann að
verjast, læðist hinn aptan að honum og
rekur hann í gegn. Nokkrum minútum
seinna, eru peir komnir á heimleið með
veiði sína.
Nú er vetur komin og við fylgjum
Eskimoa, með hunda fyrir sleða sinum o01
sem ætlar til hvalrostungaveiða og pangað
sem fyrir fáum dögum síðan var auður
sjór, en nú lagt veikum ís. farna nem-
ur Eskimói staðar og hlustar nú livort
Akureyri, tí. janúar 1881.
sífellt að flytja pað, einkum pegar liindranir
koma fyrir pað eður pví er nokkur hætta
húin. Beynir pá á polgæði manna og dreng-
skap og ýmsa kosti manna í pví, að hafa
hreinar skoðanir og fasta stefnu, hvað sem í
slæst og uppgefast aldrei, pótt mótstaða og
deyfð verði svo mikil á vegi, að málið sýnist
engrar viðreisnar eiga von. Ekkert dæmi
til skýringar pvílíkri ítrekandi stefnufestu er
oss líklega íslendingum í ferskara minni en
dæmi vorrar miklu og ágætu pjóðhetju, Jóns
Sigurðssonar, sem nú er nýhniginn til jarðar.
Sumum var víst farið að leiðast, hve liann
kom allt af með sömu kenningarnar, peir
höfðu lieyrt pær áður má vera sjer til leið-
inda, peir hafa varla pótzt purfa að lieyra
pær margítrekaðar. En hvernig fór? Af
pví hann kvað sífellt sömu stjórnmálavís-
una og aðrir sungu pá líka með honum hvað
eptir annað sömu sálmana, pá varð sigurs
auðið.
«x\]drei er góð vísa of opt kveð-
in». þctta lieimfæri jeg nú sjerstaklega
til bindindismálsins. J>að er auðheyrt, að
sumum er farin að dauðleiðast «bindindis-
vísan», en jeg er viss um, að við ekkert
pað mál, sem nú er á prjónunum eður á
dagskrá, á petta eins vel og við bindindis-
málið, að «aldrei er góð vísa of opt kveð-
in». Eða hvernig á að fara með pá menn,
sem mæla eður rita gegn bindindi og pví
til linekkis eður áhugadeyfingar pau orð, er
bera vott um pað, að peir skilji lítið eða
ekkert í pví, rjett eins og peir hefðu varla
litið í hinar fjarska mörgu bindindisgreinar,
sem út hafa komið í íslenzkum blöðum liin
siðustu ár? Á aptur að fara að taka upp
fyrir peim allt petta hið marga? Eigi virð-
ist til míkils, að vísa á pað, peir fara varla
að lesa upp. J>að er leiðinlegt, að peir
menn. sem pykjast færir um að ræða og
rita um ýms pjóðmál og jafnvel segja um
pau ýmislegt skynsamlegt, að peir skuli vera
að lireyta úr sjer óskynsemdarorðum, deyf-
andi apturhalds- og úrdráttar-orðum gegn
hann ekki heyri baul eða öskur hannrost-
unga. Að nokkrum mínútum liðnum sjer
veiðimaður hvalrostung, brjóta sig upp um
ísinn fleygir veiðimaður sjer pá fiötum niður á
ísinn, og jafnframt sem skepnan hefur apt-
ur tekið djúpkaf færir veiðimaðurinn sig
svo nærri vökinni, en um leið að rostung-
urinn rekur aptur upp höfuðið fleygir veiði-
maður sjer aptur ofaná ísinn, eða felur sig
pá bakvið jaka. Loksins er liann komin
fram að lagísnum, er varla ætlar að halda.
Nú vex ekki lítið veiðilöngun Eskimóa.
Skutulfærið, sem rist er úr hvalrostungs-
húðum lætur liann við hlið sjer, en heldur
á skutlinum i hægri hendi. Nú sjer hann
að bólar fyrir hausnum á rostungnum, sem
rymjandi og stynjandi rekur upp hausinn
rjettir pá veiðimaður hægt upp hægri hend-
ina, en setur hina vinstri í hlið sjer. Rost-
ungurinn litast nú um og hristir sjóinn af
hausnum, og áður enn hann hefir stungið
sjer, er skutullinn kominn í kvið honum
- 17 —
Nr. 9—10.
pví máii, sem er jafn alvarlegt og bráðnauð-
synlegt, eins og bindindið, pótt pað sje
gagnstæðilegt venjunni og ástríðunum. feir
eru að vísu fáir sem rita gegn bindindi, en
pessir fáu hafa pó marga ljúfa lesendur, af
pví peir kenna pað sem eyrun klæjar.
Og pví öflugar og optar parf að prjedika
bindindi. J>að pyrfti aptur og aptur að
taka upp liið sama, pangað til menn alveg
hætta að spilla fyrir bindindi. «Aldrei er
pví góð vísa of opt kveðin».
Að vín sje sjálfsagt til kveldmáltíðar-
sakramentisins er margtekið fram og um pað
kemur oss öllum saman. En að hve miklu
leyti áfengi sje ómissandi til lækninga, eru
víst skiptar skoðanir. Er petta citt atriði
bindindismálsins, og er pað enn of lítið rætt
og of lítið skýrt. Að pví litla sem mjer eru
kunnar skoðanir útlendra lækna, er sjerstak-
lega liafa gefið pessu gaum, sjerílagi á Eng-
Tandi, hygg jeg alveg megi sneyða hjá á-
fengum drykkjum mönnum til iuntöku; en
pó verð jeg að játa, að mjer liefir eigi auðn-
ast, að fá margbrotna pekkingu í pessu efni
frá vísindalegri hlið. En reynzlan er líka
ólýgnust og hún finnst mjer, pegar liún er
hlutdrægnislaust skoðuð, vitna alveg gegn
allri vínnautn til heilsubótar. Lesi menn
Madsens ritgjörð í »Dimmalætting«, er jeg
opt skýrskota til og lesi menn «British
workman*. Jeg liefi pá hlutdrægnislausa
skoðun, að áfengi sje eigi að eins óholt í svo
nefndu hófi drukkið, heldur og að pað megi
alveg missa sig sem inntöku meðal. J*ó
halda bindindismenn læknisráði sem annari
undantekningu, meðan petta atriði bindind-
ismálsins er eigi útrætt og getur bindindi
eflzt prátt fyrir petta læknisráð, en óskandi
væri. að læknar gengju sem allra s'kemmst
í pví að við hafa inntöku-áfengi. Jeg er
pannig fastur á pví, að læknisfræðiu (vís-
indin, menntunin), mæli alvarlegameð bind-
indi, en eigi með svo kallaðri hófsemd.
Hagfræðin er nýleg vísindagrein, sem
liefir fengið hinn bezta byr, sem von er%
aptan við framhreifana. Hið særða dýr
stekkur nú í lopt upp og öskrar [hátt og
rjett sem hann veini og blóðug froða flýt-
ur úr munni hans. J>að berst fyrir lífinu,
en geíst upp og er pegar dautt.
Fiski- og dýraveiðar eru lif ogyndi Eski-
móa. Hvítabjörninn, hreindýrið og mosk-
usuxann leggur hann með lagjárnum sínum,
en selinn, hvalrostunginn, enda hinar stærstu
skepnur heimsins drepur hann með skutl-
um og pað á sínum selskinnsbáti. Hans
æðsta sæla er, gott veiðisvið og engar betri
kræsingar en að jeta spik og drekka lysi.
þessvegna trúir hann og vonar, að hann
eptir dauðan fái að komast pangað, er hann
fái að veiða seli og drekka lysi, pví að
liann pekkir en eigi pað ríki, sem er rjett-
lætið, friður og fögnuður í heilögum anda.
Nokkrir af peiin Eskimóum, sem búa
á Labrador og Grænlandi, liafa pó lært að
pekkja vorn herra Jesúm Krist og að hans
riki er ekki af pessum heimi. Meðal peirra