Norðanfari - 11.03.1881, Blaðsíða 2

frelsi, ef hún me3 lðgUm sltyldar hvern einn
pjóna sinna til að vera aígjör bindindismaður.
«Bindindi» og '«ekld-bindindi» er prívat-mál,
sein landstjórnin á eklci að blanda sjer inní,
og frá kristilegu sjónarmiði er rnjer syndlaust
að vera ekki í bindindi, oins og' mjer líka
er syndlaust að vera íbindindi. Nanðungar-
bindindi er ]>ví óhafandi. Og svo er þess
vert að geta, að lög duga ekki, síst þar sem
embættisvaldið er svo veikt cins og á voru
landi, ef almennings álitið ekki styður þau.
petta eru nóg dæmi, þegar litið er til ýmsra
hígaboða, er út hafa verið gefin í seinni tíð,
t. a. m. spítalagjáldslaganna, liundaskattslag-
anna, o. s. frv. Og, að því er snertir bind-
indismálið, væri sú skoðun búin að fá rótfestu
nieðal almennings, að ofdrykkja væri synd og
skömm, og yfir liöfuð að tala átumein lands
og lýðs, þá þyrfti málið alls ekki að komast
í hendur landstjórninni. En eitt vildi jeg
þó til leggja í þessu máli,- og það er þetta.
Jeg vil, að alþing sje beðið um lög í þá átt,
að hver einstök sveit á landinu ráði því sjálf
á ári hverju með meira hluta atkvæðisbserra
manna, hvort sala áfengra drykkja skuli leyfð
eða ckki innan sinna endimarka það árið;
og í annan stað greiði livcr sá, er vínsölu
vill liafa, hæfilegt gjald fyrir livert ár, og
renni gjaldið í sjóð svoitarinnar, en aðrir en
þeir, er slíkt leyfi kaupa fyrir hið ákveðna
verð, fái undir engum kringumstæðum að
selja áfenga drykki. Með slíkum lögum myndi
miklu moira stútt að bindindismálinu heldur
en þótt stónnikið fjo væri lagt úr landsjóði
því til aðstoðar, og væri þó jafnframt í engu
gengið of nálægt persónulegu samvizkufrelsi.
Hinsvegar gæti hindindisfjelög víðsyega um
land haldið áfram og hreitt sig ut, en aðeins
’ prívat-fjelög, og á þann hátt myndi þau
Jdu góðu geta til leiðar komið. — Og
roætti herða, jafnvel þó engin ný ]pg
,fst. Yiðvíkjandi brennivínsmálinn, nefni-
lega á eptirliti lögreglustjórnarinnar með
hinum opinberu veitingahúsum. J>ar ætti
engin víndrykkja eða drabh að eiga sjer stað
á helgum dögum, og eklti heldur ætti það
að tíðkast, að menn fengi að sitja þar uppi
við samdrykkju fram eptir öllum nóttum.
En þessa er vitanlega Iivorugs gætt svo sem
vera her eins og nú stendur.
Norður-Múlasýsla er hið eina kjördæmi
á landinu, sem enu á þingmenn sína ókosna,
og híður nii kosningin, svo sem auðvitað er,
þangað til í vor. Alveg er óvíst, hverjir
muni gefa kost á sjer til alþingis-kosningar
þessarar, en nægan tíma fá menn nú til að
liugsa sig um. J>að er ein ákvörðun í hinum
íslenzku kosningarlögum, sem hæði í sjálfu
sjer er óhafandi, og sjerstaklega getur komið
sjer mjög illa við kosning þá, sem hjer er
fyrir liendi, þar sem líkindi eru til að liún
verði að fara fram fyr á vorinu en fjallvegir
eru orðnir alrunnir. Jeg á hjer við þá
ákvörðun, sem segir, að eitt skuli vera kjör-
þing í hverju kjördæmi. Afleiðingin afþess-
ari ákvörðun er sú, að iðulega sœkja ekki
kjörþingið nema þeir, er næst búa við kjör-
staðinn, en einkum þó þá, cr veðurátt og
vegir eru með lakara móti. Kosningar þær,
sem gjörðar eru á slíkum kjörfundum, sýna
þannig alls ekki vilja almennings innan kjör-
dæmisins, heldur aðeins Iítils lióps manna,
er næst hýr fundarstaðnum. J>etta þarf endi-
lega að hreytast, og einmitt í þá átt, að liver
hreppur hafi kjörfund út af fyrir sig, en
sama dag allir hreppar sama kjördœmis, og
sje svo eptir á talin saman atkvæðin úrþeim
öllum til að vita, hverjir kosnir hafa verið
að almennings vilja. En jsfnframt þessari
hreyting á því, á hvern hátt greidd eru at-
kvæði til alþingiskosninga, Nú eru atkvæði
greidd í heyranda liljóði, og þar sem hin
politiska sannfæring er elcki því sterkari er
mjög liætt við, að þeim manni. sje gefið
atkvæði sem ríkastur er í hjeraði eða sem
maður vill sízt styggja, hvort sem sannfæring
er fyrir því, að hann sje hið hezta þing-
mannsefni eða ekki. J>ví þarf pessu atkvæða-
greiðslu-máti að aftakast, og í hans stað ætti
hver einstakur kjósandi að gefa atkvæði á
seðli, og skyldi kjörstjórnin eða þeir menn,
er við atkvæðunum tæki, aðeins athuga, að
enginn hinna atkvæðisbæru manna kœmi að
meira en eiuum atkvæðisseðli, en hver ein-
stakur seðill skyldi athugast eigi fyr en
atkvæði allra væru innkomin, og væri þá
eigi unnt að vi4í, hvern hvor einstdcu* Lefði
kosið. Fyr en svona er komið, er alþingis-
kosningum íslendinga ekki komið í verulega
frjálst horf.
Með virðing
yðar
■ Jén Bjarnason.
Enis „úr Skagafirði44.
Hin tilvitnuðu orð í 41,—«42 tbl. Norð-
anfara f. á. eins og öll greinin, með yfir-
skript «Ur Skagafirði» er eptir mig, og til
þess að sanna áminnst orð, ef á annað horð
vor háæruvcrðugi* biskup vill taka trúau-
, (* Jeg nefni engan mann „herra“ , pá
leg orð mín, liíej^p jeg stuttlega yfir æfiferil
minn, og greini ár ogóstaði, livar jeg hef
dvalið til nálægrar stundar.
Jeg og við 5 bræður og 2 systur (hin
eldri nú öndnð), vorum alin upp á Úlfs-
stöðum í Loðmundarfirði og vorum þar fram
á fullorðins aldur. Alla þá tíð sem jog var
þar, frá því jeg fyrst mundi, og þar til jog
fór úr föðurgarði vorið 1855 liúsvitjaði
sóknarprestur vor, Jón sál. Austfjðrð, heim-
ili okkar, það er að segja: Ijet okkur öll
börnin lesa á bók og allt vinnufólk, ogund-
anskildi engan noma foreldrá okkar, lilíddi
yfir kverið og spurði úr því, þetta kalla jeg
húsvitjan annað ekki; að aflokkinni þessári
athöfn prestsins þökkuðu foreldrar okkar prest-
inum fyrir með kossi og lianda-bandi, og
ljetu okkur hörn sín og vinnufólk gjöra slíkt
liið sama. J>au sögðu opt, (það er mjer barns
minni) að presturinn kæmi eins og sendi-
hoði himnaföðursins, í húsvitjunarferðir á
heimili manna, til að fræða og áminna,
helga og hugga. Mjer innrættist þá harni
sú trú og liefi verið henni jafnan liáður síð-
an, því hefir mjer opt gramist hirðuleysi
presta í þessu efni, og reyndar satt að segja
finnst mjer forsómun þeirra vera þar í mest
innifalin. Sem áður er sagt fór jeg burt frá
foreldi'um mínum vorið 1855 að Ketilsstöð-
um á Yöllum, dvaldi þar veturna 1855—56,
1856—57, livorugan þann vetur liúsvitjað
mitt hcimili, og þótti mjer kynlegt. Yorið
1857 fór jeg heiin aptur til móður minnar,
er þá var orðin ekkja, veturinn 1857—58
húsvitjað af sama presti einsog áður, með peim
mismun að elzta bróður inínum, sem þá var
giptur, var sleppt frá lestri. Yorið 1858
(pá liafði jeg 6 urn tvítugt), íluttiunst við
móður mín sál. og 4 yngri systkyn mín á-
samt 4 vandalausum (2 unglinguul) búferl-
norður nS önTðsvlIc á STalB á i'ðsstr ÖJld,
öllum þar alveg ókunn. þ>ar vorum við ár-
in 1858—59, 1859—60 (og jeg með 7 manns)
árið 1860—61, ekkcrt það ár húsvitjað; árið
1861—62 var jeg aptur á Ketilsstððum á
Völlum, ekki húsvitjað. Veturna 1862—63,
1863—64 hafðist jeg við sem barnakennari
urn Köldukinn, Ljósavatnsskarð, Fnjóskadal
og Svalbarðsstrðnd, ekki eitt einasta heimili
sem jeg dvaldi á húsvitjað þá vetur, og jeg
heyrði alls engan minnast á þær.
nafnbót álít jeg tilheyra guðdómsins per-
sónu einni, því er það ekki af vanvirðu
við vorn elskuverða háæruverðuga hisk-
up, að jeg nefni hann það ekki frekar
en aðra menn.
enda allt með því að spyrja gestina, hvort
þeir álitUj að hún gæti haldið sóma sinurn
með því að lifa samán við slíkan harðstjóra.
En þe^si ljóta hugsan hvarf undir-
eins, er hann leit framaní Areliu; hún
brosti og blíðan skein út úr lienni,, . Hún
vírtist horfa á liánn moð somu ást og fyr;
cngir hrekkir sýndust búa í súlu hennar.
J>egar liún því itrekaði spurninguna uin
kvöldboðið, hneigði hann sig og játaði mcð
því.
Nú var beztu vinum þeirra boðið, þar
með prestinum, og var liann beðirm að
hafa bróðurson sinn með sjer; hann hafðí
heimsótt prestinn, og var all-nafnfrægur
orðinn fyrir skáldskap og sögústníði. J>au
hjónin báru livort í sínu lagi mikla um-
Ityggju fyrir því, að allt yrði sein bezt og
skemmtilegast í boðirtu um kvöldið. Um
kvöldið voru góðir rjettir og góð vín á
borðum; þau hjónin voru vingjarnleg og
glaðleg við alla; og allir virtust vera glaðir
og ánægðir. Menn töluðust gleðilega við, og
þögðu aldrei, og enginn tók eptir neinum
lasleika hjá fógetanum; hann var þvert á
mót hinn fjörugasti og glaðasti. |>au hjón-
in skemmtu gegtunum til skiptis, eins og
þau hefðu talað sig saman utn það. J>etta
þótti engum kyn. Ef hán var við þagði
liann reyndar. En hún hafði þá lag á því,
að snúa atliygli gestanna til sin með ýms-
um hnittiyrðuin til hins og þessa, svo að
enginn tók eptir þögn hans. Gengi liún
aptur á mót út, til þes3 að sogja fyrír um
eitt eða annað — og það þurfti hún opt
; að gera —, tók fógetinn til orða, og gaf'
konu siuni ekkert eptir í þvi að skemmta
' gestunum. Loks urðu allir mjög glaðir og
| hreifir.
Árélía siieri þá máli sínu til hins
{ unga skálds, sem komið hafði með prestin-
I um: það gæti verið garnan, að haf'a eitt-
hvert rit, scm hefði inni að lialda allar
J
ástasögur og ástarorð; haldið þjer eklci
það?
Á frúin við, eins og þetta liefir verið í
raun og veru, eða til búið upp úr sjer?
spurði skáldið.
Eins og þetta hofir verið í raun og
veru, svaraði hún.
J>að yrði víst stóra bókin, sagði hann.
J>að er víst, svaraði hún; en það yrði
einungis að taka hið verulegasta. Af mörg-
um ástarsögum, er væru hver annari líkar,
væri nóg að taka eina. Jeg held, að slík
hók væri skemmtileg í fleiru en einu tilliti.
Meðal annars mætti sjá af henni gott sýn-
ishorn af tímum og siðuin, og nútíminn
gæti haft gott af því. Slík hók mundi
einnig verða gagnleg hanclbók fyrir skáldin.
Mjer þykir skáldin eigi veramjög uppfynd-
ingasöm, þegar þau lýsa ástalífi; hvað eina
líkist öðru, nema ástalýsingar Oehlénschlæg-
ers. Hve opt hora menn eigi þá spurningu
upp fyrir sjcr : hvornig ætli hinn eða þessi