Norðanfari - 30.04.1881, Page 3

>
— 63 —

er j)6 bætt peirri atbugasemd, að þctta megi
eldci leyfa pá sunnudaga í föstunni, er prje-
dika skuli útaf píningarsögunni. Hverjir eru
peir sunnudagar? |>etta er vitleysa og ekki
annað. «Að prjedika á sunnudögum út af
liinum svo kölluðu «pistlum», sem í liand-
bók presta standa, veit jeg ekki betur en
alltaf hafi leyfilegt verið, eða hví skyldi peir
hafa verið tilsettir sem standandi textar í
kirkju vorri, ef ekki hefði verið ætlast til, að
út af peim yæri prjedikað? Og ef petta
liefir hingað til verið leyfilegt, hví skyldi pá
biskupi nú gefin lieimild til að leyfa prest-
um að prjedika út af pessum textum til
skiptis við guðspjallatextana? Annaðhvort
setti prestum að öllu leyti að vera heimilt, að
vclja sjer sjálfir biblíutexta til að prjedika
út af í hvert sinni, eins og víða er nú
orðið ofaná í hinum ýmsu kirkjudeildum
kristninnar og sjerstaklega í öllum deildum
reformeruðu kirkjunnar (hinum gömlu guð-
spjalla- og pistla-textum, er pó enn haldið
að nafninu í meira hluta biskupalegu (eður
enslcu kirkjunnar), ellegar, ef pað pætti of
frjálslegt, að hafa tvenna guðspjalla- og pistla-
texta til árshringsins, eins og nú er orðið
hjá Svíum. J>eim prjedikara sem ekki er til
pess trúanda, að velja sjer sjálfur hæfilegan
prjedikunartexta, sýnist ekki heldur ætti að vera
trúandi tfl pess að vera prestur. Margir prest-
ar prjedika ekki heldur eins og nú stendur
útaf liinum fyrirskipuðu guðspjöllum hand-
hókarinnar, pó að peir að nafninu hafi pau
fyrir texta, lieldur taka að eins eina máls-
grein eða eitt orð úr pessum texta og setja
pað í meira eða minna laust samband við
pað, sem peir hafa fyrir aðalefni 1 prjedikun
sinni, og ganga pannig í rauninni alveg fyr-
ir utan pennan svo kallaða texta. Verða
peir pannig að cins í orði kveðnu bundnir
við liina fyrirskipuðu kafla ritningarinnar.
Alltítt mun pað og vera, að prestar í byrj-
un prestskapar síns útvegi sjer skrifaðar prje-
dikanir út af liinum ákveðnu helgidagatext-
um eptir pá presta, sem dánir eru eða dottn-
ir úr sögunni, og nota pær, sem sínar eigin.
En petta kemur, ef til vill ekki pessu máli
við , með pvi liið sama mætti bralla, pótt
prjedikunartextarnir væri frjálsir.
J>að er eitt starf, sem mjer sýnist brýn
nauðsyn til bera, að losa' presta við jafnvel
pótt ekki pætti enn korninn tími til að' losa ‘
kirkjuna við bönd hinnar veraldlegu stjórn-
ar. það er bólusetningin. Hún hefir liing-
að til hjá mörgum prestum farið mjög í
handaskolum, eins og líkindi voru til, par
sem petta er allumfangsmikið starf í víð-
lendum sóknum. En pað, hvernig íslend-
ingar í Hýja íslandi hjerna um árið hrundu
niður úr bólunni, hefir að minnsta kosti
sannfært alla pá, er að pví fólki stóðu um
pað, hve voðalegar afieiðingar geta orðið af
pví, ef bólusetning er vanrækt. Hjer í Seyð-
isfirði lítur út fyrir að alls engin bólusetn-
ing hafi átt sjer stað síðan 1873, jafnvel eigi
á fermingarbörnum, og mun petta varla eins
dæmi. Nú vildi jeg leggja pað til, að lijer-
aðslæknununr yrði að ölluleyti falin bólu-
setning um allt land á hendur, og prestar
losaðir við hana. Hún er starf, sein bein-
línis heyrir undir verksvið peirra, en meðan
læknar voru nær pví engir í landinu, eins
og áður var, neyddist stjórnin til að fela
prestum hana á hendur. Nú er pað ástæðu-
Jaust lengur.
Jón Bjarnason.
Úr Austur-Skaptafellssýslu, 28. febr. 1881.
„Hjeðan eru helztu tíðindi: Svo lrarður
vetur að elztu menn muna eigi jafnharðan,
vegna stöðugra frostgrimda og storma, og
í flestum sveitum hefur stöðugt verið gefið
inni öllum skepnum siðan vika var af vetri
Með nýárinu kom góð hláka, sem hjelzt
vikutima, en pá komu sömu ókjör og
hjeldust stöðugt par. til nú síðustu dagana
á porranum; hærzt steig frostið hjer 17° á
E. og er pað langt yfir pað, sem nokkrir
menn muna hjer syðra, sízt svo langvar-
andi. Hafís kom hjer suður 19 f. m., og
um tima var hann svo mikill, að ekki sá
út yfir hann á hærstu fjöllum; nú síðan
suunan áttin kom hefur hann talsvert
minkað. Tveir hvalir fundust dauðir í hon-
um í Suðursveit, og náðist litið sem ekkert
af öðrum peirra og hvarf pegar aptur, en
hinn hafa menn von um að náist mest-
megnis. Bjarndýr sáust hjer nokkuð mörg
og var 1. unnið hjer í Nesjunum og annað
í Hálspinghá við Djúpavog. Til Nýárs var
hjer mjög kvillasamt, lögðust nokkrir og
komust hætt í bólgusótt; svo gekk hjer
pungur kveffaraldur, pó dóu engir, og sið-
an nefndan tíma hefur verið almenn heil-
brigði. Ejárhöld hafa og mátt heita góð,
nema pað sem bráðafárið hefur orðið mjög
tilfinnanlegt á sumum bæum, hefði nú ekki
komið pessi bati, eða verði hann skamm-
vinnur, pá verða almenn bágindi hjer um
sveitir með heybjörg. Á Papaós, er allt
protið nema litið eitt af matvöru, sem nær
pó skamt til pess að fylla allra pörf, ef
hafísinn skil'di tálma skipakomum og alla
bjargarvotl af sjó. Ullin varð hjer 1 kr. í
sumar og fjárprísinn pótti polanlegur í
haust, en sú grófa sortering á kjöti og
gærum, verður ætíð tilfinnanlegust fyrir pá
er fáar kindur eiga, pví að peir eiga bágt
með að velja um.“
* „Nú samstundis fvjettist að hvalurinn,
sem jeg gat um hjer að framan, sje rekin
frá og tapaður tæplega hálfskorinn, 25
febr., en sama piða og sunnan átt“.
Brjef úr Reyðarfirði dags. i marz.
„Mikið hefur ágengið í vetur af stór-
viðrum frostum, kaföldum, ísrekum og ísa-
lögum. Muna engir jafn stöðug og hörð
frost einkum um Pálsmessu. Jarðlaust má
segja algjört yfir alltfrá porra byrjun. Al-
menningur i voða staddur með heybjörg,
batni eigi bráðlega verður fellir meiri og
minni. Kornbyrgðir voru sæmilcgar á Eskif.
í haust og sumar talsverðar enn, pó skamt
hrökkvi ef gripum verður farið að gefa
pað. Marga hefur kalið í vetur hjer eystra;
er sagt að 2 menn í Hjeraði muni missa
fætur og pessutan peir 3, sem kólu i vetur
á Seyðisfii’ði. Jeg vil kalla vetur penna
„Fótbít“ bæði fyrir fótamissir svo margra
dugandi manna og svo er jeg hræddur um
að hann sníði fætur undan aðal bjargræði
manna, par sem kvikfjenaðurinn er, ef
pessu heldur fram“.
Brjef úr sömu sveit dagsett i marz.
„Jeg hefi nýlega heyrt að hreppstjórinn
á Ketilstöðum á Völlum Sigurður Hall-
grimsson, hafi nýlega gjört falt hey fyrir
2000 kr. handa hrepp sínum, ef borgað
yrði í peningum eða fje í siðasta lagi í vor.
Maður pessi á gróflega mikil hey ný og
gömul“.
Einnig úr sömu sveit dags. í marz.
„Hjeðan að austan, er fátt annað að
frjctta, en sára neyð yfir allt austurland
með björg handa skepnum, að visu eru
einstakir menn i hverri sveit, sem komast
af enn sárfáir, sem hjálpað geta; 3—6
menn eru nú í síðustu viku góu alveg
bjargarlausir, nema fyrir kýr. í flestum
sveitum mun likt vera ástatt og svo að
tínast upp fram eptir einmánuði og fjöldi á
protum um sumarmál. Vetur pessi hefur
verið einhver sá eikennilegasti, sem jeg
man eptir, engin sjerleg snjó pýngsli, opt
, jarðir, en vegna grimmda og livassviðra ekki
getað notast. Síðan um kindilmessu hefur
heldur dregið úr grimmdunum, en blotarnir
aptur fjölgað og snjór á milli, nú síðast
liðna viku hefur skipst á annan daginn
kraparigning, svo nú er einlæg gljá yfir láð
og lög. Hafísrek fyrir austur landi er svo
mikið, að pað hefur ekki í manna minnum
verið annað eins. Bjarndýragangur hefir
hjer verið meiri, en nokkru sinni áður en
fá unnist, einungis 1 í Seyðisfirði, 1 í
Norðfirði 1. í Fáskrúðsfirði og 1 í Álfta-
firði. Hvergji hefi jeg heyrt getið um nein
höpp með ísnum. Heilsa manna hefur
mátt heita i góðu lagi í vetur, að undan-
skildum brjóstveikum mönnum, sem pessi
fjarskalega kulda tíð hefur átt svo ílla við
og mennirnir, sem víðsvegar liggja meira
og minna kaldir; ungur bóndi og efnilegur
Hans Hansson að nafni á Stóra-Sandfelli
i Skriðdal, lá úti eina nótt á svo kölluðum
pórudal, hann missir fætur um mjóaleggi
eða ofar. Sumir vilja kalla penna vetur
„Fótbit“, en jeg vil kalla hann „grimma
Fótbit“.
Úr brjeii dagsett 17. marz 1881.
„Eitt bjarndýr var unnið á Nesi i
Jíorðfirði, pað hafði bitið hund, sem hljóp
á móti pvi, svo varð að drepa hann.
Sigfús Sveinsson bóndi par skaut pað,
. annað dýrið var skotið af Sigbirni á Höfða-
húsum i Fáskrúðsfirði, hann skaut til pess
ofanaf klöpp, en annað dýr var hjá pvi og
særðist líka, fóru pau pví að bíta hvort
annað, af pvi pau sáu ekki hvaðan skotið
kom, og að líkindum hefur pað drepist
líka, pví pað mæddi blóðrás, og hjelt eitt-
hvað suður isinn, en dimmt var orðið, svo
að peir gátu eigi veitt pví eptirför og
hvergje hefur spurzt til pess síðan, priðja
dýrið var skotið suður í Hálspínghá, og
vog skrokkurinn af pvi 430 pd. og í mag-
anum voru 40 pottar af sellýsi, 4. dýrið
var unnið af Mýramönnum i Nesjum.
Smaladrengur frá Seljateigshjáleigu í
Reyðarfirði var sendur til að hleypa út
sauðkindum par úr beitarhúsi, skammt
fyrir innan bæinn, en pegar hann var
kominn rúmlega miðja leið heim aptur,
sjer hann hvar 3 bjarndýr koma sunnan
frá Stuðlaheiði, millum hans og beitarhúss-
ins og hjeldu uppá svo nefndán Sljettudal,
sem sameinast aptur Fagradal, er liggur
til Hjeraðs, pau lentu út i Eyða-]j>ínghá og
svo til sjávar öll meinlaus, en viða sást til
ferða peirra“.
Af Suðurnesjum.
Árið byrjaði með liagstæðri hláku, og
stóð svo frammyfir prettánda að útigangs-
fjenaður hafði fjörubeit góða, og hresstist
mikið en svo byrjuðu aptur frosthörkurnar
p. 11. janúar og fóru úr pví vaxandi með
miklum gaddi, lirímfalli og norðanveðri;
pangað til hafði mikill afli fengist á lóðir af
porski.
]pann 25 (á Pálsmessu) var mjög mik-
ill gaddur pó tók frostgrimmdin yfir dagana
28.-29. og 30., voru pá lagðar allar víkur