Norðanfari - 13.06.1881, Blaðsíða 2

98 —
Old Tor cr bimlindisold:
íslendingar! komið á þjóðbindindi!
(Framhald). það er langt siðan að
hin algjörðu hindindisfjelög fóru að mynd-
ast í Norðurameriku og Bretlandi, var pað
liklega rjett skömmu eptir 1830. En Ás-
hjörn Kloster (1823—1876), sem hjer á
íslandi kynnti sig svo afbragðsvel og hjer
ferðaðist nokkuð um 1861, gáfumaður mik-
ill, eigi veruiega skólagengirm, en mjög vel
sjálfsmenntaður, hæði í nýjum málum og
öðru, frábærlega bifiíufróður, iðju- og þol-
gæðis-maður einstakur, trúhetjan, mann-
vinurinn, bindindispöstulinn mikli, hann
mátti heita að kveikti og skapaði pessa
stefnu í Norvegi. Hann var mjög hand-
genginn hinum stórauðugu bindindisbók-
menntum enskrar tungu og dvaldi eitthvað
á Englandi í tvö eða prjú skipti. Hefir
líklega enginn betur enn hann valdið
pessari bindindishreyfingu (Totalaf-
holdsbevægelsen) hjer á Norður-
löndum. Hann stofnaði útbreiðsluverkfæri
bindindisins (Totalafholdenhed-
e n s 0 r g a n), pað var „A f h o 1 d s b 1 a d-
e t“, rjett um sama leyti og hann um jólin
1859 stofnaði hið fyrsta bindindisfjelag al-
gjörlegs bindindis, sem verið hefir stofnað í
Norvegi og var pað í Stavanger. Blaðið og
stefna pess er kunnugt ýmsum hjer á landi
er minnast pess, að Kloster gaf hingað
mörg exemplör blaðsins, sem og fleiri smá-
rit sín. Bindindkblað Klosters hjet eigi
„Afholdsbladet“ nema fyrsta árið; úr pví,
síðan 1861, hefir pað heitið „Menneske-
vennen“. Fyrsta árgang af „Menneske-
vennen“ gaf Kloster hingað, eitt exemplar
hverju prestakalli og liklega gaf hann fleir-
um. „M.v.“ lifir en hinu bezta lífi og byr-
jar hinn 21. árg. hans með pessu ári.
Kloster gaf út „M.v.“ meðan honum entist
aldur til. Nú er nýfarið að gefa blaðið út í
Kristjaníu í annað sinn, en lengst um var
pað gefið út i Stavanger. Blaðið hefir alltaf
verið mikið gott, en nú er sjerilagi ytri
frágangur pess enn betri en fyr. það er
24 arkir s t ó r a r, pappir hinn ágætasti og
svo letur, myndir margar, merkar og fag-
rar. Yæri líklegt að minnsta kosti allir
prestar hjer á landi vildu kaupa petta á-
gæta blað. Ef pað gæti einhverjum verið
leiðbeining leyfi jeg mjer að setja hjer pað
sem stendur aptast á hverju númeri:
„„Menneskevennen kan bestilles paa nær-
„meste Postanstalt og í Kristjanía í E. C.
„Björnstads Expedition Toldbodgaden nr.
„40. Prisen er 1 Kr. 50 0re Aaret, forsendt
„med Posten 1 Kr. 65 0re. I Partier paa
„minst 25 Exemplarer 25 0re billigere
„Betalingen erlægges forskudsvis. — Ud-
„givet af det norslce Totalafholdsselskab og
„redigeret ved prakt. Læge 0. Nissen““.
— þessi hin síðustu 20 ár eða rúmt pað,
síðan Kloster byrjaði bindindisstarfsemi
sína í fullum krapti í Norvegi, pá hefir
bindindið (T o t a 1 a f h o 1 d e t, Totalismen)
tekið mikinn proska um endilangan Nor-
veg, eru alltaf að koma upp ný og ný fje-
lög. Höfuðstjórn og sameiningar fjelag, er
veitir hið almenna eptirlit, ráð og yfirlit, en
fær skyrslur og tillög frá hinum einstöku
fjelögum, er nú í Kristjaníu, en var lengst
um í Stavanger. Auk pess eru hjeraðafje-
lög eða landshlutafjelög. sem milliliður
(Kredsforeninger). En fulltrúafund-
ur fyrir allt norskt bindindi, er árlega
haldinn á einhverjum stað eptir samkomu-
lagi. í prándheimi á hann að vera að
sumri. Næstliðið sumar var pessi fundur
(det norske Totalafholds 13.
Generaltnöde) haldin i Stavanger 19.
og 20. júlím. Árið par áður, 1879, var
fundur pessi í Skien. Stórpingið veitir hátt
á fjórðu púsund króna til ritbreiðslu og
styrks bindindis 5 landinu og ræður höfuð-
fjelagið (Central.foreningen) hve
fjenu er varið og er pví varið einkum til
að styðja blaðið „Mv.“, útbreiða bindindis-
rit, smárit (Traktater e. tracts) og
til að launa umfarandi bindindis prjedik-
endum (Agenter. Emissærer). ping-
ið veitir ennfremur auk pessa fjár nokkuð
á. 3. púsund króna til útrýmingar áfengis-
drykkju í landinu.
J>á er að reyna að lýsa pví bindindinu
er jeg setta í hinn efsta flokk og jeg get í
bráðina eigi kallað annað en „The Gooð-
templarisrae“ (The order of the
G o o ð T e m p 1 a r s). þessir bindindis-
menn „Godtemplar“-arnir hafa eigi aðeins
fyrir stefnu og fasta höfuðreglu algjörða
afneitun áfengisdrykkju fyrir sjálfan mann
og aðra, heldur og algjört bann.
Stefna peirra og grundvallarlærdómar eru
pessir: 1. Algjört bindindi fyrir allt á-
fengi smátt og stórt til drykkjar. 2. Al-
gjört verzlunar bann á áfengisvökva til
drykkjar, er gildir fyrir öll tilfelli. 3. Al-
gjörlegt bann gegn áfengisgjörð og innflutn-
ingi áfengisins til drykkjar. Að bannið geti
orðið samkvæmt föstum pjóðvilja í laga-
formi með nægum sektum. 4. Tilraunir og
kappsmunir að skapa heilbrigða og skyn-
sama alma.nnaskoðun (0 p i n i o n) um
bindindi, með pví að breiða sannleikann
kostgæfilega út með peim háttum og tilhög-
unum, er upplýst mannelska getur haft
pekking um. 5. Val góðra og ráðvandra
manna til að stjórna lögunum. 6. |>olgæði
í tilraununum til pess að frelsa einstaklinga
og sveitir frá hinni hræðilegu plágu, pol-
gæði og útliald gegn mótstöðu og erfiðleik-
um af öllu tægi, pangað til augnamiðinu
er náð og sannleikskenningin (o: „Princi-
pet“) almennt viðurkennt.
Svo sem í pessum fjelgsskap er liin
mesta alvara, látlaust úthald og einbeitt
stefnufesta, eins er i honum innilegasta
bræðralag, samlieldi og samkomulag. En
eins og fjelagsskapurinn er að einu leytinu
alheimslegur og tekur upp í sig menn af
báðum kynjum, öllum trúbrögðum, pjóð-
um og stjórnjátendum, (pótt inntakan sje
að vísu eitthvað bundin við einhverskonar
eptirlit pað sem trúskoðun og siðferðis ein-
kunn snertir), — pá er samt fjelagsskapur-
inn hjúpaður leyndardómsblæju nokkurri,
svipað pví nokkuð, sem á sjer stað með
Frímúrarana. J>eir hafa einhver teikn, er
peir einir pekkja hver annan á, og pótt
peir aldrei hafi sjezt eða hafi heyrt hvor
annars getið, pá hittast peir (pær eða pau)
sem góðir bræður, systur eða syskin; set-
jum t. d. íslending og Kínverja, Afriku-
svertingja og Norðmann. Höfuðlærdómar
peirra og stefnur eru pó kunnar og optast
liinir almennu fundir, einnig opt ályktanir
og úrskurðir. Nefndir peirra halda leyni-
fundi. Eitt af stefnum peirra er að ná
æskunni, eins og „Yonarsambandsins“, er
siðar mun frá sagt. G ood-templara-orðan
skiptist eins og Frimúrara-orðan í stúkur
(Loger 1. lósjer) og mega í engri stúku
vera fleiri en 100 meðlimir, til pess regla
og eptirlit sje áreiðanlegra. Hinar einstöku
stúkur hafa sameiningarstúkur eða fulltrúa-
stúkur og svona gengur pángað til komið
er til alpjóðar stórstúkunnar i London. Á
hverju ári er haldið einskonar fulltrúaping
fyrir alla orðuna á einhverjum stað par
sem afl pessa fjelagsskapar er eigi hvað
minnst. Slík hreyfanleg ráðsamkoma eður
ping (bevægelig Conferenz) var t.
d. haldin í Madison í Bandaríkinu Viscon-
sin árið 1872, en í London 1873. Stúkur-
nar velja hver sinn „officera“ og ráða inn-
tökualdri og hálfsmissiris tillagi, en verða
að borga nokkuð til stórstúknanna. Konur
eru einatt í háum embættum orðunnar.
Hefðar kona ein í Indiana kallaðist
„s t ó r v e r ð u g“, og var petta eitt em-
bættið. Svo sem Norðuramerikumenn,
helztu frumhreifendur nýtimafrelsisins, hafa
verið frumkvöðlar bindindisins á vorri öld,
svo hafa peir og orðið fyrri til en aðrir,
að komast á æðri stigin. þannig var pað
með pennan hinn fullkomnasta og góð-
gjarnasta bindindis fjelagsskap, pann hinn
aflmesta og pann sem mest elskar vísindi
og bókmentir. Fyrsta stúka orðu pessarar
var stofnuð í New-York 1851 af fáeinum
kristilega sinnuðum og góðhjörtuðum mann-
vinum. þetta var upphaf orðunnar og
stækkaði hún furðufljótt. En samlanda
ófriðurinn mikli og grimmi milli Suður- og
Norðurríkjanna (1861—65) dró alla dáð úr
orðunni; og merkilegt er pað, hvað fáum
var kunn tilvera orðunnar auk heldur á
Englandi sjálfu um nokkur ár; pannig er
stundum farið dult með bindindið eður
bindindishreyfingar, pótt síðar sjáist, að
pær voru hinar merkustu og ávaxtarsöm-
ustu. ' þetta vill endurtaka sig í hverju
landi, en samt minnkar pessi pögn meir
og meir, enda verður eigi spyrnt móti
broddunum. En nú betur til sjálfrar sög-
unnar. Eptir samlanda ófriðinn fjekk orðan
nýtt afl, svo að árið 1868 var meðlimafjöldi
áætlaður % milljón. Árið 1867 stofnuðust
2200 stúkur og 215,000 gengu pað ár í
orðuna. 6—7 árutn seinna kornst pessi
hreyfing til Stóra-Bretlands og voru 1877
stofnaðar par um 3000 stúkur. jpvílíkan
fjarslca vö^t og viðgang, getur varla nokk-
ur orða sýN^á jafnstuttum tíma. Hún er
nú útbreidu í öllum heimsálfum og veit