Norðanfari - 28.06.1881, Blaðsíða 3

— 94 —
tlrekka áfengt 51, en raunar var ölið þá
eigi eins að óttast; eins og nú. Eptir köf-
úðstefnu hálfbindindisins að afneita öllum
stóráfengum drykkjum; varð reglan pessi,
aðafneitabrennivíni og öllum
drykkjum par afblönduðum, en
61gu-áfengisdrykkirnir (de gærede Drikke)
leyfðust yfir köfuð eptir kófsreglum, petta
voru vín- og öltegundir, er menn kugðu
minna mein gjörði, eða alls eigi, ef í hófi
neytt væri; en brennivínið var til dauða
dæmt sem drykkur, jeg ætla keldur eigi að
áfrýja peim dómi. Undir brennivíninu var
skilið: allir hinir brenndu áfengisdrykkir
(de destillere Drikke o: spirituöse) t. d.
brennivínið sjálft, rom, arak, cognak, genever,
ákavíti (Aquavit), likör, grog, punch, toddy
o. s. frv. |>að segir sig sjálft að punch
eða toddy af víni var leyfilegt. Heil rit
voru gefin út um petta hálfbindindi fyrrum;
jeg kefi sjeð lieila bók um petta efni,
„Haandbog i Afholdsreformens Grundsæt-
ninger“, eptir K. N. Andresen, 3. Udg.
Kristiania 1848. Sýnir petta að vísu hvað
mikil rækt var lögð við pessa tegund bind-
indisins og hafa bindíndisfjlög pessarar
tegundar í öllum sinum ófullkomleika og
með ónýtum grundvelli sinum samt gjört
mikið gagn og eru pau enn við líði sum
staðar eigi svo fá t. d. í Noregi og Svípjóð;
eigi að siður, sem öll von er, er eigi annað
liægt að sjá, en að petta hálfbindindi hafi
lifað sitt hið fegursta og verða að víkja
alveg fyrir liinu æðra og fullkomnara bind-
indi, sem í sinni einföldu höfuðreglu hefir
svo mikla festu og sigrandi lífsafl. 1 hálf-
bindindinu geta menn bæði lært að drekka
og vaní pannig gefið lyst, pótt b'önnuð væri
ölvan, enda líka hitt, að alls eigi má taka
drykkjumenn inn í pennan fjelagsskap.
Og enn fremur, að pað virðist svo augljóst,
að visindin dæmi petta bindindi ófullkomn-
ara og lægra stig, en hið algjörða bindindi,
eður pað hið eiginlega bindindi, er jeg kalla
hjer hið priðja stig. A öðru stiginu slær
saman tvennu ósamkynja, hófi og bindindi,
par sem pó í sjálfu sjer er að tala um
sama hlut, pað er áfengi og virðist lítið
betra opt og tiðum að drekka pann alko-
holsdrykkinn, sem tekur upp mikíð rúm í
likamanum og gjörir meirí pyngsli t. d. í
magapokanum, heldur enn hinn, sem vegur
minna og fyllir minna rúm; par fyrir neita
jeg eigi pessu, að eptir pví sem alkohólið
er drukkið meira, eptir pvi verra. En
pynntir brennivínsdrykkir eru pó t. d. eigi
áfengari en sumar vintegundir. Auk pess
getur hálfbindindi eigi verið fyrir alla og
pví eigi svipað pví að vera alpjóðlegt og í
pessu er æfinlega ásteyting og eins og viður-
kenningin sje um pað, að smá-áfengisdrykkja
sje gagnleg eða nauðsynleg, sem visindin
sjálf eru nú farin að mótmæla, sem og
reynslan. Hjer hefir bindíndið kennt vis-
indunum að leita og finna, enda ferst nú
visindunum vel við bindindið.
(Pramludd).
Söngbækur Jónasar Helgasonar..
pað er hryllilegur vottur pess, hvað
vjer Islendingar erum skammt á veg komnir,
i sönglistinni, að alpingi vort skuli verja fje
landsins til pess að Jónas Helgasson geti
klakið út söngheptum sínum, sem pví miður
eru svo úr garði gjörð, að jeg ímynda mjer
að pau — eins og pau nú eru — muni
heldur vera pjóð vorri til ógagns, en veru-
legra nota; og er pað álit mitt, að pví fje,
liefði verið betur varið Jónasi til hæfilegrar
menntunar, hvað söngfræði viðvikur.
Jeg hefi hugsað mjer með riti pessu,
að sýna yður heiðruðu landar fram á nokkuð
af pvi, sem mjer sýnist ekki alveg riett hjá
Jónasi, ef pað máske, skyldi geta hjálpað
einhverjum, sem af eigin krapti er að stafa
sig fram úr söngreglum og söngbókum
Jónasar, og pættist jeg pá vel hafa unnið,
ef ritkorn petta skyldi geta leyst einhvern
söngfræðis rembihnút lians fyrir slika.
Jeg ætla pá fyrst að minnast á söng-
reglurnar (2. útgáfu) og síðar á sönghepti
pau er alpingi hefir styrkt að.
Jeg minnist pá fyrst á 3. grein: „Um
nótnagildi sem aukin eru með tengibogum
og punktum". far segir hann (Jónas) að
tengiboginn, breyti nótnagildinu, frá pvi sem
talað er um í annari grein; slíkt er fjarri
öllum sanni, en hitt er rjett að tengiboginn
bindur saman, tvö, eða fleiri nótnagildi —
pó óbreytt — er pá berast fram í einni
heildv
í 8. gr. segir hann undantekningarlaust,
að áttundu partarnir í % tact sjeu flokkaðir
3 og 3 saman og aptur að áttundu part-
arnir í 3/4 8jeu flokkaðir 2 og 2 saman;
petta er jafn gagnstætt sanni og hið fyrra,
pví pað mun langtum tíðar fyrir koma,
að áttundu partarnir sjeu sundurlausir, enn
fremur ekki all sjaldan, að áttundu part-
arnir í 6/8 tact sje flokkaðir 2 og 2 og í
3/4 tact 3 og 3 saman.
1 14. grein segir hann að á nótna-
strengnum rúmist aðeins 9 nótur, en purfi
að hafa aukastryk ef fleiri sjeu brúkaðar;
petta er nú máskje ekki mjög skaðleg villa,
en allt um pað er pað rangt, par hvorki d
fyrir neðan eða g fyrir ofan nótnastrenginn,
með G lyklinum hafa aukastryk.
í 20. gr.: „Um tónbil“ segir hann að
Qvartar og Qvintar sjeu hvorki til stórir eða
litlir; petta er hrein og bein vitleysa, pví
hver sem pekkir tónbil C durs raddstigans
hlýtur að viðurkenna að hvortveggja er til,
og mun pað ekki hafa haft all-lítil áhrif
á sönghepti hans, hvað raddasetningunni
viðvíkur, að hann hefir helzt til illa skilið
petta mikilvæga atriði söngfræðinnar, sem
síðar mun getið verða.
í 22. gr.: „Um auka- eða viðhafnar-
nótur“, í dæminu um eptirslögin 1. tact
eru í rithættinum 2 áttundu partar bundnir
saman, sem koma út í framburðinum sem
16. partar með komraum yfir, bundnir
saman, en pó með 16. parts pögnum í milli;
petta er einnig bláber vitleysa, sem á engum
rökum getur verið byggð.
Enda pótt margt fleira mætti tiltina í
Söngreglunum pá mun pó pað sem pegar
er talið vera hættast við að geti afvega leitt.
Jeg sný mjer pá að söngheptunum,
sem mjer sýnist að mörgu leyti svo frá
gengið, að jeg hlýt að minnast dálitið á pau.
Fyrir pað fyrsta er illa hægt að sjá til
hvers pau eru gjörð, nema hvað nóturnar
gefa manni ímyndun um að pað eigi að vera
söngbækur, pví sum lögin í pessum tvírödd-
uðu heptum, (sem mun vera ætluð fyrir
börn,) eru útsett fyrir karlmanns raddír.
Heptin eru pess utan sjerlega illa úr garði
gjörð, hvað tacti viðkemur, nl. víða tact-
villur, sem hvergi eru leiðrjettar.
Sama er að segja um prí- og fjórrödd-
uðu heptin, að pað er alveg óvíst (yfir höfuð)
fyrir hvaða raddir pau eru útsett.
011 heptin í heild sinni, úa og grúa
samsönglegum (Harmoniske) ritvillum. 1.
eru peirra helztar hinir áðurnefndu Qvintar,
eða Qvintleiðslur, er hreint ekki mega eiga
sjer stað. 2. Octövuleiðslur sem einnig erú
óleyfilegar, og pað kveður svo rammt að,
að slíkir gallar lcoma fyrir í tvírödduðu, og
Qvintar og Octövur í sama accordi i
fleirrödduðú.
3. accordar sem ekki mega koma fyrir
hver á eptir öðrum (Uforberedte). 4. cro-
matisk um breyting á tónum, sem fyrir
hafa komið, í hærri eða lægri rödd i næsta
accordi á undan (Tverstand).
Eitt er eptir enn og pað allmerkilegt,
„eitt“, sem jeg seint fæ skilið, af pví pað
mun óvanalegt, nl. að Jónas lætur prenta
sum lögin, aptur og aptur og pá allt öðru-
vísi, „sömu lögin eptir sama manninn“, og
er pað óskiljanlegt að hann skuli ekki geta
tekið lögin rjett upp aptur, pau sömu og hann,
áður hefir látið prenta. Jeg furða mig pví
ekkert á pó hann rangfæri lög, sem liann
í fyrsta sinni tekur úr útlendum bókum.
já, pað er ekki Guðjónsen með sjálfsað-
finningarnar og vandvirknina, sem nú heldur
i taumana.
Yjer hljótum að finna hve parflegt og
ómissandi pað er fyrir litbreiðslu sönglist-
arinnar, að hafa söngbækur og náttúrlega
pví betra, sem pær eru á voru máli, og jeg
játa, að Jónas hafi með góðum vilja og dugn-
aði bætt að nokkru leyti úr pessari pörf
með útgáfu sönghepta sinna. En, pað er
ekki nóg að gefa út bækur, pað parf meira,
bœkurnar eru pví að eins góðar, að pær
geti dugað til pess sem pær eru ætlaðar, að
pað sem i peim er sje rjett, en ekki rangt.
Mjer hefir opt komið til hugar — og
pótt undarlegt — að Jónas sem hverthepti
tileinkar einbverjum, og pakkaröllum? sem
eitthvað styðja hann, skuli hvergi hafa neitt
að pakka skólakennara cand. theol. Stein-
grími Johnsen, sem jeg pó ímyndamjer, að
manna bezt lijerlendis (siðan Guðjónsen leið)
hefði verið fær um að gefa Jónasi bending-
ar, og sem æskjandi væri að hann (J) fengi
sjer til samvinnu framvegis, (ef hann lætur
prenta meira) pví „betur sjá auguenauga“.
J. Jónsson.
F u n (I a r li a 1 d.
Jpingmenn Eyjafjarðarsýslu Arnljótur Ól-
afsson og Einar Ásmundsson hjeldu fund
með kjósendum sínum á Akureyri 13. júní
1881. Á pessum fundi var sampykkt:
1. Að pingmenn sje beðnir að halda pví
fram á næsta pingi, að engir menn megi
hafa nokkurn veiðiskap, hverju nafni sem
nefnist, í landhelgi hjer við land, nema
peir sje búsettir í landinu. Enn fremur
óskaði fundurinn, að lögin yrðu gjörðsvo
skýr um petta efni, að tvímælalaust væri,
og að til sje tekið, hver rjettindi peir
útlendir fiskimenn hafa, sem fiska í fje-
lagi við íslendinga.
2. Að umkvartanir um niðurskipun Akur-
eyrar brauðsins sje bornar undir hjeraðs-
fund.
3. Að pingmenn sje beðnir, að mæla fram
með pví, að pingið veiti nægilegt fje til
bygginga og annara parfii Möðruvalla-
skólans. Einnig kom fram sú uppástunga,
að pingmenn sje beðnir að mæla með
pví, að skólinn sje fluttur frá Möðru-
völlum; en hún var felld með atkvæða
fjölda.
4. Að pingmenn sje beðnir að mæla fram
með pví, að póstferðir og póstskipaferðir
verði auknar og hentugra skipulagi á pær
komið.
5. Að pingmenn sje beðnir að mæla með
pví, að pingið gjöri lög um friðun á
fugli og eggjum frá 1. maí til 1. sept.
6. Að pingmenn sje beðnir að mæla með
pví, að vegabótalögunum verði pannig