Norðanfari - 29.06.1881, Síða 2

102
er sterkur eða veikur. Vísindin mæla
pannig sterklega nieð bindindi, en fyrir-
dæma alkoliólsvökva til drykkju hinnar
minni sem hinnar meiri og hafði petta verið
eindregin skoðun á hinum vísindalega nátt-
úrufræðingafundi í Stokkhólmi á næstliðnu
sumri. En pó er hitt enn pá betra, að
læknar eru nú hver um annan pveran
farnir að segja eigi að eins: „farið“,
heldur og ,,hoiniö“. Eptirdæmið og
aptur eptirdœniið. feir læknar eru
fjarska margir, sem gengnir eru i bindindi
og innsigla pannig kenningu sina með dæm-
inu. NýJega hafa 250 læknar enskir
myndað með sjer sjerstakt bindindisíjelag,
er peir oru einir i. f>að pykir og mjög
sigurvænlegt íýrir bindindið, að fyrir fáurn
árum (um 1874), er stoínaður bindindis-
spítali i London, stofnun hans er kornin
fram af peirri hugsun visindanna, að eigi
purfi áfengi lieldur til lækninga, að miimsta
kosti eigi til inntöku (Ikke-alkoholisk Be-
handling). Stjórnendur spitalans, læknar,
umsjónarkonur og sjúklinga hjúkrendur eru
öll í bindindi. Nýlega er í London stofn-
aður annar spitali sömu tegundar fjarska
stór.
í sumar seint var haldinn vísindalegur
fundur um áfengi í Bryssel (Alkohol con-
gres), pótt lítið viti jeg enn um árangurinn;
voru par nokkrir enskir bindindismenn, er
mættu sem fulltrúar á fundinum, eru allar
likur til að fundur pessi hafi verið bindindi
í hag, er pað skoðast vísindalega og
vona jeg pað vitnist síðar. Bindindismenn
pessir gengu sjerstaklega fyrir Belgjakonung
og veitti hann peim hið mesta athygli, at-
hyggli, kurteysi og virðing. I viðhafnar-
mikilli hirðveizlu sýndi hann pá (prsesen-
terede) frammi fyrir hinum háa'hirðlýð og
hirðgestum og útskýrði um leið bindindið,
sem allir tilheyrendur hafa líklega eigi verið
vel inn í. jþakkaði svo konungur bindind-
ismönnum pessum komu peirra á fasta
landið og svo starfa peirra par og lýsti ýfir
peirri von sinni, að bindindið bæri líka
góða ávexti fyrir lians land. fað lýtur svo
út, sem pessir menn hafi eigi verið Jýttir,
pótt peir hafi eigi „verið með“ í sumu eða
einhverju. Eigi hefi jeg sjeð hið ný-útgefna
visindalegarit gegn áfengi og, sem jeg hýggi
með bindindi, eptir prófessor Gædeken í
Kaupmannahöfn; um pað rit getur síðasti
Skírnir. — Einna merkasti bindindismaður
í Norvegi er læknir, OskarNisseni
Kristjaníu, hann er ritstjóri „Mannvinar-
ins“ og helzti forstjóri hins norska samein-
ingarfjelags. Að vísindin pannig eigi a3 eins
með kenningum, heldur pað sem miklu
meira er vert með dæmi og framkvæmd
útbreiði og styrki bindindi, pað er sá ó-
metanlegur hagur, sem er of mikill til pess
að hann verði sjeður á nálægum tíma. Vís-
indum verður pó varla brugðið uni ótíma-
bæran ákafa eður fyrirhyggju smáan hita,
óljósa tilfinningu eður geðshræring, pau
ganga róleg sinn veg og öldin sjálf, pótt
hún spillt væri, hneigir sig fyrir peim,
jafnvel pótt hún kynni á stundum að vera
svo sinnuð, að lúta engu öðru. Bað eru
pannig mestu horfur á pví, að pað sjáist
alltaf betur og betur að 19. ö 1 d i n e r
bindindisöld. Jeg veit pað að söunu,
að margur læknir er en á móti bindindi
en hvort peir pá ávallt mæla af sannfor-
ingu eður beztu vitund, pað er eptir að
vita. Sumir erlendir læknar liafa ráðlagt
sjúklingum áfengisinntökur, sem hafa að
sönnu læknað líkamann í bráð, eptir útlit-
inu að dæma, en alið eða kveikt drykkju-
fýsn, fevo par af hefir ílotið glöíunfá
líkama. |>annig hafa læknar einatt leitt pá
menn inn í viðbjóð ofdrykkjunnar, erhreint
minni lækningaheppni fyrir pað, að hætta
við áfengisráð. J>að væri að öðru leyíi ósk-
audi, að hver læknir skildi sem bezt köll-
un sína. Mun nóg fyrir lækni, að veita
bata í pann svipinn? Á eigi lækning hins
einstaka sjúkdómstilfellis að stefna að hinni
almennu heilbrigði sálar og líkama? Og —
eiga eigi læknar eins að láta sjer vera um
pað hugað, að fyrirbvggja sjúkdóma,
jafnvel hindra sjúkdómaorsakir svo, að eigi
purfi að koma til lækninga, ef hægt væri?
Hjer gjöri jeg íslenzkum læknum engar
getsakir; en læknar eru pó misjafnir eins
og aðrir menn og gjöra suinir ver en peir
vita. Læknir einn á írlandi hvatti euibætt-
isbróður sinn til pess að gangast fyrir bind-
indisfjelagsstofnun, en hinn læknirinn pver-
neitaði, að gjöra nokkra tilraun, par sem
slikt fyrirtæki spillti svo fjarskalega lækn-
isatvinnuveginum og jafnvel atvinnuvegi
lyfsala og taldi hann upp svo snilldarlega —
raunar allt apturábak ástæður fyrir neitun
sinni, sem helzt voru pessar, hve sjúkdóm-
ar minnkuðu og hyrfu bæði fíjótt og smá-
saman, svo læknar liðu við pað óbærilegan
skaða; hann gæti pvi eigi verið sá asni, að
spilla pannig fyrir sjer og embættisbræðr-
um sínum. Og jafnast fáir við pennan
lækni í meðmæling með bindindi, pó að
meðmælingin standi öll á höfði. Svona er
einatt; peir sem mestir eru óvinir hins góða
sanna og rjetta, gjöra pví opt mest gagn
óvitandi eður nauðugir. — Einn hinna
beztu lækna á Englandi Sir Henrý Thom-
son, sá sjer eigi annað fært, en fara í
bindiudi, af pví hann varð að leggja svo
mikið á sig vegna hinnar preytandi aðsó!»n-
ar. Fyrir rúmum tveimur árum síðan, sagði
hann á opinberum fundi: „Til pess að fá svo
góða heilsu, sem unnt gæti orðið, gjörðist
jeg bindindismaður“ (e. Teetotaler).
Jeg pykist nú hjer að framan hafa
nokkuð reynt að sýna og sanua sannleika,
áreiðanlegleika og ágæti bindindisins, ef
vera mætti pað lagaði skoðun einhverra og
hvetti menn til pess, að prófa pað, hvort
eigi sje skylda allra vor bæði að styðja og
reisa bindindisfjelög um land allt. En gái
menn pá pess, að leggja rjettan grundvöll
og lenda aldrei á lægri stigunum; pausam-
svara eigi nútiðarmenntun og pví síður
táknum tímans eins og pau birtast nú. Til
frekari hvata vil jeg en drepa nokkuð á
bindindisstarfsemi erlendis.
Jeg hygg að enginn bindindisflokkur
hafi meiri rjett til pess að verða kunnur
hjer á landi, fyrir utan pað, sem áður
hefir hjer verið reynt fram að taka, heldur
en hið brezka vonarsamband (Band
of Hope. les: Band off hóp). J>ess parf
varla að geta, að hjer er bindindið bind-
indi, en eigi hálfbindindi. Bærinn Leeds
(1. Lídds) á Englandi hefir heiðurinn af
pví að hafa fætt pessa hreyfingu og mun
pað hafa verið rjett skömmu eptir 1840.
Sir Jabez Tuncliff hjet fyrsti hvatamaður.
Helzta stefna pessa bindindis er að ná
börnunum í bindindi og svo sjálfsagt að
reyna að halda peim i bindindi æfilangt.
Inní fjelagsskapinn ganga eins fyrir pví
gamlir og ungir. Eramanaf gekk verk petta
tregt, pví hjer sannaðist sem optar, að
„heggur sá sem hlífa skyldi“. Nú er petta
allt annað, Inngangur barna og æskumanna
í pannig lagaðan fjelagsskap heíir mjög
bætt anda tímans og breytt lionum furðan-
lega. Nú veita erkibiskupar, biskupar,
merkustu pingmenn, dómendur, yfirvöld,
málafærslumenn, skáld, rithöfundar, kaup-
menn, læknar og prjedikendur liverskyns
játninga pessu barnabindindi bina beztu
meðmælingu. Barnabindindisfjelögin hafa
reynzt öðrum fremur aðdráttar sæl. Bezt
afl. Börnin fara og opt í gegnum fjöl-
mennustu stræti borganna í hátíðagöngu og
eflir petta stórlega eptirtekt og
pekkingu á bindindis málinu og
pokka á pví; hjer fylgir og opt fagur
barna og unglingasöngur, svo margir hæn-
ast að bindindinu fyrir allt petta. Barna-
bindindið gjörir ennfremur bindindishug-
myndina svo fasta og óhvikula, svo hand-
gengna, svo rótgróna liinu innsta lífi, svo
tama og svo æfingarríka til varnar og með
mæla, svo að úr pessum fjelagsskap koma
hinir beztu ræðumenn gegn öllu illu
í lífi einstakra og mannfjelagsins. Hið ein-
falda og ágæta málefni gefur djörfung og
pó um leið kristilegan auðmyktar anda.
Mælskan verður margæfð og furðu almenn.
„Hvað ungur nemur, gamall temur“. Bind-
indið er hjer meðal til að hreinsa hugarfar
barnanna frá upphafi, svo með pví skerpist
siðferðistilfinning peirra yfir höfuð. Börnin
læra að pekkja spillingu pá og glötun, er
leiðir af áfengiseitrinu, en jafnframt læra
pau að pekkja hina áreiðanlegu mótverkun,
hið eina óbrigðula meðal, bindindið og
bindindisheitið og helgi pess, svo og um
leið helgi allra góðra heita og allrar ráð-
vendni og rjettrar afneitunar, reglusemi og
dyggðar. Af pessu leiðir að börnin læra
betur að vera lilýðin, hreinskilin og iðju-
söm og margir hafa veitt pví eptirtekt, að
hegðun barna liefir batnað yfir höfuð, eptir
að pau skrifuðust í bindindið. 1 pessu
komast eigi hinir beztu sunnudagaskólar í
samjöfnuð við Band of Hope, nema
sunnudagaskólakennslunni fylgi bindindið í
orði og verki, pað má enn fremur telja
barnabindindisfjelögunum til gildis, að
börnin hafa verið svo heppin að fá
hina eldri, sjer í lagi drykkju-
mennina i bindindið. Drykkjumenn
með demants hjörtum, dauðum og aldauf-
um fyrir fortölum, löðunum og hvatningum
viðkvæmustu og mælskustu bindindispost-
ula, peir hafa opt bráðnað af helgum sak-
leysis og ástaril binnar einföldu barna-
mælsku. 9 vetra drengur hefir unnið marga
drykkjumenn í bindindi. Eyrst vann hann
föður sinn, síðan fyrri drykkju bræður hans
með pví helzt að hann hefir grátbænt pá,
að fara framhjá veitingahúsum og koma á
bindindisfundina. „Drottinn býr sjer lof af
munni barna og brjóstmylkinga“. Eeður
og mæður, er áður voru drykkjuprælar,
eru nú í bindindi hundruðum saman, fyrir
ómótstæðilega bæn barna sinna. Eitt sinn
fengu 13 ára stúlka og 14 ára sveinn verð-
laun fyrir pað, að pau á einu ári höfðu
fengið 281 til pess að gjöra bindindisheitið,
og við nákvæma rannsókn reyndist pað, að
enginn hafði brotið nema 3 eða 4. Bveinar
fara um, prjedika bindindi og stofna bind-
indisfjelög, en víst má pað ætla, að jafnan
sje hinir eldri menn með í pví að styðja
stjórnir fjelaganna. J>essi barnabindindi
hafa og elft ást á sunnudagaskólunum, sem
eiga bæði að uppfræða og efla guðsótta og
allt gott siðferði; pað hefir fylgt með, að
börnin hafa fyr komizt inn í safnaðalífið;
eptir pví sem mjer skilst, hefir Band of
Hope bætt bæði skólasókn og kyrkjusökn.
Vonarsamban dið er mjög útbreitt í
Norðurameríku og á Bretlandi hinu mikla;
einnig hefir barnabindindi náð góðri fót-
festu í Norvegi. Band-of-Hope-meðlimir
voru í London 60,000 árið 1874 og í hjer-
uðunum par rjett hjá líklega meir en
helmingi fleiri. J>að er mjög almennt, að
meðlimir af pessum flokki eru i lífstiðar-
bindindi og hefir hugmynd pessi hið mesta
lifsmagn, að sína leiti eins og Goodteplara-
orðan. Og bendir petta allt á vaxandi
sigur bindindisaldarinnar, bendir fast og