Norðanfari - 17.08.1881, Page 3

— 107 —
og orðið bölvan, ef hann yrði til pess, að
gjöra mönnum hægra fyrir með áfengis-
drykkjuna og vita það allir, að menn horfa
eigi í skildinginn, pegar um þ á vöru er
að gjöra, pá vöru, sem ótalsinnum hefir
sýnt, að hún hefir mátt til þess, að gjöra
stærstu auðmenn að fyrirlitlegasta ölmusu-
manm, já illræðismanni. Hjer parf ]ivi að
^yrgja alveg brunninn í tíma, og byrgja
hann svo að dugi, eigi láta sjer nægja að
heygja ofan yfir hann nokkrum lausaspitum
eða fjölum eða annari hróatyllu; menn
moga aldrei hætta, fyr en menn hafa tryggt
aha framtiðina fyrir árásum Bacchusar.
Þannig ættu allir íslendingar að biðja:
«Eigi leið pú oss í freistni“. Fyrir pá sem
ekki aðhafast er hægt að segja: „fetta er
loftkastali1*, eða pá fyrir pá, sem falla
frá á freistinga tíma. En betra er pó
hitt, að meon reyni að starfa samhuga í
krapti og trausti Guðs og læri að pekkja
tákn tímanna og rekja feril bindindisins á
pessari öld, jafrivel frá dögum Gamlatesta-
mentisins, já enn fremur, sjá votta fyrir
pvi i heiðninni. Litum á bindindisbyggðir í
Ameriku og livað löggjöfin par gjörir á
ýmsum stöðum. Maine (1. Men) er heilt
riki, og jeg veit eigi betur en par sje nú al-
gíört bindindi komið á hjá öllum íbúum eður
nálega öllum og pað lítur út fyrir pað, að fieiri
riki sje að komast pangað sem Maine er kom-
ið; en löggjöfin er par eigi aðgjörðalaus. Lít-
um á Madagaslcar, pað sem alvöruna
snertir, pótt vjer nú viðhöfum aðra fram-
kvæmdarhætti. Lítum á Yináttueyjar, par
sem áður var drukkið áfengi til mikils meins,
en nú sjest par aldrei kenndur maður, nema
ef vera skyldi útlendur sjómaður; petta er
mest pakkað löggjöfinni par. Lítum á heil-
ar bindindis ættkvislir að fornu og nýju.
Nálægt 600 árum fyrir Krist setur Jere-
mias Rekabíta Gyðingum tiL fyrirmyndar,
fyrir pví peir voru bindindismönn (Jer. 35.).
þá hafði: ættkvísl pessi verið i bindindi
um 300 ár, eptir skipun ættföður peirra
Jónadabs og mig minnir B-ekabítar sje en
við lýði i Arabiu og sje ávallt i bindindi
vegna skipunar Jónadabs. J>á eru og á
vorri öld bindindisættir, par sem menn eru
i bindindi mann fram af manni og eru
mestu likindi til, að pað bindindi aldrei
slitni, heldur lendi saman við hið alheims-
lega bindindi, sem hver sannur bindindis-
vinur práir, vonar eptir og starfar að í
orði og eptirdæmi og trúir fyrir vissu, að á
komist, fyrir Guðs krapt. Gái menn vel að
húgsun og stefnu bindindisins, sjer í lagi
Goodtemplaranna og Band-of-Hope-fjelag-
anna. Keppumst allir við með bindindið, og
látum oss eigi pykja minnkun að pví að vera
bindindismenn, pegar sumir miklir heims-
höfðingjar hafa verið pað. Karl 12. Svia-
konungur var bindindismaður frá pví hann
Var unglingur og alla æfi eptir pað. Lin-
c°hr Bandaríkajaforseti var i bindindi og
fór aldrei úr pví til dauðadags. Hays, ný-
fráfarni forsetinn i Bandarikunum og frú
hans em bæði í bindindi. Jarlinn i Cana-
da og hans frú eru í bíndindi; og hver
entist tii að telja allan pann sæg höfðingja
og höfðingskvenna sem í bindindi eru í
ýmsum löndum. Látum oss eigi pykja
minkun að steinhætta pví, ag gefa náung-
anum eitur eða eiturblöndu; margar ljóm-
andi hátíða- og skemmtiveizlur i hinum út-
lendu bindindislöndum eru alveg áfengis-
Iausar og í pessum veizlum hefir samt eigi
vantað kæti og skemmtanir og eigi Verið
minna andríki, heldur en 1 mörgum skála-
veizlum, sem smátt og smátt fara nú að
missa upphefð sína. Kynnist menn og kon-
ur bókmenntum hins útlenda bindindis,
sem flestum yrði líklega hægast gegnum
norskt bindindi; en peir sem til pess ex-u
færir, ættu að kynnast hinum auðigu bind-
indísbókmenntum enski’ar tungu. Sjer ílagi
vildi jeg óska, að vorar hinar göðu og ást-
riívu pjóðsystur, dætur íslands, gætu kynnzt
sem fiestum hinum margbreyltu háttum,
fi'amkvæmduin og samtökum, er eiga sjer
stað lijá kvennpjóðinni viða erlendis bind-
indi til styrks og útbreiððslu; enda er sem
konan sjerstaklega- kölluð og kjörin að
starfa í pessu máli. Á fram með bind-
indið í Drottins nafni. Sameinnm fjelögin
höldum pjóðlegan bindindis fulltrúafund að
minnsta kosti annaðhvort ár, heimtum af
alpingi verndun og styrk fyrir bindindið og
festurn pað sem bezt við landstjórn og
frámkvæmdar vald að hægt er, einkuin hinn-
ar andlegu stjettar. Látum hljóma skýrslur
og uppörfanir. Gleymum eigi að alkoliól
er eitur, sem, pótt blandað sje með öðru,
aldrei má vera drykkur, en á heirna í efna-
fræðinni og ef til vill i læknisfræðinni.
Rekum lxið fjandsamlega aðskotadýi’, Bacc-
lius, af landi burt, hann hefir nógu mörg-
um glatað, nógu marga saklausa pyndað og
nógu mikið villt sjónir fyrir allri pjóðinui
og sýkt eðli hennar. Já, „rekum og rek-
um“, rekum hann alveg burt með bindind-
isfjelögum, sem fái að njóta heiðurs og
verndunar og komum á p j ó ðb i n dindi.
fetta er að byrgja svo brunninn, að engin
detti ofan í liann framar. f>etta er að
gjöra vegabæturnai’, svo vagn framfaranna
geti borizt af hjólum sinum og öðrum
krapti, án pess að steyta á steini (hinum
vonda v í n s t e i n i eða v i t i s s t e i n i). Sem
stendur parf pessi steinn helzt að takast
úr vegi. Látum pessa kappsmuni sem alla
aðra fá styrk sinn frá guðsorði. Látum
lærdóma, livatir og eptirdæmi bindindis og
bindindisaldar hvila og styrlqast í guðsorði:
„Jafnið, jafnið, ryðjið v^ginn, takið allar
torfærur af vegi mins fólks“.
Ritað í febrúarmánuði 1881.
Magnús Jónsson.
Til
herra ritsjóra Norðanfara.
J 41.—42. nr. 20. árs Norðanfara, 7.
júní p. á., stendur «Ritdómur», og er liöf-
undurinn «J>orleifur Jónsson*. Efni ritdóms
pessa er lof um «ritreglur eptir Valdimar
Ásmundsson». Ritreglur pessar eru reyndar
eigi annað en samtiningur úr rjettritunar-
reglum mínum, enda pótt höfundinum pyki
eigi vert, að geta pess, að liann liafi liaft
rjettritunarreglur mínar fyrir sjer við samning
ritreglna sinna. í «ritdómi» «J>orleifs Jóns-
sonar» segir svo: «Hin rjettritunarbokin
eru hinar stóru rjettritunarreglur, sem Bók-
menntafjelagið gaf út, og Halldór Kr. Frið-
riksson, hinn alkunni frjettberi eignaði sjer a
titilblaðinu, en pær eru í raun og veru eptir
hinn alkunna vísindamann Dr. Jón |>orkels-
son í Reykjavík*. Á pessum orðum er auð-
sjeð, að «|>orleifur Jónsson* vill eigna samn-
ing rjettritunarreglna pessara, eigi mjer,
lieldur Dr. Jóni J>orkelssyni, eða pá að minnsta
kosti, að Dr. Jón forkelsson hali lagað
mitt svo mikið, að hann megi að rjettu telja
höfund bókarinnar, og að pað sje honum
eínum að pakka að bókin sje að nokkru nýt.
En pessi orð og ætlun «J>orleifs» lýsi jeg
ósannindi ein. Hvorki Dr. Jón J>orkelsson
nje nokkur annar getur eignað sjer nokkurn
sern helzt pátt í samning rjettritunar-
reglna minna. Jeg vann par einn að, að pví
einu undanteknu, að Dr. Jón J»orkelsson
hjálpaði injer að saina dænxurn úr fornum
ritum til sönnunar fyrir m, y, ý, og ey,
eins og jeg gat um pegar í formála bókarinnar,
einsogDr. Jón |>orkelsson sjálfur viðurkennir
í yfirlýsingu peirri, sem hjer fylgir með.
Orð «J>orleifs» í pessu efni eru pví bæði
ósönn og ástæðulaus. Að öðru leyti virði
jeg eigi orð «J>oi’leifs Jonssonar» í aður
nefndum «ritdómi» lians neins svars.
|>essa grein og yfirlýsingu Drs. Jóns
J>orkelssonar, verð jeg að biðja yður, lierra
ritstjíri, að taka senr fyrst í blað yðar,
Rvík. 3/8—81.
Halldór Kr. Friðriksson.
í tilefni af ritdómi peirn um Ritregl-
ur eptir Valdimar Ásmundarson, er
stendur í Norðanfara 7. júní 1881, á 83. bls.,
lýsi eg hjer með y fi r pví, að eg á engan
annan pátt í íslenzkum rjottritunar-
reglum eftir yfirkennara H. Kr. Frið-
riksson, Rv. 18 59, enn pann, er getið
er í formála bókarinnar.
3/s 81.
Jón J>orkelsson.
í 37—38 blaði pessa árs Norðanfara
stendur grein undirskrifuð af Jóni bónda
Einarssyni í Dölum. Af pví að grein pessi
snertir mig, hlýt jeg að fara nokkrum orð-
um um sum atriði hennai’.
J>ar sem höfundurinn segir að jeg liafi
sett sjer heytoll, pað ár er hann var vinnu-
maður í Dölum, pá er pað ósatt að pví
leyti, að Jón bóndi var hið umrædda ár
ekki vinnumaður heldur liúsmaður, sem
hafði grasnyt, pótt hann ynni að heyskap í
samvinnu við aðra, og hirti sjer fje sitt
um veturinn. •
Höfundurinn kemst og svo að orði, að
nýtt og nýtt hafi komið fyrir, er honum
fjell ekki í breytni sinni við mig og pótti
mjer ósamboðið sem postula kirkjunnar.
Jeg skal nefna 2 hin helstu atriði, eins og
Jón hefur munnlega skýrt frá. Vorið peg-
ar hann fór að búa aptur að Dölum, bað
liann mig að vera með sjer við úttekt á
jörðunni. Gjörði jeg pað og fór svo að út-
tektargjörðin var sampykkt af hlutaðeig-
endum og skrifuðu allir undir hana. En
seinna pakkaði Jón mjer svo, að hann
kvað mig hafa vjelað sig til að skrifa und-
ir. Hann varð nl. óánægður með úttektina
og pótti honum Birni bróður sínum vera
lilíft. — Jeg var einu sinni hreppsnefndar-
oddviti i Hjaltastaðahreppi. J>ótti Jóni sjer
gert pá ofliátt útsvar og hann fá of lágt
meðlag með ómaga, er hann lijelt og hafði
til sín ráðið án minnar vitundar.
J>að á að vei;a i grein hans mestur
mergurinn málsins, að jeg hafi tekið hesta
hans i óleyfi og brúkað pá undir bleytu-
strengi. En fyrst Jóni pótti sjer órjettur
gjör, er jeg ljet taka hesta hans á túni
hjáleigunnar Svínafells, par sem jeg átti
töðuhey pá ný uppbrotið og talsvert skemmt
af hestum, brúka pá i 2 stundir og afbenda
pá svo sendimanni hans með orðsendingu
um, i hverjum tilgangi jeg hefði gert petta,
hví leitaði hann pá ekki rjettar sins með
lögum, úr pvi að jeg neitaði að greiða hon-
bætur góðviljuglega?
Fyrir heltina i jarpa klárnum ætti Jón
að saka sig eÍDan, pví að hann hefir aldrei
fengið hrós fyrir meðferð á hestum, sizt á
húðar hestum, sem hann hefir stundum
brúkað ekki lengur en til jóla, af pví að
pað voru húðarhestar.
Satt er pað að fastar tók jeg kýr frá
Jórvik; en öll atvik við pað eru tilfærð
skökk í greininni. Aðalengjar á Hjaltastað
eru undirorpnar skemmdum af kúm og ám
frá Jórvík. Höfðu kýr paðan staðið opt í