Norðanfari - 13.03.1883, Blaðsíða 2

14 —
menn gjöri sjer Ijósa grein fyrir, livort pað
sje nú satt, sem hann kennir með þessum
mikla áhuga, pví pað ættu menn pó að reyna
að vita. Sje pað satt, pá er ekki um annað
að gjöra, eu reyna að trúa pví; sje pað ósatt,
pá þarf að reyna að sannfæra manninn og mót-
mæla honuin hæði leynt og ljóst, pví pað
er skylda hvers eins bæði við hann og pjóðina.
(Framhald).
liitt og þetta
frá Skagfirðingi.
(Framhald, sjá Nf. nr. 53—54. f. á.).
J>að pykir eptirtektavert, að 2 prestar
skyldu verða fyrri til en hinir »lærðu» allo-
pathisku læknar að gefa út lækningabók á
íslenzku. f>að er sjáanlegt, að slíkt eflir ho-
möópathiskar lækningar meðal landsmanna.
Enda eru mörg dæmi pess, að pær lækning-
ar hafa gjört verulegt gagu, og pegar góð bók
er fengin í pessari grein, er meiri trygging
fengin fyrir pví, að ómenntaðir «lækninga-
gjarnir» menn gjöri gagn með pessum lækn-
ingum. Oss sýnist nú nauðsyn, að hinir
lærðu allopathar láti til sín heyra, og gjöri
gangskör að því, að efla útbreiðslu læknisfræði
sinnar á voru máli meðal landsmanna. f>að
pykir kynlegt, að enginn peirra hefir enn
orðið til pess, að snúa eða semja «alpýðlega
íslenzka «húslækningabók». Að vísu hafa
víst sumir hinir skipuðu læknar nóg að gjöra,
en surnir hafa víst nægan tíma til slíks starfa,
ef tíminn væri vel notaður. Sannlega er
tími kominn til að hrinda pessu í lag. En
— pá kemur spurningin um hagnaðinn af
pessu fyrir semjandann. Og pá er nú eigi
óvænlegt, að fá fje hjá landshöfðingja. J>að er
vandinn, að geta eigi komið neinu áleiðis af
aiþýðlegum ritum og bókum, nema með hjálp
af fje landsmanna. Oss virðist annars merki-
legt, að vel launaðir embættismenn skuli ekki
geta vikið «hönd nje fæti», nema fyrir sjer-
staka borgun. Eyrir hvað fá t. d., læknarnir
1500—1900 kr. laun árlega af landsfje í pen-
ingum, fyrst þeim er að auki að lögum heim-
iluð borgun fyrir hvert viðvik, jafnvel orðiii
tóiu í þarfir hjeraðsbúa sinna? Er ekki sjá-
anlegt, að slíkt er meira en nóg til þess, að
koma í veg fyrir, að allir fjarlægari — eða
jafnvel allir fátæklingar geti leitað sjer læknis-
hjálpar? J>inginu pótti eitt sinn harðræði, að
láta fátæktina geta bannað mönnum gipting-
ar en hvað er pað pó, að fátæktin hamli gipt-
ingu hjá pví, að hún hamli mönnum, að geta
leitað og, ef til vill, fengið heilsubót? |>etta
hafa fleiri fundið en vjer; vjer minnumst
pess, að nokkrir alpýðuhollir pingmenn komu
eigi fyrir löngu (1879) með þá tillögu til
laga inn á pingið, að breyta hinurn heppi-
legu(?!) auka-launum læknanna ogfellamörg
peirra alveg úr gildi. Yjer vorum sampykkir
peirri tillögu. En þingið dæmdi hana til dauða.
Og par með var loku skotið fyrir af nýju,
að fátæk alpýða gæti leitáð slíkra lækna.
En pví fremur eru íslendingar — allur fjöldi
þeirra er fátækur — neyddir til að leita hínna
svonefndu skottulækna, allopatha og homöo-
patha, sem eru pá nær og miklum mun ódýr-
ari á sjer að öllu leyti. |>ví að vjer erum
hart leiknir í pessu efni. J>að var pó hægra
að ryðja pessum þröskuldi, fátæktinni, úr vegi
fyrir því, að geta fengið læknishjálp, heldur
en til dæmis vegalengd, ófærð, veðuráttu m.
m. En — hjer við bætist, að oss er nú ekki
heimilt, að hafa sjálfum ábyrgð á því, hverj-
um vjer trúum fyrir heilsu vorri, — oss er
ekki heimilt að lögum, að leita læknishjálpar
hjá nokkrum öðrum en svo nefndum «lærð-
um» lækni, eptir pví sem landsyhrrjetturinn
hefir útpýtt lögin um pað fyrir oss. En
prátt fyrir petta vitum vjer ekki betur en að
petta sje þó nær daglega gjört víðsvegar um
ísland, að menn í nauðum sfnum leita pess
eða peirra, er við lækningar fást, annaðhvort
allopathiskar eða homöópathiskar, pótt peir
haíi alls eigi lagaheimild til þess. J>essir
menn geta pá ekki neitað hinum bágstöddu
um alla mögulega liðveizlu sína, sjálfsagt sök-
um mannelsku og einskis annars. En — er
það ekki háskalegt, að gildandi lög sjeu fót-
um troðin? Er ekki öldungis rjett, að pau
sjeu úr gildi felld, og önnur hagfelld fengin.
Svo mun mörgum sýnast og það, meðal ann-
ars, mun hafa valdið pví, að háyíirdómari Jón
Pjetursson R. af Dbr., sem er konungkjör-
inn pingmaður, kom með lagafrumvarp inn
á síðasta ping um frjálsar lækningar, og ping-
menn, sem vel pekkja ástæðurnar, ætluðu að
bæta úr pessu, og sampykktu pað. Síðan
fór pað út til hins svo nefnda ráðgjafa ls-
lands, en — honum póknaðist að ráða hans
hátign konunginum frá pví, að staðfesta pað,
rjett eins og hann, úti í Danmörk. sem ekki }
þekkir hjer nógu vel til, viti betur en ping- 1
menn tii og frá úr hjeröðum Islands, hvað ;
landsmönnum er haganlegt. Er pað af mann- I
elskufullri umhyggju fyrir velferð Islendinga,
að lögbinda oss við svo nefnda «lærða»
lækna? Lýsir pað ekki ókunnugleika, eða
einhverju öðru eigi betra? Harla undarlegt
virðist pað og, ef læknar vorir hafa verið á
sömu skoðun og ráðgjafinn. Ekki er pó trútt
um, að vjer höfum orðið pess varir. Er pað
af eigingirni og ráðríki eða af umhyggju og
mannelskp? spyrja menn. Yjer skulum ekki
fara að pessu smni neinum orðum um rök-
semdirnar fyrir synjan þessa lagaboðs, sem
enginn rjettsýnn maður, er vel þekkir til í
sveitum á íslandi, mun geta álítið annað en
æskilegt og eðlilegt. Vjer álítum vafálaust,
að miklu heppilegra sje, að heiinila frjálsar
lækningar með lögum, en að láta slíkar lækn-
ingar viðgangast, ef pað er lagabrot. Vjer
leyfum oss pvi hjer með, að skora á alla
frjálslynda og rjettsýna alpingismenn vora, að
taka frumvarpið aptur upp á pingi í sumar,
og senda það áleiðis sem lög. J>að þarf ekki
að taka langan tíma, nje kosta mikið, nje tefja
önnur mál, par sem pað er nógu kunnugt
og nægilega rætt; pví að vjer vonum fast-
lega, að pað fái pá staðfestingu konungs, þeg-
ar sjá má fastan og eindreginn vilja manna.
Jeg gat pess að framan, að harla æski-
legt væri að fá húslækningabók íslenzka.
Oss dettur í hug, að í Höín eru 2 íslending-
ar, er tekið hafa próf í læknisíræði: Ouðni
Guðmundsson og Moritz Halldórsson. Yjer
væntum pess, að þeir haíi bæði viljann og
ináttinn, að útbreiða fræði sína meðal vor, og
með því efla hei.il vora. Ef satt er, að Moritz
Halldórsson er einn meðal Islendinga peirra,
sem hafa sent oss hingað pistlana: «fram, fram
bændur» o. s. ír., þar sem ekki vanta gýf-
uryrði, og aðfinningar og oss er borið margt
ósæmilegt á brýn, þá leyfum vjer oss að
benda honurn í bróðerni á, að hann vinnur
oss miklu meira gagn með því, að senda oss
pistla um húslækningar, heilbrigðisfræði, og
inargt og margt, sem þar að lýtur. J>að virð-
um vjer mikils, en hitt einskis. Oll skainm-
aryrói, er eigi iinna stað, fyrirlítum vjer.
1 26. blaði af stjórnartíðindunum fyrir
ísland 1882, B., stendui' í amtsráðsskýrslu af
fundi Norður- og Austuramtsins 15. sept. f.
á. petta:
«Eorseti framlagði brjef hjeraðslæknis-
«ins í 9. læknishjeraði (p. e. í Skagafirði),
«dagsett 8. ágúst 18d2, um endurgjald á
«kostnaði til sendiferðar út af sóttvörnum
«gegn mislingaveikinni. Amtsráðið sam-
«pykkti, að kostnaður pessi skyldi endur-
«goldinn lækninum úr jafnaðarsjóðnum».
Vjer erum ófróðir um sóttvarnir pessa
læknis, pó að vjer sjeum Skagfirðingur, nema
að hann sendi hreppstjórum í vor til lesturs
á hreppaskilum nokkrar línur um sóttnæmi
(smit) veikinnar, varúð á samgöngum og hrein-
læti. En vjer getum nú ekki ætlað honum
pá smámunasemi, að hafa beiðzt borgunar fyr-
ir slíkt, enda sjáum vjer ekki, að petta hafi
verið þeim kostnaði bundið, sem taka þyrfti
af almanna fje. Vjer vitum ekki betur, en
að liann hafi ekki getað varnað útbreiðslu
veikinnar um allt' læknishjerað sitt, og ekk-
ert lofsorð höfum vjer heyrt hann fá fyrir
neina framgöngu hans í veiki pessari, pví
frernur kom oss á óvart, er vjer sáum fyr-
greint brjef í stjórnartíðindunum. Vjer sjá-
um, að amtsráðið segir vanalega greinilega frá
sjerhverju atriði í fundarskýrslum sínum, og
pví fremur furðar oss á, hví pað segir svo
ógreinilega frá í pessari grein. Eyrir pví
leyfum vjer oss hjer með að skora á hinn
mannúðlega forseta amtráðsins, í nafni margra,
að skýra sem fyrst frá því í blaði pessu,
hvaða «sendiferðir» og «sóttvarnir» pað sjeu,
sem amtsráðið hefir borgað pessum lækni fje
fyrir af almanna fje norðan og austan, og
hve mikið fje liann bað um og fjekk.
(Eramhald).
F r á A m e r í k u.
Winnipeg, 1. des. 1882.
Fyrir óvissu mína um, hvort nokkur
miðsVetrar póstskipsferð verður til Reykja-
víkur, skrifa jeg lítið í petta sinn, en svo
lítið pað verður, pá hef jeg hugfast, eins og
fyrri, uð gofa svo rjatta skýrslu, sem jeg get
umástand okkar íslendinga hjer vestra. Tfir
höfuð að tala má ekki annað segja, en að
vellíðan sje bærileg, pó liinar ýmsu kringum-
stæður og atvik gjöri efnahaginn hjer, eins
og allstaðar annarstaðar, nokkuð mismunandi.
Daglaunavinna hefir verið næg hjer í
Winnipeg í sumar og kaupgjald hátt 2 doll.,
75 oent og 3 doll. fyrir daginn. Eæði og
húsnæði kostar 4—5 dollara fyrir vikuna. —
Kvennfólk fær 1 doll. 25 cent og 1 doll.
50 cent fyrir daginn. Aptur hefir verzlunar-
arður gróðafjelags pess, er jeg gat um í
seinasta brjefi mínu, verið lítill í sumar, fyrir
pví að bæjarlóðirnar voru komnar í svo geysi
hátt verð á næstl. vetri, að ávinningslaust
var orðið að kaupa pau lengur til verzlunar.
— Hefur pví gróði manna hjer í bænum
ekki verið neitt líkur peim sem hann var
meðan lotaverzlunarkappið var sem mest, pví
flestir, sem peninga áttu, lögðu pá annaðhvort
í fjelagið eða sjerstaklega í bæjarlóðir. — Nú
hefir fjelagið byggt tvíloptað hús 40 feta
langt og 27 feta breitt, hjer í bænum, fyrir
kjötmarkað og aðra verzlun á eigin kostnað,
og má vænta af pví mikils gróða. A.uk pess
á fjelagið 7 íveruhús sem gefa um 200 doll.
leigu mánaðarlega.
Búskapur íslendinga á liinum ýmsu
stöðum lijer vestra, er, eptir þeim upplýs-
ingum sem jeg hefi getað bezt fengið, pannig:
Síðan peir fáu, sem enn búa við íslend-
ingafljót í Nýja-íslandi gátu fengið stöðuga
vinnu við sögunarinylnu peirra fjelaga Sigtr.
Jónassonar og Friðjóns Eriðrikssonar mega
peir heita vel bjargandi sjálfum sjer, því
vinnulaun peirra, er þeim nægur kaupaur
fyrir hveiti, fatnað og aðrar nauðsynjar, og
pó sú vinna hætti eptir 2 eða 3 ár, pá verða
þeir, á þeim tíma, búnir að fjölga svo gripum,
að peir gcta árlega selt svo mikið sem peim