Norðanfari


Norðanfari - 13.06.1883, Blaðsíða 2

Norðanfari - 13.06.1883, Blaðsíða 2
sem jeg skýri frá, að hafa komið fram í þessari ræðu. En svo kveðst hann hafa ritað æfi- sögu-ágrip sitt í marzmánuði sama veturinn, °g þykist vera «full-afsakaður», pótt hann pá ekki vissi, hvað Björnson myndi segja mán- uði síðar í Ameríku. Já, hr. J. Ó. er «full- afsakaður», pótt hann ekki skýri frá óorðnum atburðum, ef *hann að eins skýrði satt og samvizkusamlega frá orðnum hlutum. Og að pví, er petta snertir, pá er nú fyrst og fremst, að Björnson var fullkomlega’búin að opinbera afneitun sína á kristindóminum á ferðum sínuin meðal Norðmanna í Ameríku löngu áður en hann kvaddi pá með ræðunni í Chi- cago, eins og Ijóslega sjest á ritgjörð minni, par sem jeg fyrst tek fram, hvað hann hafi á pessum ferðum prjedikað gegn kenningu hinnar kristnu kirkju, og pví næst segi, pá er jeg minnist á Chicago-ræðuna: «T ó k hann par upp með sterkum orðum m a r g t af pví, er hann á ð u r hafði prjedikað gegn hinni kristnu trú». Hr. J. Ó. er pannig alls ekki afsakaður, pó að Björnson kunni að hafa haldið pessa skilnaðar-ræðu eptir að æfiágripið var fært í letur, úr pví hann var búinn að tæta kristindóminn i sundur löngu áður opinberlega. En svo verð jeg nú að leyfa mjer að efast um pað fyrst um sinn, að hið umrædda æfisögu- ágrip sje samið svo snemma eins og í marz 1881, pví mjer sýnist höfundur pess geíi sjálfur í skyn, að komið hafi verið fram yfir suiuarmál 1881, pá er pað varsamið, par sem hann í pví kemst svo að orði: ,.í lyrra sumar fór hann (o: Björnson) til Bandaríkja N.-Aineríku og hefir dvalið par í vetur í miklu yfirlæti-— — og haldið ræður fyrir löndum sínum®. «í fyrra sumar» hefði hr. J. Ó, ekki að rjettu máli getað sagt, ef hann hefði ritað í marzmánuði. Hr. J. Ó. pykir pað ekki mikill vottUr um fjandskap Björnsons gegn kristindóm- inum, pó hann hafi. kennt, að hinar fimm bækur Mósesar sje ekki eptir Móses, eða að heimuriun sje eldri en biblían segir, eða að eilíf fordæming sje ekki til, eða að mennirnir sje komnir af öpum, eða að Jesús hafi að eius verið maður (kenning Únítaría). Eðli- lega, úr pví hann slær stryki yfir gjörvallt fagnaðarerindi kristindómsius og gjörir hann að eintómum siðalærdómi, eins og hann gjörir, pegar hann ryður pví úr sjer í niður- iagi ritgjörðar sinnar, að hann spyrji hvorki mig nje nokkurn prest í heimi um leyíi til að kalla sig kristinn, «ef hann elski pað, sem gott sje og rjett, og forðist að gjöra pað öðrum, sem hann vildi eigi að sjer væri gjört, en reyni af megni að elska náungann eins Ög sjálfan sig». Eptir pessu er hver góður og vandaður og samvizkusamur heiðingi krist- inn maður, pó að hann hvorki pekki Krist nje trúi á hann. Úr pví að kristindómurinn pannig er ekki annað í augum hr. J. Ó. en siða’lærdómurinn einn, pá er ekki að furða, pótt honum pyki enginn fjandskapur gegn kristindóminum koma fraxn hjá Björuson í pví að afneita hinum ýmsu atriðum, krist- innar trúar og öllum hinum kristilega trúarlærdómi i heild sinni. Úr pví kristin- dómur hr. J. Ó. er trúarlaus, pá er eðlilegt, að hann gildi einu, pótt prjedikað sje gegn xitvissu og áreiðanlegleik bókanna í biblíunni, guðdómi Krists afneitað, og skýlaus kenning Krists, eins og t. a. m. fordæmingar-lærdóm- urinn, gjörð að ósannindum. Hr. J. Ó. fer með hin örgustu ósannindi, 'pegar hann segir, að jeg álífci alla pá fjandmenn kristindómsins, sem ekki trúa öllu pví sama í kristindóms- kenningum sem jeg. En hitt er satt, að jeg álít fivern mann fjandiuann kristindómsins, sem í eíiini fieild aíneitar öllu pví, sem Björnsoa fiefir afneitað; en enn verri mót- stöðumenn kristindómsins eru peir, sem að- hyllast gjörvalla kristindómsafneitun Björn- sons, en pykjast pó vera vinir kristindómsins. Herra J. Ó. ætti að varast að fara út í pá sálma að fræða menn um, hvað biblían kennir, meðan hann er ekki orðinn biblíu- fróðari en hann sýnir sig í hinni síðustu vörn sinni fyrir vantrú Björnsons. Hvar stendur pað t. a. iri. í ritningunni, að jörðin eða heimurinn yfir höfuð sje annaðhvort 5850 eða 6596 ára gamall? Sannleikurinn er, að aldur heimins er með öllu óákveðinn í biblíunni, enn fremur virðist pó sú skoðun, sem nú er almenn meðal náttúrufræðinga, að heimurinn sje ákaflega gamall, að hafa stuðning í biblíunni, heldur en sú ímyndun, að hann sje eklci eldri en hr. J. Ó. gefur í skyn að biblían kenni. Og áður en hann skopast að peirri kenning biblíunnar, að himitín og jörð hafi verið sköpuð á sex dögum, færi ekki betur á pví, að hann ráðfærði sig við einhverja sjer lærðari menn um pað, hvort pað ebreska orð, sem pýtt er með orðinu «dagur», getur ekki að rjettri málvenju táknáð neitt annað en pað, er vjer venjulega táknum ineð pessu orði? J>að er gömul og góð regla, sem fylgt er af biblíupýðendum almennt, og sem aldréi verður mótmælt, að ritningin skuli vera sinn eigin útleggjari (scriptura scripturae iuterpres), og pegar pessari reglu er fylgt, pá parf ekki að lesa lengur áfram í biblíunni en út í 2. kapítulann af 1. bók Mósesar til að sannfærast um, að órðið «dagur» í sköpunarsögunni pýðir allt annað en vjer venjulega leggjum í petta orð, pví par stendur svo (í 4. v.): «|>essi er uppruni himins og jarðar, pá er pau voru sköpuð á p e i m d e g i, er guð drottinn gjörði jörð og himin». Hjer táknar pannig orðið «dagur» allan pann tíma, er gekk til sköpunarverksins, álla pá sex sköpunardaga, sem áður er talað um. í 90. sálmi Davíðs, sem er eptir Móses, er sagt, að p ú s u n d ár sje fvrir drottni sem einn dagur, og í 2. Pjet. 3., 8., enn íremur að e i n n d a g u r sje fyrir drottni sem púsund ár. J>að er sagt í sköpunarsögunni, að hinir sex «dagar» hafi haft kvöld og morgun, en um sjöunda daginn, sabbatsdaginn, er petta ekki sagt, sem virðist benda á, að hinn sjöundi dagur tákni pað tímabil sköpunarsögunnar, sem enn stendur yfir. í 4. kap. brjefsins til Ebrea er talað um hvíld drottins á hinum sjöunda degi og gengið útfrá pví, að sú hvíld viðhaldist enn, með öðrum orðum að sabbats- dagur drottins standi enn pá yfir. Biblían virðist pannig sjálf útleggja sköpunarsöguna pannig, að guð haíi framleitt hiinin og jörð á sex tímabilum, sem gæti liafa verið fjarska-löng, en alls á sex venjulegum dögum. Og par sem um jörðina er sagt, að hún hafi fyrst verið í «eyði og tóm» og síðan hvað af öðru verið framleitt: gufuhvolíið, hafið, purrlendið, jurtir, sjódýr, skriðdýr, fuglar, spendýr, og seinast maðurinn, pá er petta nálega bókstaf- lega samhljóða pví, er jarðfræðingar vorrar aldar kenna viðvíkjaudi myndun jarðarvorrar og lífsins á henni. En par sém hr. J. Ó. pykir pað fýrir neðan sig að trúa pví, að Jjósið hafi verið skapað á undan sólunni, eins og biblían segir, pá parf hann að vita, að hann er hjer orðinn langt á eptir sínurn tíma í vantrúnni, pví að á vorum tímum dettur engum náttúrufróðum manni i hug að kenna, að ekkert ljós sje til nema sólar- Ijósið nje að ekkert Ijós hafi til verið áður en pað varð til. |>ó kastar aldrei tólfunum hjá hr. J. Ó. í vörn sinni fyrir vantrúnni fyr en hann fer að gefaískyn, að Páll postuli iuuni hafa átt í pví sammerkt við Björnson að neita eilífri fordæming; og á sama hátt á jeg einhverntíma fyr meir að hafa skilið apokatastasis t ó n(!) pantón í Post. gb. 3., 21., að pví er lir. J. Ó. minnir. Honum hefði verið betra, að vera ekki að slá um sig með grisku, úr pví hann getur ekki komið með pað rjett, sem stendur á hinum tilvitn- aða stað. |>ar er nefnd apokatastasis pantón, lia o. s. frv., en ekki apokatastasis t ó n pantón. Hver, sem les hið tilvitnaða vers í hinni íslenzku biblíuútlegging vorri, sjer fljótt, að sú apokatastasis, sem par er nefnd, snertir ekki í minnsta máta fordæm- ingarlærdóminn, hvorki til nje frá. Yersið hljóðar svo: «Sem (Jesús Kristur) á að halda himninum allt til pess tíma að allt endurskapast, semöuð hefirtal- a ð u m fyrir munn allra sinna heilögu spá- manna frá öndverðu»; eptir griskunni er petta nákvæmlega: «allt til tíma endurreisnar alls pess, sem Guð hefir talað um» o. s. frv., en eptir hinu griska sítati hr. J. Ó. ætti petta að vera: «allt til tíma endurreisnar allra hluta, sem» o. s. frv.. Hvernig get jeg nokkurntíma hafa skilið petta eins og hr. J. Ó. minnir, úr pví petta er ekki til og hefir aldrei verið til í biblíunni? liitgjörð pessi er orðin lengri en til stóð, ög hefi jeg pó ekki farið út í hvert einstakt atriði í svari hr. J. Ó., sem andmæla hefði mátt, pví satt að segja er ekki heil brú í pessari vantrúarvörn hans frá upphafi til enda, svo sem eðlilegt er, par sem hann tókst á hendur pað ómögulega hlutverk, að sanna að Björnson hafi ekki gjörzt «beinn fjandmaður kristindómsins». Að sanna að myrkrið sje bjart og hafi ávallt verið bjart væri ekki fráleitara en að reyna að sanna pað Björnson viðvíkjandr, sem hr. J. Ó. hefir gjört. En peir, sem elikl trila pví, sem Jeg fiefl sagt um vantrú Björnsons, ætti að útvega sjer rit pað gegn kraptaverkum nýja testa- mentisins, sem hann hefir rjett fyrir skömmu pýtt úr ensku eptir ameríkanskan vantrúar- mann að nafni Waite. B-itið heitir: «Hvor- fra stamme Miraklerne í det nye Testamente»? pví fylgir formáli eptir pýðandann, sem sýnir, að hann trúir pví, sem í pví stendur. Seyðisfirði, í apr. 1883. Jón Bjarnason. í «J>jóðólfi» frá 3. marz síðastl. hefir einhver, sem kallar sig «einn af lærisveinum ríkiskirkjunnar» risið upp til varnar vantrú Björnsons, og heggur hann alveg í sama farið kristinni trú viðvíkjandi eins og herra Jón Ólafsson. Hann getur ekki trúað pvl, « að Björnson sje fjandmaður kristindómsins, úr pví hann hefir ekki mótmælt innihaldi boðorðanna(!) og engar sannanir komnar fram fyrir pví, að hann hegði sjer illa(!); og hann ímyndar sjer að Björnson gæti ekki verið «frægur og raerkur maður», eins og hann í sannleika er, ef hann væri fjandinaður kristindómsins(!). Maður skyldi ætla, að enginn færi að rita opinberlega um kristin- dómsmál, sem ekki veit, að á öllum öldum lcristninnar hafa komið fram menn, sem hafa verið kristindóminum óvinveittir, enjafnframt verið bæði" frægir og merkir menn. Er pað ekki alkunnugt, að sumir hinir heiðvirðustu og merkustu meðal keisaranna í Róm til forna, eins og Trujan, Markus Arelius, Júlían o. fl., voru ákafir óvinir kristindómsins? Var ekki Voltaire frægur og merkur maður? Og má ekki hið sama segja um ýmsa stjórnar- byltingarmennina í Erakklandi undir lok síð- ustu aldar, sem gengust fyrir pví að afnema

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.