Norðanfari - 07.07.1883, Blaðsíða 2

— 66 —
jeg að benda mðnnum á, að ef einhver skyldi
vilja nema j)á íþrótt, að rita meiðandi orð og
ieggja síðan munnlega allt aðra merkingu í
■þau en orðin sjálf bera með sjer, þá væri
houum ráðlegast að snúa sjer til hins gamla
oddvita í Fljótsdal og fá sjer sess við fætur
hans. Mætti þá svo fara, að liann um leið
lærði af honum ýmsar aðrar þarflegar íþróttir;
því að gamli oddvitinn er maður fjölhæfur,
eins og að líkindum lætur um þann mann,
sem i umburðarbrjefi til Fljótsdælinga, ekki
meiri eptirbátar en peir eru taldir, liefir sagt
nokkurnveginn með berum orðum: «Verið
mínir eptirbreytendur».
III.
Tveim dögum eptir að jeg liafði fengið
kærubrjefið, reið jeg af stað, til að hitta þá,
er undir höfðu skrifað, á heimilum þeirra, og
fá vissu um, hvort þeir liefðu með frjálsum
viija og fullri umhugsun ritað eða látið rita
nöfn sín undir brjefið; hafði jeg tekið saman
varnarbrjef, er jeg hafði með mjer og Jas upp
þar jeg kom, og fer það orðrjett hjer eptir:
«Margir af mínum kæru sveitungum
og sóknarmönnum hafa nýlega sent
mjer skjal eitt með undirskrifuðum
nöfnum sínum, þarsem lýster óánægju
ineð mig sem prest í nokkrum greinum,
og mjer að niðurlagi er hótað kæru
fyrir kirkjustjórn landsins, ef jeg taki
eigi þessa þríliðuðu áskorun til greina
svo fljótt sem mjer sje unnt:
1., að rækja betur barnaspurningar og
liúsvitjanir en að undanförnu og
sem næst því er lög ákveða,
2., að leggja niður upptekna nýbreytni
í messugjörðinni og íylgja i henni
fornri löghelgaðri landsvenju,
3., að gegna skyldu minni í að sjá um,
að lögunum um skipun sóknar-
nefnda og hjeraðsnefuda sje fram
fylgt í söfnuði vorum.
Jeg verð fyrst með sorg og gremju að
taka það fram, að mjer þykir aðferð minná
kæru sóknarmanna, þeirra er hjer hafa ritað
undir, mjög meiðandi fyrir mig, og jeg ætla
að hún muni vera fálieyrð. — Ef þessir menn,
sem hjer liafa sett nöfn sín undir, hefðu
nokkurn tíma áður með einu orði látið í ljósi
við mig, að þeir væru óánægðir með prests-
þjónustu mína, og skorað á mig að umbæta
hana, en jeg hefði enga umbót á gjört, þá
fyrst hefði verið tilefni til að lióta mjer kæru
fyrir kirkjustjórn landsins; ef þeir liefðu áður
sent einhverja úr sínum flokki, til að segja
mjer munnlega frá óánægju safnaðarins, og
jeg hefði ekki tekið það til greina; ef þeir
hefði skorað á mig að halda safnaðarfund, og
borið mjer þar á brýn það sem þeim þykir
áfátt við prestsþjónustu mína, en jeg liaft í
frammi ill svör og enga umbót vifjað á gjöra,
þá hefði verið tilefni til að kæra mig fyrir
kirkjustjórninni. En svona þegjandi, í pukri,
með öllu á bak við mig, að hafa samtök um
að skrifa mjer ónotabrjef og hóta mjer kæru,
— þjer sjáið það sjálfir, og það mun hver sá
sjá, sem hefir almenna greind til að bera, að
slíkt er ekki drengileg aðferð, og sízt aðferð
þess safnaðar, sem vill lifa í góðri og kristi-
legri sambúð og samvinnu við prest sinn. —
En það er nú komið sem komið er; þeir
sem ráðið hafa þessari aðferð, þeir verða nú
að lialda vörn uppi fyrir henni gagnvart
dómi safnaðarins í Ixeild sinni, gagnvart
dómi óvilhallra manna útífrá, og, að jeg ætla,
einnig gagnvart dómi sinnar eigin dreng-
slcapar meðvitundar, þeirrar meðvitundar,
sem ávallt heíir verið svo rík að fornu og
nýju hjá þjóð vorri, og sem jeg vona að aldrei
hverfi úr þessu hyggðarlagi, hvað sem þessu
máli líður. En jeg verð að taka því, sem að
höndum ber, og skal þá nú fara nokkrum
orðum um sakargiptir þær, sem á mig eru
bornar.
Brjefið byrjar á að tala urn, að hinu
kirkjulega trúarlífi í söfnuði mínum hafi
smátt og smátt farið hnignandi i þau 6 ár,
sem jeg hefi verið prestur hjer. J>etta á náttúr-
lega að vera mjer, og mjer einum að lcenna;
en má jeg spyrja: hefir söfnuðurinn enga
skvldu á að hakla við hjá sjer kirkjulegu
trúarlífi og efla það? er það presturinn einn,
sem á að gjöra það? og, ef hnignun hefir
átt sjer stað, getur hún þá ekki eins vel verið
að nokkru feyti söfnuðinum að kenna, eins
og eingöngu prestinum? Að öðru leyti neita
jeg því, að kirkjulegt trúarlíf í þessum söfn-
uði, þó bágt kunni að vera, sje lakara heldur
en í öðrum söfnuðum hjer á hjeraðinu; jeg
er svo heppinn að. jeg hef í höndum skýrslur
um messugjörðir fyrir umliðið ár frá öílum
prestum i prófastsdæminu, og liafa samkvæmt
þeim í engri kirkju verið haldnar fleiri guðs-
þjónustur en í Yalþjófsstaðarkirkju, nema
einungis í Hofskirkju í Yopnafirði, þar sem
söfnuðurinn er nálega þrefalt fólksfleiri en
hjer; af þessu má því sjá, að ef kirkjulegt
trúarlíf er metið eptir því, hve margar guðs-
þjónustur eru haldnar í hverri kirkjusókn,
eins og virðist vera gjört i brjefinu til mín,
þá stendur það í þessum söfnuði jafnfætis
liinu kirkjulega trúarlífi í þeim söfnuðum
prófastsdæmisins, þar sem það er bezt, að
þessum eina söfnuði undanskildum, og skír-
skota jeg til allra, er til þekkja, hvort svo
muni hafa verið áður en jeg kom hingað.
Jeg var ekki kunnugur hjer áður; en úr
brjefi frá merkum manni, sem bjer var gagn-
kunnugur, liafði jeg heyrt, að kirkjulegt trúar-
líf væri einmitt í þessum söfnuði mjög dauft.
Jeg skal fúslega kannast við, að jeg er ekki
svo fullkominn prestur sem jeg vildi óska,
og skal enginn finna glöggara eða vera fúsari
að játa veikleika sinn í því efni; en að láta
mig einan bera ábyrgð fyrir eflingu, viðhaldi
eða hnignun kirkjulegs trúarlífs í lieilum
söfnuði, það ímynda jeg mjer að allir sjái að
ekki er rjett nje sanngjarnt.
|>á kemur þessi eptirtektaverða ogþýðing-
armikla setning: «og sambandið milli vor og >
yðar í stað þess að verða æ nánara og betra
eptir því sem samvinnan milli vor og yðar
yrði lengri — stöðugt orðið fjarlægara og
afskiptaminna, og lineigst í þá átt, er sízt
skyldi vera millum prests og safnaðar». Hjer
er þung sakargipt borin á mig, og er von að
þeim, er rita undir brjefið, þyki þetta sorg-
legt; en mjer þykir sorglegt, að nokkur úr
söfnuði mínurn skuli hafa getað leiðst til að
ljá nafn sitt undir aðra eins setningu eins
og þessa. Er það þá í raun og veru meining
allra þeirra, er undir hafa skrifað, að sam-
bandinu milli mín og safnaðarins hafi farið
aptur ? hef jeg með umgengni minni æ meira
og meira hrundið söfnuðinum frá mjer? þá
. verð jeg að segja, að mjer liefir einmitt
fundizt hið gagnstæða: mjer hefir íundizt
samband mitt og safnaðarins fremur verða
nánara og eðlilegra eptir því sem tíminn
hefir liðið, og hefir það livað mig snertir
komið af því, að velvildartilfinningar mínar
til safnaðarins hafa farið vaxandi en ekki
minnkandi. Jeg segi það eins og er, að
I mjer er vel til safnaðar míns, og jeg hef haft
svo gott traust á söfnuðinum, að jeg liefði
aldrei trúað að jeg mundi eins ,sárt leikinn
af lionum, eins og nú er fram komið. Hef
jeg þá verið svo ógæfusamur að geta engar
velvildartilfinningar vakið hjá sóknarmönnum
mínum? hefir þvert á rnóti samvera vor getað
vakið og alið kala til mín í söfnuðinum?
lief jeg þá umgengizt alla þá, er hjer hafa
skrifað undir, þannig að jeg eigi skilið að fá
frá þeim öllum í sameiningu vitnisburð þann,
er brjef þeirra ber mjer? eða hafa allir þessir
í liugsunarleysi ritað nöfn sín undir þessa
grein? eða legg jeg aðra og verri þýðingu í
orð þessi, heldur en í þeim felst? Nei, jeg
get fullvissað yður um, að ef brjef þetta
kemst fyrir almennings sjónir í tímaritum
vorum, þá mun enginn maður á öllu íslandi
skilja hin tilvitnuðu orð öðruvísi en jeg hef
skilið þau, og þá — gætið þess vel, mínir
kæru sóknarmenn, þá hafið þjer orðið til
þess að kasta, að jeg held óverðskuldað, skít
á mannorð mitt, sem var óflekkað áður en
jeg kom liingað; og það verður þá ekki yðar
dyggð, þó jeg kunni að geta þvegið skítinn
af mjer, eða sannfært alla alþýðu manna um,
að mjer liafi hjer verið gjört rangt til.
Áður en jeg tek fyrir niðurlagsatriðin í
brjefinu, get jeg eigi annað en lýst sorg
minni yfir því, að athafnir mínar skuli af
mínum eigin sveitungum vera lagðar eins
illa út, eins og tvívegis er gjört í brjefinu,
fyrst þar sern talað er um nýbreytni rnína í
guðsþjónustunni, og í annan stað þar sem
talað er um, að jeg hjelt eigi safnaðarfund í
sumar; jeg ætla eigi að fara neinuni' orðurn
um hið fyrra atriði, en einungis drepa á hið
síðara; þar er mjer borið á brýn, að jeg hafi
viljað fyrirmuna söfnuðinum að neyta rjettar
þess, sem safnaðarlögin ákveða honum. pað
er nú fyrst, að söfnuðinum er ekki fyrir-
munaður neinn rjettur, þó eigi liafi kosin
verið ný sóknarnefnd eða safnaðarfulltrúi,
með því það er vitaskuld, að hin siðasta
kosning gildir, þar til ný kosning fer fram,
eins þótt liún dragist frain yfir ákveðinn
tíma; og 5 öðru lagi, þá hef jeg alls eigi
haldið í neinni launung orsök þeirri, sem
kom mjer til að halda eigi saínaðarfund og
eigi hjeraðsfund á siðastliðnn sumri; en or-
sökin var sú, að jeg vildi gjöra allt sem í
mínu valdi stóð, til að verja sveit vora fyrir
mislingutium, og veit jeg ekki betur en að sú
viðleitni mín hafi verið samkvæm yðar vilja
og viðleitni, mínir heiðruðu sveitungar; og
ineð drottins hjálp tókst oss að verjast, þótt
hurð skylli liælum nærri. Jeg get urn leið
látið úttalað um hið þriðja niðurlagsatriði
brjefsins, því að enginn er svo blindur, að
hann sjái eigi, að þótt jeg eitt sumar hafi
fellt undan að halda safnaðarfund, segjum af
of mikilli umhyggju fyrir að sveitin fengi
ekki mislinga, þá er það í sannleika eigi ástæða
fyrir sveitunga mína til að rísa upp og hóta
mjer kæru, ef jeg eigi gæti skyldu minnar í
þessu efni, og allra sízt þar sem engin manns-
sál varð til að minnast á þetta á þeim tíma,
er fundurinn liefði átt að haldast, og eigi
fyr en fullum 8 mánuðum síðar.
Annað niðurlagsatriðið, um breytinguna
á guðsþjónustunni, ætla jeg eigi að tala um
að sinni annað en það eitt, að það er full
og föst sannfæring mín, byggð á rannsókn
guðsorðs og játningarriti kirkju vorrar, að
það fyrirkomulag, sem jeg hef tekið upp, sje
í sannleika samkvæmara anda kristindómsins
og leiðbeiningum þeim, sem heilög ritning
geíur í þessu efni, heldur en hið venjulega
fyrirkomulag. En þetta efni er svo um-
fangsmikið, að jeg vil geyma mjer að útlista
það frekara; enda er það með öllu óskylt
hinum öðrum sakargiptum brjefsins.
Jeg á þá ekki eptir að tala um annað
en liið fyrsta niðurlagsatriði, að jeg ræki
betur barnaspurniugar og húsvitjanir eu að
undanförnu og sem næst því er lög ákveða.