Norðanfari - 06.08.1883, Blaðsíða 3

— 74 —
samoina pað í eina lieild að pyí leiti scm
yrði víðkomið. Jað er anðvitað milcið vanda-
verk að semja stóra og nákvæma ættfræðis-
Ibók og ganga svo frá henni missmíðalaust sjo,
en mögulegt er pað pó, margt kemur puð
frá hendi vísindamansins sem sýnist hafa út-
heimt miklu nákvæmari rannsóknir. Hjer
eru einungis meintar ættartölur íslendinga.
J>að er merkilegt að taka eptir pví, hvernig
margir stórir ættbálkar hefjast í einni höfuð-
ætt, og hvíslast svo aptur hverjir í aðra síðar
og blandast ásamt saman við aðra ætthringa.
Mafgar og langar ættartölur og pulur má
rekja frá ýmsum landnámsmönnum og fleirum
fornmönnum langt fram eptir öldum (jafnvel
til vorra daga sumar). Verður hjer í fám
orðum bent á nokkrar eða flestar pær marg-
mennustu ættir íslendinga, sem gainan væri
áð sjá á einni bók, er byrjaðist á peim elstu
og hjeldi pannig frameptir: Ættin frá Ing-
ólfi Arnarsyni, Ættin frá Hrollaugi Kögnvalds-
syni Mærajarls, en frá honum var Síðu-Hallur,
sem mikið stórmenni er komið frá par á með-
ættir Oddverja og Sturlunga. Ættin frá
Skallagrími eða Mýramenn. Ættiii frá Ket-
ilbirni gamla, lundnámsmanni í Grímsnesi,
frá honnm voru komnir Mosvellingai-, Hauk-
dælir og Oddaverjar allt stórar og göfugar
ættir, og margir fl. Ættir Dalamanna, Vatns-
dæla, Keykdæla, o. s. frv. Ættir Öræfinga,
Kolbeins unga, |>orvalds Vatnsfirðings, Eafns
á Eyri, af honum var kominn Björn Einars-
son Jórsalafari, sem var móðurfaðir Bjarnar
ríka forleifssonar, sem afarfjölmenn ætt (Vest-
íirðiuga ætt) kom frá á seinni öldum. Ættin
frá Jóni lang (Langsætt) er ein af peim
mestu, af peirri ætt var Barna-Sveinbjörn
pórðarson offisíalis í Múla, forfaðir Guðbrands
biskups, sem rnklar ættir eru frá (Thorlacius-
ættin ein af peim); Vídalínsætt og Bustar-
fellsætt er frá Sveinbirni; ættin frá Jóni
biskupi Arasyni er líka frá honum, pví barna-
móðir Jóns biskups var Helga Sigurðardóttir
Sveinbjarnarsonar, börn peirra urðu öll kyn-
sæl; er ættin írá Jóni biskupi orðin ein af
peim stærstu og merkustu, af henni eru t. d.
flestir afkomondur Odds biskups, afkomendur
Páls prests á Upsurn Bjarnarsonar, Hjalta-
línsætt, Finssensætt o. fl. 'o. fl. Af Langsætt
var Gísli Hákonarson á Hafgrímsstöðum, frá
honum er mikill og göfugur ætthringur, Árni
sýslumaður sonur lians bjó á Hlíðarenda, frá
honum er Illíðaiendaætt, hann giptist í ætt
Hlíðarendamanna, sem konmir voru af Erlendi
Erlendssyni, Narfasonar á Kolbeinsstöðum, en
peir voru aflujmendur Ketils |>orlákssonar að
haldið er eða af hans ætt; allir urðu peir
Gíslasynir bræður Árna kynsælir mjög, Gísli
lögmaður í Bræðratungu var sonarson Árna,
frá honum var auk ijölda annara Jón biskup
Vigfússon sem Stephensens- og Finsens ættir
eru komnar frá, og margt annað meiri hátt-
ar fólk. Ættiu frá Lopti ríka, er liún ein
af peim stærstu,. par er Langalífsætt einn
kynpátturiun af henni var Gissur biskup ,
Einarsson, frá einum bróðurhans, Jóni presti
í Keykholti er Keykholtsættin, af henni var
Einnur biskup, paðan erEinnsensætt og fleiri
kynpættir; Torfi í Klofa var kominii frá Lopti
paðan er Klofaætt, (til Torfa er rakin ætt
peirra Tómasar Sæmundssonar og Jóns Sig-
urðssonar); Jón á Svalbarði Magnússon átti
Kagnheiði Ejetursdóttur af ætt Lopts, frá peim
er hin mikla og merkilega Svalbarðsætt sem '
dreiíðist um land allt. Ættin frá Grími
Pálssyni (Möðruvellingakyn), Gísli á Hafgríms-
stöðum,— af Langsætt — átti Ingibjörgu dóttir
Gríins, paðan er mikil ætt sem áður er sagt,
ættmenn Magnúsar lögmans ríka voru einnig
frá Grími og margt fleira stórmenni. Ættin
frá Guðmundijl ríka Arasyni á Reykhólum
(Guðmundarætt). Ættin frá Birni Guðnasyni,
einn afkomenda hans var Torfi Jónsson sýslu-
maður í ísafirði, sem Kirkjubólsætt er koinin
frá. Ættín frá Björgólfi á Fitjum porkels-
syni Vellings, Ásgeir prestur Hákonarson í
Lundi og Loptur prestur þorkelsson á Húsa-
felli voru sonarsynir Björgólfs frá peim er
mikið kyn; Arngrímur lærði var dóttursson
Lopts baðan er Vídalínsætt. Ættin frá Jóni
lögmanni Sigmundarsyni, frá honum voru
peir Guðbrandur biskup og Arngrímur lærði
o. m. fl. Ættin frá Eggert föður Hannesar
hirðstjóra (Eggertsætt) mikil og vel mennt.
Ættin frá Einari Sigurðarsyni prófasti í Hey-
dölum, synir hans urðu kynsælir, Oddur
biskup og bræður hans, Ólafur prófastur í
Kirkjubæ íTungu var einn peirra faðir Step-
háns prófasts og skálds í Vallanési föðurönnu
móður Stepháns prests á Hösknldsstöðum sem
Stephensens- og Thorarensens- ættir eru komn-
ar frá, og margir fleiri heldri menn. Ættin
frá Ólafi Guðmundssyni prófasti á Sauðanesi,
frá lionum voru ættmenn Bjarna á jpingeyr-
um, og Högni Sigurðsson prestur á Breiða-
bólstað í Eljótshlíð kynsæll maður, og forfaðir
J>orvalds prófasts Böðvarssonar í Holti, sem
kynsæll er orðinn. Ættin frá Jóni presti
Guðmundseyni prinna á#Siglunesi, frá honum
er margt göfugmenni komið á 18. og 19. öld
(paráineðal Thorarensensætt og Stephensens-
ætt). Ættiu frá fórði lögmanni Guðmunds-
syni. Ættin Irá Jóni Guðmuudssyni í Ein-
arsnesi (Einarsnessætt) fjölmenn, af henni er
margt valmeuni komið. Ættin frá Hrólfi
sterka (Hrólfsætt), af henni var þórður prestur
á Völlum, faðir Páls amtm. ‘paðan er Mel-
steðsætt, (Erá Grími kambun sem, fyrstur
byggði Eæreyjar, er rakin ætt til Hrólfs sterka)
Ættin frá Jóni Grímssyni í Kalmannstungu.
Ættin frá Illuga presti Guðmundssyni í Múla
(Illugaætt), frá lionuin eru nú einnig uppi
margir meuti. Ættiu frá Páli preti á Upps-
uin Bjarnarsyni. Ættin frá Hjálmari Erlends-
syni (Hjálmarsætt). Ættin frá Halli Ólafssyni
presti í Saurbæ Kolbeinssonar (Hallsætt).
Ættin frá Lárusi sýslumanni á Möðruvöllum
(Schevingsætt). Ættmenn Gunnlaugs sýslu-
mans Bríems, og afkomendur (Bríems ættiu)
Hallkellsætt, (af henni var Dr. Einnur); Ljá-
skógaætt; Melaætt; Steingrímsætt; Bogaætt,
Og fleiri mætti tilgreina pó hjer sje aðeins
drepið á pessar lauslega. Væru pessar ættir
allar raktar svo rækilega sem unnt væri, mundi
framkoma ennú miklu fleiri ættleggir og
pannig verða getið flestra eða allra peirra
manna sem nokkurs hafa pókt nýtir. það
er nú sjálfsagt að sem flestar ættir væru settar
í ættstuðla og raktar pannig niðureptir, og
hefja pá á öllum helztu ættfeðrum verða peir
pá hverjir útfrá öðrum sem jafnliða eru í
ættinni; það sýnist að óseliju meiga láta pá
ganga par úr sumstaðar, til rýminda, sem
ómerkari eru, gkki pó svo að sleppa peim til
fulls, heldur geta peirra í neðanmálsgreinum,
svo fullskiljanlegt yrði. þar sem nýjar ættir
hefjast yrði par að hætta á pessurn stað, en
byrja par aptur á öðrum flokki á eptir. þó
hið sama hlyti optar en einusinni að koma
fram, mætti pó stytta pað með pví að brúka
tölur eptir pví sem haganlegast pætti, svo
vísa mætti í einum flokki til annara, par sem
bæri saman, ættir hefjast, eða koma saman
o. s. frv. svo greinilegt samhengi fengist.
Ennfremur ætti að rekja ættir ýmsra merkis-
manna uppeptir svo langt í alla ættleggi sem
efni fengjust til, — eins og Jón Ejetursson
hefir gjört í Tímariti sínu — lielzt nútíðar-
manna, og helztu ættfeðra, að pví leyti sem
kunnugt er um pað; Sama er að segja um
ýmsa fornaldarmenn, að rekja ætt peirra til
forfeðra peirra í Noregi eða annarstaðar, sem
margir voru stórhöfðingjar. Mörgum er hug-
leikið að vita meira um ætt sína enpeirgeta
átt kost á, en væri ættfræðisbók til, svo full-
komin sem óskað er eptir, gætu alpyðumenn
fræðst mjög um ætt sína, margir liverjir,
einkum ef peir vita sig vera afkoinendur eða
í ætt við einhverja heldri háttar menn, með
pví að skygnast eptir ættum peirra. það er
ekki ætlandi nema velfróðum og áreiðanlegum
mönnum að semja ritgjörð pá sem hjer er
um að ræða, hann yrði líka að hafa við hend-
ina, allar pær bækur sem ættartölur finnast
í, til að rjetta sig eptir, er pað víst mikið
safn; Bók sú hlyti að verða nokkuð stór,
engir mundu þó hika við að kaupa hana sem
nokkurs meta sögulegan fróðleik.
XIIX XIX-8—.
F r j e 11 i r i n n 1 e n d a r.
Ur brjefi úr Broddaneshrepp í Strandasýslu,
dagsett 7 maí 1883.
«Til aprílloka var hjer lieldur hretasamt,
en nú er komið sunnanblíðviðri og mikið
orðið leyst af gaddinum. Alstaðar hefur pessi
vetur víst mátt heita veðuráttugóður, pó hjer
í Strandasýslu væri víðast mesta jarðbönn,
en fyrir hinar höfðinglegu og mannkærleiks-
fullu gjafir útlendra pjóða, fellir víst enginn
fjenað sinn. Hið fáa, sem á varð sett af
skepnum, og fólk víða fyrir pað sama, kemst
af án pess að taka út liungur, pó er í Arn-
essókn, fólk farið að leggjast í kreppusótt
af mjólkurleysi og harðrjetti. Taugaveiki
tekur fyrir stöku bæi hjer, og liggur fólkið
lengi og pungþ en fáir deyja. Sjera Steinn
Steinsson í Árnesi hefur legið Icngi og liggur
enn í gigtveiki; hann sendi eptir meðölum
til landlæknisins, og er sagt, að honum sje
heldur í apturbata af peim. Ekki var skip
Thorarensens komið pegar síðast frjettist, svo
útlit er fyrir að sigling komi seint á Stranda-
flóa sern fyrri, 2 skip er sagt að sjeu komin
í Stykkishólini, og lauslega frjett, að rúgur
sje par á 18 kr., bankab. 24 kr. tunnan,
kaffi 55 a. pd., candís 45 a. Hjeðan úrsýálu
ætla nokkrir til Vesturheims í vor, er peirra
lielztur óðalsbóndi og homöpath Sigurður
Gíslason á Bæ á Selströnd í Steingrímsfirði.*
Ur brjefi úr Bjarnanesi í Austurskaptafells-
sýslu d. 20. maí 1883.
Tíð hefur verið góð í allt vor par til út
úr uppstigningardegi, kom fremur grimmt
bras, sem mikið hnekkti grójiri. Skepnuliöld
eru 1 sumum sveitum ekki góð og sumstaðar
falla sauðkindur, úr pest; mest munu brögð
að pví í Oræfum. Aflabrögð voru víða frem-
ur góð í pessurn sýsluparti, par sem peirra
varð leitað. Heilbrigði má heita almenii.
Verzlunarskipið komið á Papaós.
Úr brjefi úr Laxárdalshrepp í Dalasýslu, dag-
sett 5. maí 1883.
Vetur var nú í petta sinn eptir óskum
og pörfum manna æskilega góður, svo útlit
er fyrir að fjenaðarhöld verði góð, pað er
lika orðið af of fáu að missa, pví bæði var
selt og lógað í haust svo að allvíða eru um
og rúmlega jarðarkúgildin, lifandi af sauðfje,
hross hafa mikið haldizt, kýr fáar og gagns-
litlar vegua skorts á góðu fóðri. Ejenaðar-
höld hafa verið hin beztu, en efnahagur stend-
ur almennt mjög tæpt. Framtíðar útlit er
pví mjög ískyggilegt, pví sveitarpyngsli, eru
ofan á aðra tolla, sem alltaf fara vaxandi ó-
j bærileg, og styður margt innbyrðis að pví,
j að hjer eru að vakna hugir manna til burt-