Norðanfari - 06.08.1883, Blaðsíða 2

— 73 —
fór þá að gróa á túnum og votta fyrir gróðri
í áthaga, 23. breyttist veðuráttan til norðan-
veðra með frosti og snjóhreti, rak pá ísinn
aptur að og suður með lancli, 25. var fjarska
vestan veður með krapahríð, dóu pá víða ung-
lömb. Eptir pað breyttist tíðin til suðaustan-
veðra, en pó var fremur kalt, pví að ísinn
var á hrakningi. 1. júní komust 2 gufuskip
inn á Eskifjörð, sem höfðu í 3 vikur verið
á sífellduin hrakningi, frá því er pau tóku
land og rak aptur til Eæreyja, allt fyrir ís,
pá gengu líka alltaf snjóbleytur og illviður
með einstölcum kulda næðingum og frosti par
til 15. júní gjörði páskúra með dálitlum hlý-
indum, sem hjelzt til hins 21. s. m. enjafn-
framt óttalegir ópurkar, svo að enginn moli
eldneytis náðist, og allajafna varð að brenna
trjám, og enn komust slcipin hvorki inn á
Eskifjörð nje Seyðisfjórð og víðar nema pau
sem höfðu uáð landi áður ísinn kom. Tíðin
var allajafna með pokum og súldrum eða
rigningum, svo að sjaldan sá sól allt til hins
30. júní, pá gekk tíðin til suðvestan áttar og
purkblásturs, rak pá ísinn frá austurlandi
og hnöppuðust pá skipin inn á alla austfirði,
en pann 3. júlí breyttist tíðin aptur í rign-
ingar og poku með landnorðan hroða og
stökum óþerrum hjelzt svo pessi óperratíð til
20. júlí, er pá heldur Ijetti og stöku sinnum
sá sól og rigninga lítið en kalt með pokum
tíðast til byrjunar ágústm., pá fengu menn
purka um vikutíma, en síðan breyttist veður-
áttan aptur til óperra, rigninga og snjójelja,
norðaustan vinda og rosa stöku sinnum til
pess um höfuðdag, pá gjörði perrir, en samt
var kalt og stundum jeljaleiðingar til fjalla.
5. sept. var ofsaveður útnorðan, pá fórust 2 bátar
Eæreyinga á Reyðarfirði með 8 mönnum en
2 af peim varð bjargað af kaupskipi, er var
par á útsigling, einnig varð pann 5. sept.
víða tjón á lausu lieyi. Eptir pað gekk tíðin
enn til óstillingar og var mjög bág heyskap-
artíðin opt með 3—5° frosti á R. og norðan
hvassviðrum allt til hins 14. sept., er tíðin
gekk til sunnan áttar með rigningum og ó-
stillingum, sem hjelzt við til 16. okt. J>að-
anaf mátti heita, að aldrei linnti pokum og
rigningum allt til október loka, en með nó-
vemberm.byrjun breyttist veðuráttan ýmist
til frosta eða votviðra og sniókrapa til fjalla
fram að peim 11., breyttist pá veðuráttan til
sunnanáttar með rigningum og stórviðrum,
sem stóð yfir í 6 daga, en með peim 18.
gekk veðuráttan til snjókomu með hroðalegri
hafaustan átt og fannfergju, gjörði pá haglaust
að kalla til jólaföstukomu, pá kom sunnan
píða, svo að jörð kom upp víða hvar, helzt
yið sjó, er hjelzt í viku, breyttist pá veður-
á'ttan aptur í snjóbleytu, svo jörð spilltist
víða til beitar. Allt haustið var mjög rosa-
samt og ónota tíð á mönnum og skepnum,
enn með sólstöðum breyttist veðuráttan til
norðanstorma, hverjum fylgdi 10—12° frost
á R. og síðan liarðviðri og jarðbannir, er hjelzt
til ársloka. A gamlaársdag var útsynnings-
bloti, varð pá alveg jarðlaust.
J>etta haust varð mönnum mjög bágt,
pareð þau litlu hey sem menn áttu undan
sumrinu, skemmdust stórkostlega í haustrign-
ingunum, ofan á petta bættíst ógæftir til
sjóróðra og aflaleysi, enda má telja petta ár
eitt með bágustu árum, þegar til alls kemur,
pví að pótt veturinn eptir nýár fram að pásk-
um væri jarðsæll og góður, pá var vorið og
sumarið mönnum mjög ónotalegt og bágt,
ekki sázt dráttur ÚT sjó fyrri en íjúlímánuði
og pá fremur lítið, en í ágústmánuði var
fremur góður afii, enn pá var nú heyskapur-
inn. Gras varð hjerumbil í meðallagi í fjörð-
um en ópurkasamt var. Líka var um sum-
arið og haustið kvillasamt af mislingaveiki
og kvefhósti mikill á haustinu. í hreppnum
hafa dáið 18 manns að meðtöldum 2 sem
drukknuðu, flest bórn og aldrað fóllc, sem var
orðið fremur lasburða. Eitt Norðmannafjelag
aílaði hjer á Norðfirði 1800 málstunnur af
síld, allt í ágústmánuði, líka lágu hjerísum-
ar 6 fiskiskip frá Eæreyjum og 2 dönsk til
fiskiveiða, og mátti heita að pau öfluðu all
vel, en pó verr en í fyrra. Prísar voru í
betra lagi, saltfiskur nr. 1 á 19 aura, nr. 2
á 15 aura, nr. 3 á 13 aura, hákarlslýsi 45
kr. tunnan, þorskalýsi 35 kr., hvít uli 80
aura pun^ið, mislit 55 aura, bankabygg 14
til 15 a. pundið, buunir 13 aura pundið. rúg-
ur 11 aura pundið, lirísgrjón 15 til 18 aura
pundið, bezta sort. Málnyta var í meðallagi,
par sem skepnur gengu vel undan, en slcurð-
arfje reyndist með verra móti einkum á mör,
pund af góðu kjöti var á 20 aura, miðlungs
18 aura, kroppar, sem vogu minna enn 32
pd. á 15 aura pundið; gærur frá 1 kr. til
372 kr. Tfir pað heila mátti heita að menn
öfluðu illa síldina.
Ritað í Norðfirði 2. jan. 1883.
Bjarni Stefánsson.
1 Til ritstjóra Norðanfara á Akureyri.
Úr brjefi úr Fnjóskadal d. 1. júlí 1883.
INú í dag er að eins mánuður síðan hin
miklu umskipti komu á tíðarfarið. Fyrir einuin
inánuði eða fyrstu dagaua af júní var útlitið dap-
urt og ískyggilegt, loptið sein um iiávetur,jörðin
grá og gróöuriaus, tóptirnar heylausar, kýrnar
nytlausar og sauðfje dregið og kúldað. J>á
sýndizt sem hinn litii bjargarstofn mundi
gjörsteypast. Nú er alit anuað útlit, á þess-
um mánuði hefur oröið ein hin mesta breyt-
ing, er íslenzk sumartíð getur gjört. í e!l-
eftu vfku suniars, eru túuín þegar orðin aíi-
vei sproittn, og það víða betui' en þá þau
vóru slegin næstu sumur þegar 14 vikur
voru af sumri. Engjar og úthagi er að því
skapi. Sláttur mun sumstaðar byrjast i þess-
ari viku. Kýr og ær mjóika víst í bezta iagi.
J>annig er nú bjargræðisvegur sveitabóndans
greiðari og brciðari eu áður var, vonin og
traustið lífgað dugnaður og starfsemi vakn-
að af svefni. J>að er auðvitað að efnahagur-
inn vcrður um langan tíma erfiður, eti með
vaxandi heyafla fylgir vaxandi fjáreigu og vax-
andi lánstraust hjá kaupmönnum og fleirum
er lánað geta. í sumar hafa bændur mjög
lítið kaupstaðarinnlegg ullin 73 °S sumstað-
ar 72 minni en vanalega og verðið á henni
lágt, hljóta þeir því að taka nýtt Ján hjá
kaupmönnum, allir sem það geta fengið, tíl
þess að þurfa eigi að fækka en fjenaðinum.
Eu neyðin kennir naktrí konu að spinna og
hun kennir iötum manni að vinna. Að vísu
þarf ekki að bríxla íslendingum leti, þegar
þeir sjá veruiegann arð af vinnu sinni, cn
arðurinn er svo misjafn og valtur, að vork-
un virðíst, þó starfsemin stundum fari þar
eptir. í fljótu bragði virðist þetta vorkunn,
en þó er það vitaskuld, að engu minní þörf
er á starfssemi og atorku þegar ílla gengnr,
heldur enn þegar allt leikur í lyndi, enda
kemur þá og neyðin til að kenna það, sem
maður jafnvel kurini ekki áður. Að láta
hana kenna sjer það sem er gott og nyt-
samt, það er sjálfsagt hollt og happasamt,
og jeg veit ekki betur en vjer höfum ætíð
meira lært þarft í hörðum árum en góðum.
Eptir hörðu árin sprettur optast upp hjá oss
eitthvert blóm, einhver visir sem að gagni
kemui' aptur, gieðjandl nærandi, styrkjandi,
þegar neyðin ber að höndum. í hörðu ár-
unum sjá menn opt glögglega orsakir eynul-
arinnar, sem opt eru svo mjög að finna hjá
þjóðinni sjálfri, og þó ckki verði þá í bráð-
ina við afleiðingunum spornað, þá koina ný
ráð með nýjum dögum, og þau ráð miða tii
þess að lina eða jafnvel afsýra inestu neyð.
Í>ví verður ekki neitað, að margt er hjá oss
í ólagi, en þó hcfui' fátt, að mjer sýnist,
eins mjög farið í handaskolum hjá oss sveita-
bændum, sem fjárræktin, jeg meina meðferð
allra húsdýra vorra. Að vísu mtðai' fjárrækt-
inni nokkuð áfram eptir hvern harðærakaflann,
en þetta er svo seint, að enn vantar helzt
til mikið á að hún sje í sæmilegu lagi hjer
á Norðurlandi, hvað þá þar, sem hún er enn
lakari. Fjölgun skepnanna höfum vjer
alltaf stundað á góðu árunum, en síður að
efla vænleik þeirra með góðri meöferð.
JNú er tækifæri að byrja, ef heyaflinn verður
meiri en nægir hinum fáu skepnum vorum,
þá gerum nú einu sinni vel við þær, og já-
um hvort þær borga það ekki næsta sumar
og haust. Nú erum vjer sem frumbýlingar,
íjái' fáir og fátækir. Byrjum nú sem beztu
meöferð á þessum fáu skepnum, og hugsum
ekki íengur um höfðatöluna eina, heldur um
það, að hverju beini fylgi nokkuð, að hver
skepna geti haldið sínu rjetta eðli, eptir því
sem hyggileg fjárrækt getur viðráðið. Beit-
um þá starfsemi vorri til alls þess, sem lítur
að góðri fjárrækt og góðri meðferð á öllu,
er skepnurnar gefa af sjer og þar á rneðal
ullinni oss til klæðnaðar og skuldalúkningar.
það 'er satt oss vantar verkfærin; þau eru
dýr, -og nú er máske ekki tími til að kaupa
þau, þegar efni vanta til allra nauðsynja, en
þó er uú éinmitt tækifæri til að sjá hve arð-
ur gæti af orðið atorkusamri og hyggiíegri
meðferð ullariunar. Skoðum viðskiptabækur
vorar frá kaupmönnum og sjáum hvað allar
útlendur vefnaður varningur kostar, sá er til
klæðnaðar, rúmfatnaðar og húsbúnaðar heyrir,
og vitum hvort engin ráð eru til að spara það
mikla fje cr þannig eyðist út úr landinu frá
lifsnauðsynjum fátækrar þjóðar. En það er
með tóvöru vora líkt ástatt og húsdýrin, vjer
víljum hafa fjöldann en stnndnm síður
vænleikann. Tóvaran, er mikds til of
lítið vönduð að stirkleik og skjóli; eitt fat úr
vönduðum þræði tvinnuðum, er sterkara og
skjólbetra en 2 eða 3 úr óvönduðum ullíllum
tóskap. J>essa þurfum vjer einkum að gæta
því það sparar ótrúlega mikið fje. Tóvaran
hefur að undanförnu, alls ekki verið svo lítil
sumslaðai' hjá oss, en hún hefur veríð næsta
ílla unnin, og sú óvandvirkni, er oss eigí
einungis minnkun, heldur og hinn tilfinnan-
legasti skaði. Látum nú neyðina koma oss
til að læra betur að spinna og vinna, að
bæta góð föt og dúka í staðinn fyrir ónýta
garma eða haldlausar fiður, þá vona jeg vjer
j förum líka bráðum að sjá, hina miklu nauð-
! syn, sem cr á því að eiga góð verkfæri td
tóskaparins, og ráðumst í að stofna sarntök
til að bæta úr þeim skorti cptir föngum, eða
smátt og smátt. Gr. Á.
Ein af þeim fróðleiksgreinum sem flest-
um þylcir eius skemtileg sem merkileg, er
ættfræðin; hún á heima í sagnafræðinni.
Sögur vorar bera það með sjer að sagnarit-
ararnir fyrrum hafa' verið ættspakir menn.
A seinni tíinum og vorum dögum hafa líka
margir ættvísir menn verið, sem margt þess-
kyns láta eptir sig sjást hjer og hvar í rit-
gjörðum sínum, og er það talsvert safn að
öllu samanlögðu. En enn hafa þó engir
fræðimenn, það jeg veit, samið 0g gefið út
i á prenti ritgjörð þá, sem ættfræði hefir vefið
aðalumtalsefni; hinar skrifuðu ættartölbækur,
sem liggja lijá einstöku mönnum, eru alþýðu
hulinn leyndardómur. Ættartölur einstakra
manna sem víða fylgja æfiágripum þeirra, og
; allt annað sein ritað er um það efni or svo
I sundurlausjj og á víð og dreif, það ætti að