Norðanfari - 04.09.1883, Síða 1

22. ár.
Aknreyri, 4. septcmker 1883.
Nr. 39.—40.
Lciðijctting.
í <Norðanfara» nr. 33.-34. (26. júlí
1883) í ritgjörðinni <um kirkjumál» eptir
L. H. bls. 69 3 dálki er misprentað: víkja
frá hinum evangeliska eiðstaf, en á að vera:
víkja frá hinum óevangeliska eiðstaf.
Sömuleiðis bls. 68, 3. dálki samningar-
mönnum fyrir snúningamönnum.
Sömuleiðis bls. 70, 2 dálki 5. línu «og»
falli burt.
Samkvæmt fundarályktun frá 31. maí
1882, var á Ekifirði haldinn fundur út af
bindindismálinu 14. júní 1882, og mættu á
peim fundi fulltrúar peirra, sem nú skal
greina, frá hinum fjórum bindindisfjelögum á
Austfjörðum: prófastur síra Daníel Halldórs-
son, Halldór Árnason, Guðmundur Sigurðs-
son og Jón Pálsson frá bindindisfjelagi
Keyðarfjarðar, Jón Davíðsson og Elís Eiriks-
son frá bindindisfjelagi Norðfjardar, og síra
Jón Bjarnason, Jón Sveinsson og Lárus
Tómasson, frá biudindisfjelagi Seyðisfjarðar,
eins og á Brekkufundinum í fyrra pótti.
ekki ástæða til að kjósa sjerstakann fundar-
stjóra.
Upplýstvará fundinum, að bindindisfjel.
í Fáskrúðsfirði hefði aldrei komist á fót, og
að bindindisfjel. á Völlum væri ekki lengur
til, envonværi um, að par yrði stofnað nýtt
bindindisíjelag.
Upplýst var, að í bindindisfjelagi Beyð-
íirðinga væri nú 91 manna, i bindindisfjelagi
Norðfirðinga 122 manna. í bindindisfjelagi
Mjófiirðinga 20 manna, í bindindisfjelagi
Seyðfirðinga 116 menn fullorðnir og að auk
30 börn í bindindi. í hinum bindindisfjelög-
unum éru enn engin börn fyrir innan ferm-
ingu, og vantar enn að breyta peirri ákvörð-
un (samkvæmt ályktun Brekkufnndarins í
fyrra) í lögum Norðfjarðarfjelagsins, að heimilt
sje, að taka ófermd börn í fjelagið.
Upplýst var, að Keyðlirðiugafjelag á sjóð
227 krónur 33 aura og Seyðlirðingafjelag sjóð
220 krónur, en Norðfjarðar- og Mjóafjarðarfje-
lög eiga nú sem stendur engan sjóð. Sjóður
Keyðarfjarðarfjelags liefur verið aukinn með
«tombólu»; sjóð Seyðisfarðarfjelags á að auka
á sama hátt á yfirstandandi sumri.
Sampykt var, að pegar bindindismaður
flytur í bygðarlag annars fjelags, skuli hann
úr pví skoðaður laus við fjelag hans, sem
verið hefur, en tilheyrandi fjelagi pess bygð-
arlags, er hann flytur í, nema pví að eins,
að haun beiðist pess, sjerstakra ástæðna vegna,
að heyra til hinu upphaflega fjelagi.
Upplýst var, að lögum allra fjelaganna,
nema Norðfjarðar, hafi síðan í fyrra verið
hreytt í pá stefnu, að gjöra pau hver öðrum
líkari í öllum aðalatriðum.
Sampykt, að hvert einstakt hinna 4 fje-
laga, láti hin fá afskript af lögum sínum.
Sampykt að næsta ár verði saineiningar
fundur fyrir bindindisfjelög Austurlands hald-
inn á Seyðisíirði 14. júní.
Sampykt að hvert einstakt af fjelögunum
fái afskrift af fundargjörningi pessum og að
hann verði látinn koma út í einhverju tíma-
riti.
Bóltafrcgn.
Almenn kirkjusaga frá upphafi
kristninnar til vorra tíma. Höfund-
ur: Helgi Hálfdánarson. 1. hepti.
Rvik 1823. [1—160 bls. 8°]. Verð
1,50 a.
Víst er um pað, að íslendingar póttu til
forna góðir sögumenn á sínu eigin máli, og
pað svo, að hið litla, sem enn er eptir af
ritum peirra, pykir standa jafnfætis söguritum
hinna auðugustu og fjölmennustu pjóða bæði
að fornu og nýju. En er útlend kúgun hafði
flækt landið í viðjur sínar, smá dó og hin
forna vandvirkni og aðgætni, og með peim
málið að nokkru leyti.
J>ó voru ávallt einstakir menn, sem
brugðu fyrir eins og stjörnuhrap, en peir
hurfu fljótt, svo lítið bar á, eins og pað.
Síðan Sturlunga hina gömlu og Oddverja leið
má varla heita að nokkurt verurit hafl samið
verið á íslenzka tungu i sögu pjóðanna,
pangað til kom fram á pessa öld og pað
töluvert langt. Mannkynssaga Páls Melsteðs
liggur nú fyrir sjónum manna allt fram til
Napóleons fyrsta, og vonandi er að endirinn
komi von bráðar, allt til vorra tíma. Al-
menna kirkjusögu getur naumast heitið að
vjer höfum sjeð á vora tungu fyrr enn nú
á pessu ári, pó að lítið en velsamið ágrip sje
til aptan við Horster eptir náfrænda pess
manns, er birt hefír nú petta fyrsta hepti
almennrar kirkjusögu. Tökum oss pá í hönd,
lesari góður! pessa nýju bók síra Helga. All-
ir sem nokkuð pekkja pennan höfund, vita
að vandvirknari mann getur ekki fengist. Og
okkur bregst pað heldur ekki, pá er vjer les-
um pessa byrjun kirkjusögu hans, sem tæpast
mun vera l/e hluti af allri bókinni. |>að er
satt, að pað er tæplega hægt að segja fallega
frá fyrstu tímum kristninnar, enn pó er pað
' svo, að lesi maður rækilega petta hepti,—eins j
leiðinlegir og sumir viðburðirnir, sem vand- !
virkur höfundur ekki getur sleppt, pó í sjálf- j
um sjer eru—, pá eins og laðast pað tíl að
lesa sig; pað hefur mjer að minnsta kosti
orðið. Málið er alveg blátt áfram og eintalt
eins og talað er, eins og er á öllu pví, sem
síra Helgi gerir, pó aðfinningasömum mönu-
um (Puristum) sumum pykir hann jafnvel
stuudum fara oflangt í pví. Enn ekki mun
petta finuast víða í pessari bók. J>að er pví
tæplega hægt annað enn ráða hverjum peim
manni, er nokkru lætur sig skipta sögu trúar
sinnar yfirhöfuð, að lesa pessa bók, og ósk-
audierað höfundiuum auðnist að koma henni
út allri til euda; mundi hann pá hafa gert
kristnum íslendingum parft verk. Hinn ytri
frágangur bókarinnar (o: pappír, prentun og
prófarkalestur) er sjerlega góður, og verðið
(o. örkiu á 15 aura) má, eptir pví sem á
stendur, heita gjafverðu
u/T. 83. X.
— Höfundur nokkur er auðkennir sig
með «42», hefur í Nf. 21. bl. tekið til máls
gegn öðrum höfundi, er ritað liafði í 11. bl.
«J>jóðólfs» um skoðanir á trúar- og kirkjumál-
efnum. Segir hann, að sá höfundur ráðist á
trú og kristinndóm með hneykslanlegum orð-
um. jþetta er misskilningur. Er pað að ráðast
á trú og kristindóm, ef menn finna eitthvað
athugavert eða áfátt við kenning kirkjunnar
eða stjórn? Maður skyldi halda, að greinin
í Nf. væri eptir ofurlítinn páfa; svo ráðríkur
er höfundurinn og ófrjálslyndur oghugsunar-
laus. J>að er sem hann ímyndi sjer, að kirkj-
an hjá oss sje algjör og málefni hennar purfi
engrar íhugunar við. Hann ætti pó að hug-
leiða, hvorn pátt guðfræðingarnir hafa átt og
eiga í framsetning og útlistun lærdómanna
og konungarnir í valdboði alls fyrirkomulags
stjórnar og laga. Má maður virkilega reiða
sig á, að pessir menn sjeuóskeikulir? Er
pað að ráðast á trú og kristindóm, ef inenn
leyfa sjer að efa, að pessir háu herrar geti
verið óyggjandi leiðtogar mannlegrar sálar um
aldur og æfi? Eða — ef menn vakna til
meðvitundar um, að pörf sje á nyrri «refor-
mation*, pörf sje á pví að færa kirkjuna
nær anda og líf'i hins mikla meistara
vors og drottins, er pað að ráðast á trú og
kristindóm?. En pað er satt: höf. vill ekki
hafa skynsemina með í verki og pá heldur
ekki liugsunina. Honum skilst (af pví sem
ráða er), að kristindómurinn sje ætlaður til
að brjóta á bak aptur skynsemína, pótt hún
sje mannsins meginnáttúra; fyrir pví vill
hann ekki líða hugsunarfrelsið í trúarefnum
og paðan af síður málfrelsið ; hann eránægð-
nr ef konungurinn hugsar og stiptsyfirvöldin
og kennararnir á prestaskólanum. Hann hefur
lært af byskups brjefinu frá 15. apríl f. á. ,
að hlýðnin sje fyrir öllu og pað að hlutirnir
mælist vel fyrir. Hins gætir hann síður
hverja ávexti vjer berum vorrar löngu og
blindu hlýðni, pótt peir ávextir sjeu bersýni-
legir í andlegum doða og rænuleysi voru,
hræsni vorri og hálfvelgju. J>að er gild setn-
ing, hvar sem stendur, að peir eiga að
ráða, sem ábyrgðina hafa. En peir sem hjer
ráða, peir sem í andlegum efnum ráða hjá
oss ábyrgjast ekkert og geta, eptir hlutarins
eðli, eklcert ábyrgzt nema sjálfa sig. Tfir-
völdin geta boðið og skipað og sent pappírs
gagn sitt út til allra landshorna, en vjer,
v j e r berum afleiðingarnar. — |>ar sem höf.
bregður um «ósvífni» og «gaspur», pykir
slíkt eigi svara vert; hann hefði purftaðbíða
með vandlæting sína, par til er skegg hans
væri betur vaxið. Eigi verður heldur tekin
til greina varúðin gegn pví, að «ætla aumri
skynsemi of hátt», fyr en ef höf. sýnir tak-
markið, sem hin «auma skynsemi» má
komast að. Sýni höf. með einu orði, að
frelsari vor halli á mannlega skynsemi eða
vari oss við að nota hana eða setji takmörk
fyrir starfsemi hennar, pá skulum vjer trúa
honum og hætta að eiga undir skynseminni.
Kveð jeg svo höf. í Nf. bróðurlega og sje
ekki pýða að eyða fleirum orðum við hann.
43.
Blöðin og alpýðumenntunin.
i
|>að hefur nú um langan tíma verið
bæði ritað og rætt um pað, að alpýðu upp-