Norðanfari - 13.10.1883, Blaðsíða 3

— 90 —
ins voru fátæklingar, sem naumast hefðu
getað keypt neitt til muna af fóðurkorni
handa skepnum sínum, og hefðu pví margir
að líkindum hlotið að missa meira og minna
af þeim, hefði ekki hinn ötuli og hjálpfúsi
landi vor, herra Eiríkur Magnússon, komið
upp hingað í fyrrahaust með gjafakornið, par
eð ekki var um neina hjer að gjöra, sem
hjálpað gátu um hey.
J>að er því fullkomið álit vort, að ef
hið optnefnda gjafakorn hefði ekki komið, pá
hefði orðið hjer megn neyð og skepnufellir,
pví sveitarsjóðir voru hjer hvergi að mun, til
að kaupa korn fyrir, pó fáanlegt hefði verið.
J>að má pvk með sanni segja, að gjafakornið
kom á mjög hentugum tíma, og er pað ætl-
un vor, að með pví haíi að mikluleyti verið
afstýrt peirri neyð, sem vofði yfir, ogfinnum
vjer pví fyllstu ástæðu til, í nafni sveitunga
vorra, að pakka velgjörða manni vorum, meist-
ara Eiríki Magnússyni, alla pá hjálp og góð-
vild, sem hann með pessu hefir sýnt oss, og
einnig öllum peim, er hafa átt pátt í að
senda oss gjafa kornið.
Ritað 25 ágúst 1883, í umboði hrepps-
nefndanna í Öngulstaða, Saurbæjar og Hrafna-
gils hreppum.
H. Hallgrímsson, f>. Thorlacíus,
M. Sigurðsson.
í Norðanfara nr 37.-38., er grein sem
á vist að vera svar uppá athugasemdir mínar
í sama blaði nr. 23.-24.
Höfundur byrjar á því að mjer ætti að
vera kunnugt um, að úr mörgum hjeruðum
landsins komi brjef og brjefkaflar út í dag-
blöðum án pess pau sjeu undirskrifuð afhöf-
undum. fetta vissi jeg líka áður, en pað
sannar ekki annað en að fleiri sem rita í
blöð dylja nafn sitt en höf. Jeg hafði held-
ur aldrei sagt að pað væri hann einn sem
gjörði pað; hann segir að jeg gjöri pað sama
og er pað að nokkru leyti satt, en hægra
hefði verið að finna hann hefði hann nefot
sig pelmerking, sem hann og líka er, pví
að þelamörk er ekki nema lítill partur úr
öljum Hörgárdal. En þetta gjörir lijeðan af
ekkert til, pví að liöfundur er fundinn.
J>á kemur liann að lambgotunum, og
eptir nokkra röksemda leiðslu og skilning
skinsamra manna kemst hann að þeirri nið-
mrstöðu, að allar lambgotur hafi verið dauð-
'vona; en jeg lield að mörg ærin hafi misst
ilamb sem gat fætt pað, fyrir pá ótíð og óár-
.an sem var um sauðburðinn. fá gjörir höf.
Qíka svo vel að sleppa dauðu ánum úr tölunni.
Loksins verður ályktanin sú, að pað raski lítið
uðal reikningnum hvert reiknað er of hátt
æður oflágt, og líklega eptir pví hvert reikn-
að er rjett eða rangt; þetta er ný kenning
en góð fyrir pá sein hafa reiknings færslu á
hendi, 0g til dæmis að taka gjörði pað lítið
dil í hrepps reikningi pó að skjátlast kynni um
nokkrar krónur.
;Höf. segir að vorið 1881 þegar ærnar
voru seldar á Vindheimum muni jeg hafa
heyrt talað um tíundar viðbót hjá sjálfum
mjer, jeg heyrði ekki talað um tíundar við-
bót hjá oieinum manni hvorki mjer nje öðr-
íum, pað sem liöf. pví hlýtur að meina með
þessu mun vera pað: að eptir uppboðið keypti
jeg nokkrar ær sem jeg ékki taldi fram á
hreppaskilum par eð pau voru afstaðin, en
seinna um sumarið fann jeg hreppstjórann
og sagði honum frá kaupinu og að jeg vildi
ekki teija pær sem fullgildar par eð pær
voru pað ekki, sem margir munu muna,
hvað hann og fúslega sampykkti, var pví
ekki að undra pótt jeg gjörði mig ánægðan
með pá gjörð, sem okkur kom báðum sam-
an um.
Höf. segir að pó jeg hafi stundum komið
á hreppaskil pá liafi jeg ekki skilið allt sem
talað var, pað getur verið jeg hafi ekki æfin-
lega orðið samdóma öllum peim kenningum
sem höf. framflutti, vildi höf. ekkisegja mjer
hvað pað hefur verið sem jeg ekki hef skilið
par?
Frjetta söguna — sem ekkert kemur
málinu við — um þelmerkinginn sem hafi
komið dubbaður með eitt dúsin í höfðinu er
höf. svo kallar, mun sumum kunnugum pykja
að hefði setið betur á öðrum en honum að
færa í letur, en hann mun kalla pað «hyggi-
legt». Ekki veit jeg betur en að pað sje í al-
mennu máli kallað svo: að maður hafi fengíð
lán við verzlun pegar hann fær umlíðing á
verð borgun pó hann ekki borgi pað í sömu
mynd heldur með öðrum aurum, en þar um
getur hvor haldið sinni meiningu.
|>að er furðanleg vanhyggni af hrepps
bændum, að hafa ekki höf. í hreppsneínd til
að fyrirbyggja pá eigingirni og ójöfnuð sem
að hans áliti á þar að eiga sjer stað.
Ekki hef jeg getað leitað álits annara
um grein höfundar, eins og sýnist að hann
hafi gjört um mína gr. en jeg þykist vita að
mörgum muni pykja hún ekki allómerk.
Fyrnefndur pelmerkingur.
Meðferð á líkum hiuna dánu hjá ýmsum
þjóðum.
(Niðurlag).
í Lundúnaborg hefir verið reynd brennslu
aðferð, sem er íundin upp af Henri nokkrum
Thomson í Luudúnum, og sýnist hún full-
nægja öllum kröfum. Áhöldin eru her-
bergi eður rúm, sem gjört er af steini eður
járni, hjerumbil 7 fet eður 3*/2 al. á lengd
en 5 fet eður 2V2 al. á breidd; undir góif-
inu er eldstæðið, en gólfið er allt með göt-
um og standa smá logar upp um pau öll
þegar kindt er. Líkinu er hleypt inná
petta gólf og dyrunum síðan lokað, er pað
alveg brunnið eptir hjerumbil 55 mínútur
og orðíð umbreitt i dálitla hvíta öskuhrúgu
sem varla er pyngri en um 5 pd. Hlutað-
eigendur taka svo ösku pessa í krús, ýmist
til að geyma eður grafa i vissum stað.
í nýju Jórvik í Ameriku, var íyrir fá-
um árum stofnað stórkostlegt brennslufjelag,
sem skuldbindur sig til að brenna hvern
pann, sem er fjelags maður, að honum látn-
um, pó með þeim fyrir vara, að hlutaðe g-
andi hafi svo ákveðið fyrir dauða sinn, og
að ættingjar hans hafi ekki móti pvi, eru
og strangar reglur um, að engin sje brennd-
ur skoðunarlaust, sem ekki er dámn af
náttúrlegum orsökum. Askan af líkunum,
er afhendt ættingjum eður vinum hins látna,
sem pá geta gjört við hana pað er peim
sýnist.
það er nú á þessum timum orðið álit
fiestra lækna í öðrum löndum, að kirkju-
garðar eða grafreitir geti verið mjög svo
skaðvænlegir fyrir heilbrigði manna, og að
frá þeim muni að nokkru leyti vera upp-
runanlega komnar fiestar stórsóttir, sem
ganga yfir lönd og lýði á ýmsum tímum, og
pað pykir sannreynt, að skæðar drepsóttir
svo sem Cólera og fleiri, hafi jafnaðarleg-
ast í stórborgum drepið langflesta i kring-
um eða nálægt við kirkjugarða.
Líkbrennsla hefur pvi fengið mikið álit til
og frá í ýmsum löndurn, pó er nú enn sem
komið er, ekki gott að segja hvað úr pessu
verður framvegis, hvert pað nefnilega deyr
ut aptur eður pað — sein allar líkur eru
nú til — ryður sjer svo til rúms, að lik-
brennsla komi í staðin fyrir greptrunina.
1 Kaupmannahöfn hefir nýlega verið
stofuað fjelag tíl að fá þessu framkomið í
Danmörk, en ekki viturn vjer livort pað er
en tekið til starfa að nokkrum mun.
Ý m i s 1 e g t.
6. Nokkur orð um stjörnufræði og stjörnur.
(Eptir Pál Jónsson.)
Venns er 14V2 miljón mílna frá sólu.
Hún gengur braut sína á 225 dögum; en
dagurinn á henni er hjer um bil 23V3 stund-
ir. Venus fær nálægt hálfu meiri bita og
Ijós en jörðin, en er lík henni að stærð, efni
og þjettleika. J>vermálið er 1640 mílur.
Merkuríus og venus eru nefndar hinar
innri jarðstjörnur, sökum pess, að braut
peirra liggur fyrir innan braut jarðarinnar.
Menn hafa pókst komast að pví, að báðar
þessar stjörnur hafi háfjöll, og um þær liggi
gufuhvolf líkt og jörð vora.
Jörðin, hin þriðja jarðstjarna, er að
meðaltali í 20 miljóna mílna fjarlægð frá sólu
Hún hleypur bra'ut sína á 365 dógum 5 st.
48 mín. en dagurinn er 23 st. 56 mín. 4
sek.* Jörðin er nokkuð flöt við heimskaut-
in, en svo eru og allar hinar jarðstjörnurnar
meira og minna. Milli skautanna er hún
1714 mílnr, en um jafndægrahring (miðjarð-
arlínu) er hún 1719 mílur í þvermál. Allfc
yfirborð jarðarinnar er um 9,260,510 □ míl-
ur; rúmur einn fjórði hluti pess er purt
land, en hitt er allt sævi pakið. Á austur
helmingi jarðar er 2’/4 sinnum nieira land
en á vesturhelmingnum; meiri eru og lönd
við norður skautið en suðurskautið.
Tunglið, liinn tryggi förunautur jarðar-
innar, hleypur braut sína um jörðina á 271/2
degi, og dag snúningur pess er jafulangur.
Kallast sú bnatthreyfing bundinn snún-
ingur; og er hann einkennilegur fyrir hina
svo nefndu aukahnetti (tunglin). Meðal fjar-
lægð tunglsins frá jörðu er 51,800 mílur.
Mundi gufuvagn með fullum flýti' purfa ná-
lægt einu ári til pess, að komast pangað frá
jörðunni. þvermál tunglsins er 469 mílur;
það er 50 sinnum minna en jörðin. Tunglið
er lijer um bil helmingi Ijettara en jörðin.
Eullorðinn maður mundi ekki vega meira en
16—20 pd. í tunglinu, svo er lítil pyngdin
við yfirborð pess.
Vöxtur og þverran tunglsins orsakast af
því, hve mikinn hluta að vjer sjáum af peirri
hliðinni, er sólin skín á. Nýtt tungl snýr
allri björtu hliðinni frá oss, en fullt tungl
snýrhenniað oss. Sólmyrkvar verða pegar
tunglið er í beinni stefnu milli sólar og jarðar,
og skyggir á hana alla eður nokkurn hluta
hennar. En tunglmyrkvar verða, pegar
jörðin gengur á milli tungls og sólar, og
skugga jarðarinnar ber á tunglið.
*) þessi dagur, sem hjer er talinn, er
nefndur stjörnudagur, en sóldagur
er dálítið lengri eða 24 st. Setjum svo-
að vjer teljurn að dagurinn byrji á há-
degi, pegar sólin er hæst á lofti; og nú
snýst jörðin einn snúning; en að svo
gjörvu, sýnist oss ekki sólin í hádegis-
stað; lieldur verður jörðin að fara dálítið
af næsta snúningi sinum til pess, að
sólin komist liæst á loft pann dag. En
sú er orsökin til pessa mismunar, að
jörðin breytir á hverjum degi dálítið af-
stöðu sinni frá sólu á allri brautinni.