Norðanfari - 10.11.1883, Blaðsíða 2

j»orleifur prófastur Jónsson.
Hann var borinn 1 heira pennan hinn 8. dag nóvem-
bermán. 1794 á Hjarðarholti í Breiðafjarðardölura. Foreldr-
ar hansvoru: Jón prófastur og riddari Gislason, Jónssonar,
og Hallgerður Magnúsdóttir prests Einarssonar sýslumanns
í Strandasýslu; Magnússonar sýslumanns í Snæfellsnessýslu.
Jón prófastur Gíslason dó 1854, rúmra 87 ára gamall, og
hafði verið prestur 55 ár og prófastur 25 ár. pá er J»or-
leifur var á 4. ári, misti hann móður sína Hallgerði (d:
11. júlím. 1798). og ólst síðan upp með föður sínum og
stjúpmóður sinni, Sæunni Einardóttur prests í Hvammi,
jpórðarsonar; átti síra Jón hana 1799. Gekk Sæunn J>or-
leiíi og systkynum hans i beztu móður stað. J»á er hann
var á 8, ári, fluttist faðir hans að Hvammi í Hvammssveit,
og par dvaldi J»orleifur eptir pað alla æfi, nema veturna
sem hann var í skóla. J>orleifur lærði í uppvextinum hjá
föður sínum alla bændavinnu, unz hann um tvítugt fór í
Bessastaðaskóla. Meðan hann var par, var hann umsjónar-
maður í svefnlopti (inspector cubiculi), og sveinn
(famul.us) Dr. Haílgríms Schevings kennara síns.. Hann
útskrifaðist úr skóla vorið 1818, og ári síðar (4. júlím. 1819)
vígðist hann og varð aðstoðarprestur föður sins í Hvammi,
og síðan, árið 1822, aðstoðarmaður hans í prófastsembætt-
inu. Enn við prestsskap í Hvammi og prófastsdæminu í
Dalasýslu tók bann algjört af föður sínum vorið 1841, pá
er síra Jón fluttist burtu frá Hvammi að Breiðabólstað á
Skógaströnd. Próí'astsdæmi sleppti síra J>orleifur 1864 og
hafði pá pjónað pví í 42 ár, algjört í 23 ár. Enn prests-
skap pjónaðí hann tfl 1870, og hafði pá prestur verið 1
61 ár. Yar síra J>orleifur pá gjörður riddari dannebrogsorð-
unnar. A síðustu pjónustu árum sínum hafði hann pá að
aðstoðarprestum: fyrst síra Jón Benidiktsson, nú prest að
Görðum á Akranesi, og síðan síra Jón Bjarnason Thorar-
ensen uppgjaíaprest í Saurbæarpingum.
Fyrri kona síra J>orleifs var J>orbjörg Hálfdánardóttir
prests, Oddssonar prests á Beynivöllum. Giftustpau 1824.
Átta börn peirra náðu fullorðins aldri og voru pau pessi:
1. Síra .Tón skáld á Ólafsvöllum, dó 13 febr. 1860.
2. Páll mállausi, ágætur vefari.
3. Sigurður lifir ekkjumaður.
4. Ingibjörg fyrsta kona Jens sjálfseignarbónda á Hóli i
Hvammsveit Jónssonar.
5. Jóhanna ekkja Hákonar kaupmanns á Bíldudal Bjarna-
sonar.
6. Hólmfríður kona Helga beykirs á Bíldudal.
7. Sæunn hefir gipst tvisvar.
8. Hallgerður efnismær, dó ógipt rúmlega tvitug í föður-
búsum.
Síðari kona sira J>orleifs var eptirlifandi ekkja hans
Margrjet Magnúsdóttir úr Helgafellssveit, og giftust pau
haustið 1866, og varð peim ekki barna auðið. Enn mörg
börn ól sfra J>orleífur og konur hans upp og fóru með pau
einsog sín eigin börn.
Síra J>orleifur Jónsson var með hæstu mönnum, enn
alla æfi grannvaxinn. Hann var hinn hraustasti að afli og
fimur eptir pví. Var hann í skóla kallaður Glímu-Leifi,
pví að enginn stóðst hönum snúning. Er pað að minnum
haft, er skólabræður hans tóku sig saman eitt kvöld í svefn-
loftinu á Bessastöðum og voru á milli 20 og 30. Rjeðu
peir allir á móti honum í einu, enn svo fóru leikar, að
hann ljek pá svo hart að peir urðu að biðja hann vægðar,
jg stóð hann pó einn uppi móti peim öllum. Oss örkvis-
um pessarrar aldar pykir ef til vill saga pessi ótrúleg, enn
að bún sje sönn veit jeg með vissu af sögn skólabræðra
hans. J>eir voru rekkjunautar (contubernales) í skóla
J>órður Jónagsón er siðár varð háyfirdómari, og J>orfeifur.
J>órður var pá ungur, enn glettinn og ertinn við skóla-
bræður sína suma, og skákaði jafnan hróksvaldi hins hæg-
íáta rekkjunautar síns, pvíað J>orleifur barg honum ætíð pá
er eitthvað bar útaf. Sagði J>órður sál. mjer ýmsar brell-
ur sínar frá peim áruin, enn |>orleifur sagði hann að aldr-
ei hefði brugðist sjer mað fulltingið, hvernig sem ástóð.
Voru peir og hinir mestú aldavinir til dauðadags. Eptir
pað að J>orleifur var ví'gður til aðstoðarprestS hjá föður sín-
um byggði hann, að mestu einn, grjótgarð fyrir ofan túnið
í Hvamini; eru ’í honum slík lieljarbjörg, að lítt pykja fær
einhama manni við að ei'ga. Enrt einhver hinn spaklynd-
asti og hæglátasti maður, sein jeg hefi pekkt, varsíra J>or-
leifur, og aldrei h'eyrði eg hann minnast sjálfan á neitt, er
verið gæti honum til lofs', og pað var fyrst, pá erjeginnti
hann eptir pessu og pessu, hvort pað væri satt, að pað
fjekkst hjá honum. Síra J>orleifur var hvers manns hug-
Ijúfi, sem til hans náðu, og peir voru margir, pvíað auk
pess sem hann var prestur og prófastur um svo fjölda mörg
ár. lagði hann og stund á lækningar með mikilli hepprti,
pviað lánið fylgdi honum i pví sem öðru. J>óað hann að
vísu ætti fremur gott bú og væri hinn mesti dugnaðar mað-
ur og búhöldur, pá var pó efnahagur hans jafnan erviður
pvíað pau hjón sáust aldrei fyrir í góðgjörðum og gjöfuin
hver sem í hlut átti Ræður síra J>orleifs voru opt afbragðs-
góðar, erm rödd hans var mjög lág, og átti hann pvíervitt
með tón og framburð, enn skylduræknari og góðgjarnari
mann í embætti sinu getur ekki fengist heldnrenn síra
J>orleifur var.
Um miðskeið æfi sinnar var síra J»orleifur heilsu tæp-
ur, tók hann pá fyrir aðhressa sig einstöku sinnum ávíni,
og pó í mesta hófi, enn áður bragðaði hann pað ekki; hjelt
hann peim vana fram að sjötugu, að hann átti alltaf vín
og hréssti sig á pví við og við.
Á síðari árum æfi sinnar var hann hraustur vel.
J>á er hann var áttræður að aldri, fylgdi hann mjer
einsog hann var vanur suður að Fáskrúð, og er mjer pað
fyrir minni, pá er við stigum á bak á hlaðinu í Hvainmi
pá henti hann sig á bak sem ungur væri án pess að fara í
ístaðið. Sjón og heyrn hafði liann góða til loka, enn minn-
ið sagði hann mjer, síðast pegar jeg sá hann sumarið 1880,
að væri farið að bila sig á peirn hlutum er pá báru við,
enn vel mundi hann eptir hinu gamla. Síra Jrarleifur var
bókavin mikill alla æfi og átti gott bókasafn og fylgdi vel
með timanum; hann var og töluvert við ritstörf einkum
eptir pað að hann fjekk lausn frá embætti.
Síðari hluta Grimmavetrar (1880—81) var síra J>or-
leifur mjög lasinn og náði sjer aldrei úr pví; og nú hinn
síðasta vetur lífs síns var hann opt mjög punglega haldinn.
Ejekk hann loks lausn frá pessum heimi binn 5 dag maíman.
1883, og varð jarðsettúr á priðja dag hvítasunnu. Hjeldu
peir ræður yfir honum síra Jón prófastur Guttormsson í
Hjarðarholti og síra Jakob Gnðmundsson að Sauðafelli.
Þ-J-