Norðanfari - 06.12.1883, Page 3

Nú skora eg á hina «praktisku» og «verklega»
menntuðu menn og heimta af peim, að peir
linni miklu betri sléttunaraðferð og margt nýtt
og gagnlegt þjóð vorri til frama!
p. t. Bessastöðum i Fljótsdal 14 sept. 1883.
Háttvirti ritssjóri «Norðanfara»
Björn Jónsson!
Yjer sorulum yður hjer með greinarstúf,
sem vjer skorum á yður að taka sem fyrst í
yðar heiðraða blað, og treystum vjer því að
þjer gjörið það, með því að hún er svar uppá
sumt það í grein sjera Lárusar Halldórsonar,
se-m vjér ekki gátum vegna sóma okkar látið
ósvarað.
Sæhjörn Egilsson Hrafnkelsstöðum
E. Guttormsson -Arnheiðarstöðum
Jón Jjorsteinssofa Brekkugerði
Sigfús Stefánsson Skriðuklaustri
Jónas Jónsson Bessastöðum.
í 29—34 nr. «Norðanfara» þ. á. er all-
löng grein «um kirkjumál eptir Lárus Hall-
dórsson*, fyrverandi prófast í Norðurmúla-
prófastsdæmi og prest að Yalþjófsstað. þar
sem meðal annars er skýrt frá því, sem fram
hafi farið milli hans og vor, sóknarharna hans
frá því hann tók að breyta venjulegum siðum
við guðsþjönustugjörðina, og sjerílagi frá því
vjer rituðum honum brjef það er prent-
að er á 65. bls. 1, og 2. dálki Norðanfara þ.
á., og þar til er hann var leystur frá prest-
skap. En með því að sumt í frásögn þessari
er óþarft, sumt eigi nema hálfsatt eð hálfsagt
og sumt alveg ósatt, þá leyfum vjer oss að
svara því fám orðum.
Oss finnst það óþarft af prófastinum að
vera að birta almenningi í dagblaði öll hin
Jöngubrjef, biskupsbrjefið, «kæruskjálið» (ætti
að vera umkvörtunarbrjef) og «varnarbrjeíið»,
og ef það er eigi, þá er, að minnsta kosti i
vorum augum , eigi sjáánlegt, hvern tilgang
liann hefir haft með því annan en þann, að
geta komið að hinni flóknu (máske skörpu)
en miður góðgjarnlegu útlistun á-umkvörtunar-
brjefi voru, er vjer sendum lionum í fyrravet-
ur, og svo mikið þorum vjer að segja, að, ef
einhver annar hefði ritað varnarbrjef hans (á
66 bls.) og liann svo beitt sama skarpleik og
lærdómi til að tæta það í sundur, þá mundi
það eigi hafa litið öllu betur út í almennings-
augum. Yjer ge'tum cigi valið því mildara
°rð, en að það sje óþarft, þar sem hann seg-
Demetrius hafði sofið nokkrar stundir þá
systir hans vakti hann um nóttina (Herbergi
það). Eldglamparnir hlikuðu í herberginu,
er þau sváfu í írá nágrannahúsinu, er þá stóð
í Ijosum loga. Allstaðar frá nær og fjær
heyrðist ei annað en ymist óp brennumanna
kvein og grátur kvenna og kalla, og hunda
ylfur. Skot kom í herbergið er nærst var
þeirra. Börnin þutu á fætur og hlupu sem
ofsótt rádýr útum óyr er lágu frá svefnher-
hergi þeirra útí garðinn. Demetrio hljóp að
gömlu holu olíutrje en systir hans faldi sig
hak við runna. Naumast hafði D. skriðið inní
trjeð, áður hann heyrði kveinstafi móður sinn-
ar, þar sem lnínvar að hiðja Hlífðar lífi manns
síns. Tyrkjar svöruðu engu nema æptu og
öskruðu eitthvað, sem hann ei skildi sfðan
heyrði hann kvein heggja sinna foreldra fyrst
hátt en svo lægra og lægra. Hann grjet þá
hástöfum, og það var komið að honum að
smjúga útúr trjenu aptur og hlaupa til for-
eldranna ; en kraptar hans voru búnir að gefa
frá sjer af ótta og angist, hvert skifti sem hami
ir, hvernig suniir stjettarhræður sínir hagi
barnaspurningum, og þar sem hann minnist
sjerstaklega á fyrjrrennara sína á Yalþjófsstað
og ef átt er við þá presta, er verið hafa í
okkar minni á undan sjera Lárusi á Val-
þjófsstað (og við aðra getur varla verið átt),
þá sárnar oss stórum að heyra og sjá, að þeir
sjeu óverðskuldað og.beint að ósönnu
bakbitnir í gröfinni, þar sem vjer geymum
minningu peirra í ást og virðingu, J>að er
óþarft af prófastinum í «varnarbrjefi» sínuað
vera að tala uin «sakargiptir» eða hann standi
sem «sakborinn» frammi fyrir okkur, því að
það er sitt hvað, að sakbera eða bera sakar-
giptir á mann, og hitt að láta honum í ljósi
óánægju (umkvörtun) yíir, að hann ræki eigi
embættisskyldur sínar. jáð er eins og liann
vilji innprenta almenningi, að hann sje eins
konar píslarvottur vegna sannleikans. Og vjer
skjótum því til dóms almennings, hvort vjer
liöfum gjert honum meirrangt til með því,
að kvarta munnlega eg brjeflega yfir aðferð
hans, en hann oss. með því að taka upp
að oss fornspurðum hina optnefndu ný-
breytni í prestspjónustu sinni m. fl.
í bi’jefi hans til biskups frá 19. jan. þ.
á. stendur meðal annars: «]»á þykist eg hverki
gjöra neitt, sem sje gagnstætt kristindómin-
um, nje sjerstaklega vorum evangelisk-Lút-
erska kristindómi, þótt eg með samþykki safn-
aðar mins hagi guðsþjóuustunni öðruvísi, en
til er tekið í hinu danska rítúali». I því er
nú einmitt mergurinn málsins fólginn, að
þessa samþykkis hefir aldrei verið leitað af
prófastinum, og það því aldrei gefið. Rjett á
eptir hijefinu stendur: «Jeg vona að hver
sem les þetta brjef mitt sjái þegar, að það
sem eg er að berjast fyrir er ekki annað en
hið kristilega frelsi safnaðanna í hinni
evangelisk-lúthersku kirkju á íslandi, frelsi
til að haga guðsþjónustunoí eptir því, sem
þeim sjálfum finnst rjettast*. |>essi síðar
tilvitnaða grein sýnir, að sjer til afbötunar
gen^ur próf. út frá þvi sem sönnu og gefnu,
að hann hafi haft samþykki safnaðarins til að
hreyta kyrkjusiðunum. Yjer vonum að hvér
óhlutdrægur maður láti sjer skiljast, að það
erueigi annað en fögur orð, að prestur, sem
án samþykki safnaðarins tekur upp al-
gjörða uýhreytni við guðsþjónustugjörðina, læt-
ur eigi skipast við það, þótt einstakir sóknar-
menn kvarti yfir því við hann og hætti að
rækja kyrkju fyrir þá skuld, og tekur það
mjög illa upp, er söfnuðurinn ritar lionum
ætlaði að klifra upp með höndum og fótum
eptir holi eikarinnar, rann hann jafnskjótt nið-
ur aptur. Alltíeinu lieyrði hann og hróp
systur sinnar er hærra var en óp ræningjanna
og hann þóttist vita, að hún væri dregin burt
með ofbeldi. Síðan heyrði hann til einkis
manns, en einungis brak og bresti í húsa-
þökunum og veggjunum er eldurinu var að
vinna á. Sniátt óg smátt eptir því sem eld-
urinn rjenaði varð drengurinn róleg’ii og krapt-
ar hans uxu svo aptur, að hann fyrirhafnar-
lítið gat klifrað upp eptir trjenu og sjeð yfir
lijeraðið allt í kring. J>að var langt frá því,
að honum dytti í hng að foreldrar sínir væru
dauðir, heldur var öll hans hugsun um það,
að komast til þeirra og faðma pau. Hann
horfði heim að prestssetrinu, en þar var ekki
annað að sjá en rjúkandi ösku og rústir eins
og annarstáðar á eynni svo langt augað eygði.
Samt hefði þessi hryllilega sjón ekki hamlað
honum frá að fara þangað úr trjenu, hefði
hann eigi komið auga á lióp af Tyrkjum
kringum varðeld skammt frá kirkjunni, þekkti
umkvörtun yfir slíku einræði — að h a n n
skuli 1 á t a s t vera að berjast fyrir kristilegu
frelsi safnaðanna. Yjer ætlum það væri engu
ósannara, að segja, að slíkur: prestur berðist
fyrir kristilegu ófrelsi safnaðanna, og
það sýnir vel, eins og svo margt í grein hans,
hvernig gáfaður maður getur gjört hiðósanna-
sennilegt í almenningsaugum, eða þá hitt
«að blindur er hver í sjálfs síns sök». Vjer
getum heldur eigi betur sjeð, en að sann-
leikanum sje hallað, þar sem próf. í «varn-
arhrjefinu» segist hafa sleppt því, að kveðja
til safnaðarfundar, af því hann hafi viljað verja
sveitina mislingum, því að í lögunuin um
skipun sóknarnefnda og hjeraðsnefnda» er skýrt
ákveðið , að halda skuli safnaðarfund í júní-
mánuði, en sýki þessi gjörði eigi vart við sig
hjer á austurlandi, fyr en síðast í þeim mán-
uði. Hann hlýtur pví að hafa haft einhverja
aðra ástæðu fyrir því en þá, er hann lætur
í veðri vaka, og það þorum vjer að að segja
að hver sem ástæðan hefir verið, þá liefir
hún eigi verið s ú, að berjast fyrir
kristilegu frelsi safnaðanna. J>að er
því óþarft fyrir prófastián að segja: «fyrir
drottins hjálp tókst oss að verjást» mislingun-
um og hanu hefði með sama rjetti getað sagt:
fyrir drottins hjálp tókst mjer að verjast því
að halda safnaðarfund. Hið sama er að segja
um hjeraðsfundinn, þótt oss sldpti það minnu,
því að vjer höfum sannspurt, að próf. skrif-
aði (í fyrra sumar) prófastinum í Suðurmúla-
sýslu um að halda sameiginlegan hjeraðsfund
fyrir bæði Múla-prófastsdæmi, og lýt.u'r því
svo út, að hann hafi eigi ætlað að setja misl-
ingana fyrir sig, ef fundur beggja gæti orðið
haldinn í einu.
J>að er að yísu margt fleira, sem svara
mætti og hrekja með ástæðum í greiu sjera
Lárusar, en vjer höfum hjer aðeins svarað
því, er vjer þóttumst eigi geta þagað fram
af oss.
Nokkrir þeirra manna í Fjótsdal, er rit-
uðu undir umkvörtunarbrjefið til Lárusar pró-
fasts Halldórssonar.
Winnipeg w/8 — 83.
(Niðurlag)
Landar lásu í tvennu lagi áþiljum uppi.
Jeg las leslurinu framá, og þeir sungu þrí-
raddað, þvi þar voru margir stálbakaðir söng-
menn : bezíur þótti tnjer Jóhann ungur bóndi
frá Litladal í Ejjafirði. Hina uadanförnu
hann útlit þeirra og klæðnað af málverkum
er faðir hens hafði sýait honum, þá datt hon-
um allt í einu í liug allar þær svívirðilegu
drápssögur, er faðir lians hafði beyrt af föður
slnum og var pá sem liouum rinni kalt ratn
milli skinns og hörunds.
Ástand pessa drengs var sannariega í
fleiru en einu tilliti mjög svo aumkvunarvert.
Hann hafði flúið á hurt í tómri skirtunni
sokka og skó laus, nú skulfu limir hans af kulda
og ángist og íjell bvátt í svefn; livað iengi
þetta meðvitundarlausa ástand lians varaði,
gat haun ei getið sjer til. Hann hrökk upp
af dvala þessum við það, að höggið var afar-
stórt og sterklega i gamla olíutrjeð hans.
Tyrkirnir voru nú farnir að fella ávaxtartrjen
'i aldingarði prestsins, því ætlun þeirra var
gjörsamlega að eyðileggja alla þessa indislegu
eyju og gjöra hana sem eyðimörk. J>ó hættu
þeir við að fella þetta gamla olíutrje erDeme-
trio var í, því það kostaði mikla fyrirhöfn,
þeir ijetu sjer nægja að höggva greinarnar af
(Framhald).