Norðanfari - 26.02.1884, Blaðsíða 3

— 7 —
frelsi en fje, og meir samvizku sína en rnann-
oró. Jtg hefi og heyrt fleiri yera peim með-
en mótmælta, og álíta fastheldni þeirra yott
um andlegt prek, og ætla jeg að svo sje yíð-
ar álitið, en slíkt almennings álit stendur
í>á líka á litlu. Bezt mundi að sjera Daníel
leiddi þann söínuð, er yildi aðhyllast hann
og fylgja honum, en Beyfirðingar aptur pann
prest, sem peir vildu og gætu aðhyllzt, sein
andlegan leiðioga, og að biskup, prestar og
söfnuðir fjrirgefi. hver öðrum pað sem peim
kann að hafa yfirsjezt við pessa samvinnu í
petta skipti. Að sjera Lárus hætti að pjóna
peim sóknum, sem ekki felldu sig við embætt-
isfærzlu hans finnst mjer rjett, og að hann
beitti peirri aðferð við barnauppfræðing
og embættisfærzlu yfir höfuð, sem hann
vænti bezts árangur af, álít jeg virðingarvert
og svo munu fleiri skoða. J>etta bendir má-
ske allt á pað, að menn eru ekki farnir, að
láta sjer standa allt á sama að pví er trú og
siði snertir. Landsmenn skyldu ekki kasta
pungum steini á nokkura hlutaðeigendur pó
peir heyri eitthvað pessu líkt, einhvers staðar
að; en síður virðist pað pó lastvert að menn
vilji vera lrjálsir, en hitt að vilja drottna yfir
peim. sem menn ekki vilja aðhyllast yfirráð
peirra.
Að pví er snertir safnaða málefni par
austur, pá eru pau máske að nokkru sem sýn-
ishorn peirra hreyfinga, sem nú briddir meira
eða minna á hjer og hvar á landínu, en ekki
vil jeg pó hjer með segja, að, pessu sjeu
mjög mikil brögð. Allir vilja hafa frelsið pað
er von; en pess purfa hlutaðeigendur, aðgæta,
að hið sanna frelsi er fólgið í pví, að verða
Guðs pjónn, að einstaklingarnir og mann-
flokkarnir yfir höfuð lifi í pví sambandi und-
ir peim lögum ogregluin, sem upplýst skyn-
semi manns vonar að hentast sje til að stuðla
að, og styrkja alla til pess frelsis. Hingaðtil
munum vjer hafa hugsað, að hentast til pess
væri að hafa biskup og hafa presta, og láta
biskupinn útvega söfnuðunum prestana, til að
sýna peim sannleikans veg, og að bezt væri
að biskupinn hefði vald til að sýna peim
sannleikans veg, og að bezt væri að biskup-
inn hefði vald til, eptir pví sem pað nú
er kallað, að veita prestsembættin. |>etta höf-
um vjer gjört að lögum vorum, og lögunum
verðum vjer að hlýða meðan vjer höfum pau.
J>ykjumst vjer nú vissir utn að önnuraðferð
í kirkjufjelaginu sje eða önnur regla hentugri
svo sem margir nú meina sig sannfærða um
pá leitum samhuga til alpingis. Búum til
lagafrumvörp til breyttrar kirkjuskipunar sam-
kvæmt peirri hugsjón, sem vjer liöfum um,
að beztu happi muni stýra, og gjöri nú petta
hvert kjördæmi, sem vonar að geta breytt til
hóta pví fyrirkomulagi sem nú er. Hlýðum
lögum peim sem vjer liöfum, meðan vjer höf-
um pau; að pví leyti sem samvizka vor leyfir
Pað, en gætum pess að framar ber að hlýða
Guði en mönnum, Guðslögum en mannalög-
um, en guðslögmál er skrifað í samvizkum ó-
spilltra manna. Gæti biskup, prestar og sókn-
urmenn pessa, mun fljótt greiðast úr vandræð-
um, sem fyrir kunna að koma í bráð milli
hessara málsaðila.
(Framhald).
«Af málinu Yerða nienn
kunnugir >».
(Framhald).
Til framfara og hagnaðar ef fylgi væri við
haft en pað sýnist eins og annað sitji i fyr-
ir rúmi, pú getur sjeð hvernig er farið með
fje landsins, og hvernig pví er varið. En
bóndanum sýnist bæði beinlínis og óbein-
linis beitt fyrir plóginn og ógnað með svipu
laganna, og knúður yfir megn til að draga
okið sem á hann er lagt. J>að sem helzt
má ba tn kjör bóndans er í hans sjálfs valdi,
svo stöddu parf ekki að vænta eptirpvi
annarstaðar frá, að pví undanteknu sem góð
veðnrátta verkar, pvi hún er pærbeztu tekj-
ur bóndans.
Hvað seigurðu mjer í fr jettum af sjálf-
um pjer? mjer skildist á orðum pínum áð-
an að pú værir farinn að búa, pegar pú
minntist á dalinn.
Sv: Já! jeg fór að reyna búskapinn
i vor, og tök jeg pað af pinum ráðum að
byggja mjer nýbýli, og kann jeg vel við mig
í dalnum, og hugsa stundum eins og segirí
visunni: „Náttúran er svo unaðsrík í Ed-
enfögru skjóli dala, við friðsælt bú sinn ald-
ur ala, engin konungs tign er pvi lik“, mjer
finnst allt sem jeg gjöri par falli mjer svo
ljett, og tíminn vera mjer svo drjúgur til
vínnunnar, og allt vera mjer par svo við-
kunnanlegt, að jeg efast ekki um að pað er
allt framreitt af hinni móðurlyndu náttúru,
og pað er hin rjetta og sanna blessan drott-
íns, jeg parf ekki að sækja um neitt af pvi
gegnum lög eð landsstjórn, og veitir pað
mjer pví hreinni og öruggari gleði.
G: J>etta er rjett hugsað, ogpaðpóttist
jeg snemma sja á pjer að pú mundír verða
nýtur maður, en petta fyrirtæki pilt, nýbýl-
is byggingin, útheimtir bæði ráð og dáð, bæði
prek og stillingu, polinmæði og hörku, og pá
efast jeg ekki um að pú sigríst á öllum
prautum, og að pví hefir flestum orðið sem
pessháttar hafa byrjað með skynsemi. Hvort
eitt heimili, er eitt lítið lýðstjórnarumdæmi
sem lýtur undir lög húsbóndans, og pá er
fyrst Ariðandi fyrir hann >og velferð heimil-
isins, að hann sje góð fyrirmynd annara í
öllu og ávinni sjer ást og virðingu alls heim-
ilisfólksins, svo skaltu sem húsbóndi hafa
pað liugfast, að hafa reglu á öllu og pöss-
un á öllu hinu smáa, og mun pig pá sjaldn-
ar vanta híð stærra; skynsamleg sparsemi i
meðferð efnanna pö nóg sýnist vera fyrir
framan höndurnar gjörir pað að verkum að
skorturinn kemur seinna, og kannske ekki,
og fara sem hyggilegast með tímann, og
nota vel og nákvæmlega allar smá stundir.
pað er og gott að hafa mikið að gjöra, pví pað
eykur kapp og áhuga; og nú hefir pú farið
skreiðarferð, pað gjörðurðu rjett, pvi nú er
hentugur tirai til pess.
Sv: f>að er í fyrsta sinni sem jeg hefi
faríð pessa leið, og pykir mjer hún vera drjúg
og fiski kanpin par ! pau pykir mjer vera bág.
f>ú sjer nú parna baggana á rauðu hryss-
unni.
G: Já! heldur sýnist mjer hún grettin
ísan sú, og gott ef pað verða 7. fjórðungar
pegar heim kemur; en jeg held mjer purfi
ekki að bregða við pó pú segir mjer af reis-
unni, pú segir mjer valla annað en pað sem
jeg veit áður bæði fyrir egin reynslu og ann-
ara frásögn; jeg er nú búin að fara í 30 ár
til fiskikaupa, og verður mjer nú í nokkur
undanfarin ár Vs ódrjúgari öll mín vara en
áður, pað sem jeg læt fyrir fiskinn, og ‘Ig
ódrjúgari til búsílags pað sem jeg kaupi ept-
ir vættatali en áður var tiljafnaðar, oghefi
jeg pó alltaf sömu vöru, pá átti jeg.stöðuga
skiptavini meðan peir bfðu, og bæði var jeg
ánægður við pá og peir lýstu ánægju yfir
skiptunum við mig, nú er eins og enginn
geti verið vel ánægður við mig pó jeg sje
að leitast við að slcipta vel við pá, Jeg er
vanur að hafa feíti fyrir helminginn, smjör
og tólg, en óætt fyrir hitt og stundum nokk-
uð af peningum, áður fjekk jeg 3/4 af vel
hörðum porski og V* af ísu og pá 9 fjórð-
unga í isuvættina. En hvernig gekk pað nú
fyrír pjer?
Sv: |>egar jeg kom á plássið ogpekkti
engan mann hugsaði jeg helzt um að finna
mannúðlegt viðmót, en mjer virtist par hver
öðrum líkur, peir sögðu að nógir biðust peim
kaupendur, og var pó eins og peir vildu vita
hvaða vöru jeg hefði að bjóða, jeg nefndi
smjör, tólg og ýmislegt fieíra af ætu og sitt
af hverju óætt, sem jeg meina sjóarmaður-
inu hafi pörf fyrir, peir spurðu mig eptir
peningum. og einn gaf sig á tal við mig og
ljet liklega að liðkast mundi til um kaupin,
mjer væri óhætt að leysa upp plögg mín, og
pá komu nógír áhorfendur, og virtist mjer
sem peir mundí gleypa allt ineð augunum
en var ekkí á orðum peirra að heyra að
peir væri purfandi fyrir neitt af pvi sem jeg
hafði að bjóða, pvi, sögðu peir: „nógir koma“
En mjer flaug í hug pað sem eitt afskáld-
um lands vors ljet sjer um munn fara um
pess háttar menn fyrir meir en 100 árum
síðan: „Soltinnar arnar gaulandi garnar
gnýr í peim Iætur“, og pó var eins og jeg
væri að sýna peím sorp, á móti gullvægri
vöru, sem peir svo kölluðu ; mest furðaði mig
pó pegar jeg sá fiskiföng peirra, jeg sá varla
porsk, ísuna eins og hún var, máttí jeg
kaupa, hnitvegna væ.tt, fyrir 2 fjörðunga
smjörs, eða 2*/» fjörðung af tólg, hverju 5.
fiskvirði mátti jeg sleppa af vöru minní 14
krónur S peningum ljet jeg fyrir 1. vætt, til
að komast að nokkrum kaupum, pað var að
mestu porskur, en pó engan veginn góður
eg ekki vel harður, og yfir höfuð ájegvíst
að pund vantar uppá hvern fjórðung pegar
heim kemur ef jeg fæ ekkí regn á leiðinni,
en víst pótti mjer, að mjer virtist að peir
væri ekki vel ánægðir með pessi skipti, þvi
„nógir koma“ sögðu peir, og hugsaði jeg
par ætti við, pað sem pú sagðir stundurr
að sjaldan mundi ánægja fylgja okri.
G: f>etta kannast jeg allt við, og pví
befi jeg sjeð pesskonar skipti í preföldum
skilningi órjettvís. Eyrst er pað, að allt pað
vænsta af aflanum láta peir í kaupstaðinn
en isuna og úrkastið selja peir sveitamönn-
um eins dýrt og pað væri góður porskur og
par á ofan fella peir flest pað sem þeir t,aka
á móti. En pað sem setur kraptinn i
aðferð peirra er pað, fyrst fiskeklan seta
verður pví tilfinnanlegri, fyrir pað aðallthiil
vænsta af aflanum er látið í saltið, annað
eptirsóknin úr sveitunum sem er æ hin sama
eptir fiskinum fyrir hinar pörfustu og beztu
vörur fyrir sjóarmanninn, og pað veit hann
að hann parf par ekkert fyrir að hafa og
af pessu tvennu leiðir hið þriðja, að allt
kaupsamningsvaldið verður pegar svona á-
stendur öðrumegin, en öll eptirsóknin, og ef
jeg má svo segja þörfin! hinu megin, og mun
pá vart að búast við rjettsýnum kaupum,
utan sá hafi göfugt hjarta sem fyrir kaupi
situr og ko't na setur, en hugsi ekki mest
um pað, hvað hann má sem mest vinna í
spilinu af sínum meðbróður og náunga.
J>að vakir fyrir mjer en, sem gamall
maður sagði mjer í seinasta sínni er liann
kom til min skömmu áður en hann dó. hann
var pá venju framar viðkvæmur í hugsun-
inni, og angurblíður í viðræðum sfnum, jeg
hafði opt skemtun af að tala við hann, pví
hann var bæði glaðlyndur, og vel greindur
nærgætinn og eptirtektasamur, og pað reyndi
jeg að hann var forspár jegveitekki hvert
pú manst eptir honum R......... hann kom
pó þegar pú varst hjá mjer en pú varst pá
ungur. t petta sinn sem jeg minntist á,
sagði hann mjer margt sem pá var ókomið
fram, hann hafði ljósa hugmynd um verzl-
unar einokunina en mjer kom pá í hug að
veröa mundi. og pað sagði hann að maðkað