Norðanfari - 04.02.1885, Blaðsíða 2

— 14 —
sig lmappn, bæta smágðt, — purka sokka
sína úti pegar purt veður er, en hætta við
að koma pessum og öðrum pvílíkum snún-
ingum á kvennfólkið — og umfram allt ættu
pær alveg að losast við petta gamla skóstög-
unarverk, pvi eins og jeg opt hef sagt, ættu
menn að leggja niður pessa gömlu hráskinns-
skó, en hafa trjeskó eða stígvjelaskó. — Eink-
um ættu bænclur að sjá um að kvennfólk,
sem parf að raka í vætu hefði heita og rúm-
góða stígvjelaskó.
Svo ættu vinuukonur að hafa nægan
tíma til að pvo og bæta föt sín og annara
svo að pær ekki purfx að brúka frítimana,
svefntímana og sunnudagana til pess.
Hið þriðja, sem gjöra jþsirf cr að
meimta kvennfólkið betnr. Eins og jeg
sagði, pá stendur kr.uplægð og ófrelsi peirra
mjög í vegi fyriT að pær geti nokkuð mennt-
að sig sjálfar. |>að má búast við að kaup-
hækkun og frítímafjölgun komist seint á, á
meðan vinnukonur ekki geta boðið byrginn
nógu duglega, pví húsbændur og húsmæður
munu segja: «Okkur dettur ekki í hug að
láta vinnukonur hafa neitt meira kaup eða
fritíma en um er samið. Yið viljum hafa
sem mestar vinnutekjur og sem minnst út-
gjöld. Á meðan nokkur líkindi eru til að
vinnukonur fáist með gömlu kjörunum pá
látum við pær hafa pessi kjör». |>essi svör
eru ekki mjög Ijót, pví pau eru svo eðlileg.
— Sjerhver hugsar optast mest um sinn eig-
in hag, hvort heldur hann er hjú eða hús-
bóndi, æðri eða lægri. — En eiginhagurinn
neyðir mann líka til að hugsa um aðra, og'
ssxniiast Ixjer orö «Auðfræðinmir», «að
liagur allra er hagur sjerhvers», — pað
er hagur húsbænda að hjúin sjeu sem ánægð-
ust, — pað er hagur hjúa að pjóna góðum
húsbændum með dyggð. — |>að er hagur
karlmanna að kvennfólkið sje ánægt með pá
og með stöðu sína. — |>að er hagur bónd-
ans að eiga hrausta, glaða og menntaða konu.
J>essvegna er pað karlmanna sjáifra eig-
iu hagur að gjöra allt, sem peir geta til að
mennta kvennfólkið. Auk pess að láta pær
hafa meira kaup og minni vinnu ætti að
stofna stóran kvennaskólasjóð,
fjölga kvennaskólum eins og mögulegt er og
veita stúlkum ekki að eins ókeypis kennslu,
heldur einnig láta pær hafa sjerstaka
ölmu'su alveg eikns og ásjerstað
við latínuskólann. Gætum að pví
Björn.
Mikill bölvaður erkifantur er pessi fæknir
að snuða svona sárveikt fólk. Æ!æ! Eng-
ann læknir, engin meðöl.
Sæka.
Ætlarðu að drepa húsbóndann fjárans
lufsan!
Friðrik.
Skammastu pín Sæka og pegjuðu
Sæka
Ertu nú orðinn húsbóndi líka? J>eir
ætla að fara að fjölga hjerna í Firði.
Friðrik.
J>að má til að fá meðölin og borga pau,
pað er ekki betra að kveljaat svona. Jeg
skal pá borga pau.
Björn.
Mikíl útgjöld eru petta. Jeg held að
petta lítla, sem jeg á ætli að fara á einum
einasta degi. Taktu dalinn Manga mín! úr
kistlinum mínum. Nú held jeg að mjer skáni
Lækrxirinn (tekur glas úr tösku sinni
og fær Friðrik).
Her har De Opium. Han skal tage 16
—20 Draaber í lidt Yand med det samme
og hvis det ikke duer da 25—30. Farvel!
alle! Farvel!
feikna fje, sem fer til latínuskóla, prestaskóla,
gagnfræðaskóla, búnaðarskóla o. s. frv. J>að
skiptir xnörgum púsundum króna. Á árun-
um 1880—81 fóru 105,500 krónur til mennta-
skóla fyrir karlmenn, en að eins 5,800 krónur
til að mennta stúlkur. En hversu sárlítið fje
er pað ekki sem kvennaskólunuin er veitt!
pær hafa pó sörnu þðrf og sama rjett til að
menntast og karlmennirnir. J>að dugar ekki
að segja, að pær sjeu nú ekki ætlaðar til pess
að verða embættismenn og að skólarnir sjeu
einmitt ætlaðir til pess að búa til embættis-
menn. Nei, pví skólarnir eru einnig ætlaðir
til pess að veita almenna menntun. Og margt
er kennt bæði álatínu- og prestaskólanum og
eíns á háskólanum í H ö f n, sem ekki er
nauðsynlegt vegna embættanna sjálfra, enn
sem pó felur í sjer gagnlega menntun. —
Og pótt embættisfýsnin jafnan sje og verði
aðalhvötin til að ganga á skóla pessa, pá á pó
menntaástin að vera, að minnsta kosti, önn-
ur aðalhvötin. Sjeu pessir svo nefndu lærðu
og menntuðu menn nokkuð gagnteknir af ást
og lotningu til fræða peirra, er peir hafa lært,
pá er leiðinlegt fyrir pá að eiga konu sein
ekkect skilur í fræðum pessum og hefir enga
ánægju af peim. J>eir eru pá í andlegum
skilningi ógiptir og einmana. En hvaðerjeg
að segja — margir læra bara til að fá em-
bætti ogtilað heita læi'ðir, en hafa sjálfir enga á-
nægju af pví sem peir hafa lært, heldur verða
leiðir á pví og selja fræðibækurnar óðara en
peir sleppa úr skóianum, kaupa sjer síðan
rómanarusl til að lesa. J>vílikum pilturn,
stendur víst á sama pótt konur peirra sjeu
ekki hrifnar af alinennutn fræðigreinuin! En
vonandi er að pessháttar menn sjeu fáir og
fækki óðurn eptir pví sem öll framför vex.
Væri konur menntaðra manna jafnmennt-
aðar og peir, pá mundi pað hafa beztu áhrif
á heimilislífið og audríkis og fegurðarblær
mundi breiðast út yfir pað. (Niðurlag).
Úr brj efi
frá
herra Jónasi Jónssyni barnakennara.
(Framhaid; sjá ur. 5—6 1885).
Sýsla sú eða umdæmi er við búum í heitir
Mushoka, en sveitin eða hreppurinn Cardwille
og heyrir undir fylkið Ontario í Canada. Bær
sá er sveit þessi sækir verzlun sína tíl heitir
Sæka.
Farðu til fjandans kalltuska.
Friðrik.
Jecr má til að segja peim tilvegar upp
á skarðið.
Björn.
J>ví er maðurinn svona í málfærinu?
Friðrik.
Hann er danskur.
Björn.
J>ví er danskur maður látinn vera að
meðhöndla meðöl hjer á íslandi?
Friðrik.
Hann er að ferðast um til að iækna.
Margrjet.
J>að er bezt að gefa honum undir eins inn.
Friðrik (tekur glasið og telur 18
dropa í spón og gefur Birni inn).
Björn.
J>ú mátt til Friðrik að fylgja læknis
fjáranum annars verðuin við að sitja með
hánn í nött.
Friðrik
Jeg skal fara og visa peim leiðina, peir
eru víst f'ram í siofu að tala við pá par.
Hosseau og myndaðist hann fyrir fám árum
og stækkar hann árlega og myndi stækka
taisvert meira, lægju járnbrautir að eða frá
honum, til að gjöra samgöngur ogvöruflutn-
ing greiðari, því þá byrjar fyrst það verulega
samgöngu- og viðskiptalíf manna. En það
kvað nú vera í ráði, að leggja járnbraut fyrir
austan bæ þenna, gegnum skóginn á eina
síðu. Aaðrasíðu gengur gufubátur á hverj-
um degi með flutning og ferðamenn að bæn-
um yfir vatn eitt. vogskorið, sem bærinn ligg-
ur við, og kemur bátur þessi við á mörgum
stöðum og bæum á leiðinni. Hjer eru að-
eins uú 5 búendur íslenzkir, hitt eru enskir,
skozkir og ein fjölskylda þýzk, sem jeg veit
um inní skógnum. Eru þeir allir nýbyggjend-
ur og lifa á akuryrkju og skepnurækt. Komu
þeir hingað fyrst bersnauðir og áttu ekki
einusinni skýli yfir sig, tóku síðan stjóruar-
land, sem fæst að kalla gefins, 100—200
ekrur (giptir taka 200 en ógiptir 100 ekrur)
ei skal verða lögleg eign þeirra að 10 árum
liönum, ef þeir koma upp forsvaranlegu íbúð-
arliúsi á Ióðinni og rækta og plægja 15 ekr-
ur á landinu undir akuryrkju. Jeg spái þvi
að íslendingum heima pætti það harðkeypt
i meira lagi að byrja lijer búskap á þenna
hátt fyrir fátækan fruinbýlitig,— þar sem sveita-
búskapur heima er ekki nema vanakák og
hálfverk við það, sem ætti og mætti vera—og
pess utan fyrir bráðóvana íslendinga, er ekki
þekkja áður neitt til þeirra starfa, að böggva
stórtrje í skógi, máske frá 50 -60 feta há, og
ftá 1—1 x/2 alin á þykkt, að þvermáli að neð-
an, það gjörir sig ekki sjálft; síðan er kveykt
í öilu saman þá víst svæði er höggvið, sviðna
þá stóttrjen utan, en limar, smágreinar og
grasrót brennui', en askun verður aptur að
frjófe ni fyrir sáðtegundirnar. Síðan eru stór-
trje þessi dregin saman af uxum í hlaða eða
kesti, sem kallað er að „logga“ svo eraptur
kveykt í kesli þessum, svo hann brennur til
kaldra kola. J>vílíkt úrval margháttaðra trjá-
viðartegunda er íslendingar keyptu víst dýr-
um dómum, ættu þeir kost á því, það er
birki, brenni, greni, fura (pair), sem eru hin
stærslu trjen og stjórnin áskil sjer ti! . f-
nota, þá lóðir eru afhentar, nema það, sem
bóndi þarf sjálfur til heimilisbrúkunar og fær
hann þó af arði þess allt að þrtðjungi þi
selt er. J>etta eru þau einu trje, sem keypt
eru til sögunarmylna er búa ti! úr þeim borð
viðinn til húsagjörðar og fl. Slíkan boiðvil,
Björn.
Mig fer að sifja.
Margrjet.
Jeg parf að skreppa fratn til að hjálpa
lienni Cunnu greyinu! hún er ein við allt
þetta gesta stjauk.
Björn. (sofnar).
Friðrik.
J>að er óhætt fyrir okkur að fara fraiu
meðan liann sefur. (,J>au fara öll).
F i m iu t a s y n i n g
Björn (sofandi).
(þegar pau eru farín fyrir lítilli stunda
fram, kemur svipur að rúmi Bjarnar og
sveimar kringum pað stuudarkorn. Svipu1"
pessi sýuist vera í hvitum möttli skósíðutm
Svipurinn sýnist srnátt og smátt lúta niðmj
að Birni, sem pá raumlar orðog orð ástangl1
Eptir lítinn tíma sveiraar pessi svipur
á braut. Litlu eptir fær Björn hósta
vaknar, í pvi koma pau B’riðrik og Margrjef’
Mjög er þá a£ Birni dregið.