Baldur - 02.02.1869, Blaðsíða 2

þegar sóttia er komin í þá, því vib þaþ getor hin vægasta mislingasótt
orþií) mjög illkynjnþ og hættnleg, eins og dæmi hafa verií) til í hinnm
undangangandi mislingasdttum hjer á landi. f>á ber og brýn nanþsyn
til aþ vernda sjdniua fyrir allri sterkri birtn, og ættn mislingaveikir sjúkl-
ingar þess vegna heldur a& hafa nokknb skuggsýnt á sjer, e&a hafa skyggni
fyrir augunum. Me&an súttin er sem megnust í þeim ættu þeir ab eins
aþ nærast á hafur- eí>a grjóna-seybi, nýmjúlkur-mysn, eþa þnnuri grasa-
mjúlk mei) kandissykri í. Hafl þeir haft tregar hæg&ir á&ur súttin
kom í þá, er rjettast aí) gefa þeim ijett opnandi mefcal t. a. m. laxer-
olíu, eea sem svari einu til 2 lú&um af laxersalti e&a glaubersalti, sem
sje látiþ renna í hálfum pela af voigu vatni, og má ítreka þetta tvisvar
sinnum, ef súttin er mjög stríb; líka er þá gott af> gefa þeim vib og
vib „mixtnru" ef)a 6Úttarblöridu meí) saltpjetri í, og má haua tilbúa á
þann hátt, ab menn taki svo sem svari 2 lú&um af brjústthes-jurtum,
helli þar á vænum pela eþa allt ab mörk af sjú&andi vatui og láti vatn-
íb standa á jnrtunum unz hálf-kalt er orbií), sýja síban lögiun frá í
gegu um þunnt Ijerept eba „thesi“, og láti svo bráflna í honum svo sem
svari einu lúbi af saltpjetri og álíka mikiu af sykri. Af þessu seyfli e&a
tevatni má nú gefa eptir aldri minui eba stærri matspún annauhvern
tíma.
þegar mikil brjústþyngsli fylgja mislingasúttinni meb tíbum hústa,
og þeir vilja eigi koma út á fjúrþa degi eba vif) byrjun ðmmta dags,
eí)a eru á annaf) bor& mjög dauflr á lit, þá er opt gott af> gefa eitt-
hvert mefial, sem verkar á hörundifi, og má til þess nefna bæf)i Cam-
phorubrennivín, Camphorudropa, efa þá hvafi helzt mefal þaf>, er Minders-
spiritus heitir, og roá af honum gefa eptiraldri 20 til 40 til 60 dropa í
vatni þrifja hvern tíma; um sama leytif er og gott af) leggja volgan
bakstur ábrjústif, vættann í ediki, svo af) höruiidif roí)ni lítif) eitt uudan,
hvar vif) misiingarnir opt koma út, og sje þá hætt bæfi vib baksturinn
og dropana 24 tímum eptir af) þeir eru útkomnir.
þegar mislingasúttinni fylgir tak frá byrjnn hennar, þá er bráf)
uaubsyn ab leita iæknis, ef kostur er á; en nái eigi til hans, þá er eigi
áhorfsmál af) ieggja kaldan bakstur á brjústif). Slíkir kaldir bakstrar
hafa undir þessum kringumstæfium opt égæta verkun, eins og reynslan
heflr sýnt hjer í ýmsum taksúttum, og heflr Prof. Bartel í Kiel og svo
sjef) aokib gúfia verkon af þeim í mislingum meb taksútt. þeir skulu
vif) haffir á þann hátt, af menn taka svo stúran dúk, af hann nái tvö-
faldur yfir allt brjústif, væta hann í köldu vatni ogviuda svo úr honum,
af eigi renni vatnif nifur í rúmif efa um hinn sjúka, en sífan sje
utan um þennan dúk lagfur annar þurr, svo af hinn voti liggi þjett af
brjústinu, og á allajafna af skipta þessum votu dúkum þegar þeir fara af
verfa þorrir. Y'ir höfuf eru slíkir kaidir bakstrar ágætir í öllum bráfum
búlgusúttum, hvort heldur er lungnabúlga, barnaveiki efa inniflabúlga;
og langtum úhultari og hættuminui, en hinar miklu blúftöknr, er opt geta
veiklaf sjúklingana um of.
þaf ber eigi svo sjaldan vif, af hústi sá, sem mislingunnm fyigir, er
mjög leifur, einkum á börnum, og er þá einkargott ráf af láta heita
gufu vif og vif leggja um herbergif hvar þau liggja á núttunni, og má
gjöra þaf á þann hátt, af menn hella sjúfaudi vatni í fötn efa stamp
og láta standa á núttuuui vif rúm hins veika; ieggur þá gufunni um
herbergif, svo af audrúmsloptif verfur mildara og hústinn þar vif væg-
ari. Diacodsaft, gefin í teskeifatali tvisvar efa þrisvar á dag, og volgir
bakstrar á brjústif eru og gúf meföl vif honum.
þegar mislingaveikin verfur rotnnnarkend (nervns) er hún eigi ann-
ara, en lækna, meffæri, og bágt af gefa reglur vif slíku afbrigfi hennar,
nema meun viti, hvernig ástatt sje fyrir sjúklingi og hvernig súttin hagi
sjer í þaf efa þaf skiptif. Jieim sem oigi ná til læknis, viljeg ráfa til
af brúka sem minnst mefalakák, en láta sjer nægja mef af nærasjúkl-
ingiun vel, og gefa horium sem svari hálfurn til heils pela á dag af gúfu
víui; blúfbergstevatn er og alljafua úholt af vifhafa undir slíkum kring-
umstæfum, og eins má og gefa hofmausdropa útt og tíft, ef til ern, í
vatni efa á sikri.
þaf ríf ur öllum mjög á því, sem mislinga hafa haft, af varast inn-
kuls og allan súg, jafuvel eptir af þeir eru komnir á fætur, því annars
má illt af því hljúta.
Augnaveiki efa sjúndepra sú, sem opt vill lofa vif sjúklinga, er þeir
eru komnir á fætur, þarf sjaldan neinua ráfa vif, eiuungis verfa meun
af varast af reyna eigi of snemma á sjúnina.
Reykjavík dag 16. Jan. 1869.
J. Hjaltálín.
f
Sjera SIGURÐCR SÍVERTSEN.
(Samanber „Baldur“, 1. ár, 10. blaf).
Fáir sáu
fagran apald
geðþekkari gróa,
eða blíðlegar
breiða greinar
móti heilögum himni.
Skorti hvorki'
skraut nje þroska,
lífsyl, Ijós nje vökva;
vantaði fátt,
að viður sá
lofsæll og landsprýði yrði.—
Svo varstu, Sigurður! —
Svífur mjer að hjarta
eigi á brottför svo bráðlega«.
»l,að þykir mjer og all-líklegt», svaraði Don Gil, «og
jeg vona, að ykkur takist það. Nú sem stendur er það
mesta óskaráð, &ð láta hinn fagra gest vorn ekki fara, með
því að Karlungar1 sitja á veginum milli Meranda og San-
tander, og er því hin mesta mannbætta, að fara um liann.
]?að eru ekki meira en B dagar síðan, að þeir heptu ferða-
manna-hóp einn, sem þeir hafa annaðhvort rænt eða haft
með sjer upp í íjöllin, og ætlað sjer að þröngva til, að
gjalda lausnareyri.
Nú var farið að tala um hryðjuverk þau, sem unnin
voru í borgarastyrjöldinni, og ránskap Karlunga. Don Gil
hafði einmitt sama morgun komið til Santander, og hafði
fengið þar ýmisleg tíðindi; tók hann nú til að segja frá
því, er hann hafði lesið í frjettablöðunum frá höfuðstaðn-
1, Svo nefudust þeir, sem fylgdu Don Carlos í valdastyrjöldinui á
árunum 1832—40.
um, og sömuleiðis frá lausafregnum um hryðjuverk upp-
reistarmanna. Iívennfólkið hlýddi á sögu hans titrandi af
ótta, en með mestu atbygli, eins og þess er jafnau vandi,
er sagðar eru hroðalegar sögur. ímyndunarafl þess æstist
og efldist ávalit meira og meira, svo að þeim þótti bráðum,
sem þær væru sjálfar staddar í hættum þeim og skelfingu,
er þær heyrðu sagt frá, og var eigí laust við, að hrollur
færi um þær, unz sögumaður loks hætti, er hann hafði
sagt frá nokkrum stórkostlegum hryðjuverkum, er framin
höfðu verið í Aragoníu, því að hann ímyndaði sjer, að þær
mundu þá vera búnar að fá nóg. Síðan tók hann mais-
blað eitt, vafði því snyrtilega utanum tókbak, og kveykti síð-
an í; var það vandihans, að reykja þesskonar vindil, áður
en hann gengi til hvílu.
»Guðisje lof«, mæltifrú Mendez loks eptir langa þögn,
hafði konuskepnan verið að hugleiða það, er hún hafði
heyrt sagt frá; »guði sje lof! í þessum kyrrláta ognæð-