Gangleri - 08.07.1871, Page 1

(iANGLEUI.
£. ÁI5. AKUllEYKI 8. JllLÍ. 1871. M 1?.—1«.
— Á amtsfundi þeim er haldinn var á Ak-
ureyri 15. og 16. f. m. voru samdar tvær
bænarskrár til alþingis, áhrærandi stjdrnarbót-
armál vort. Önnur bænaskrá þessi er svo
snoturlega samin og á svo góöum rökurn byggö,
aö oss þykir vert aö taka hana í blað vort,
en af hinni látuin vjer oss nægja aö taka
niðurlagsatriðinn.
*
I.
Það er nú oröið þjóðkunnugt hjer á landi,
að iöggjafarþing Dana hcfir á næstliðnum vetri
sainið lög uin sambandið milli Danmerkur og
islands og aö konungurinn heíir staðfcst þessi
lög 2. jan. þ. á. En í setningu laga þessara
höfum vjer íslendingar eigi fengið að taka
þátt, ekki einu sinni í saineiningu við Dani á
sameiginlegu þingi, og því síður á sjerstöku
þingi í landi voru, eins og vjer þó ciguin bæði
náttúrlegan og iöglegan rjett til , bæði eptir
alþingislögunum og sjer í lagi ejrtir konungs-
brjefi 23. sept. 1848.
Á þvf tuttugu og þriggja ára tímabili,
sem liðið er síðan hinn sameiginlcgi konung-
ur Dana og íslendinga lagði niður alveldi það,
er hann haíði áður, hefir jafnan komið fram
sú skoðun frá danskri hálfu, að vjer íslend-
ingar eigi værum sjerstök þjóð , heldur hluti
hinnar dönsku þjóðar, að lsland, ættjörö vor,
eigi væri sjerstakt þjóöiand, heldur hluti Dan-
merkur, að vjer og land vort með öllu, sem
þar til lieyrir, eigi væri sjerstakt þjóðíjelag
eður ríkisfjelag, heldur einn hluti Danaveldis.
i*ar í móti höfum vjer sjálfir álitið oss sjer-
staka þjóð með sjerstaklegu þjóðerni og land
rort sjerstakt land mcð sjerstaklegum lands-
háttuin, og ásigkoinulagi. Vjer höíuin álitið
að vjcr værum og hefðum æfinlega verið
sjerstakt ríkisljelag með sjerstökum lögum og
Jandsrjettindum. Vjer höfum álitið aö ísland
stæði og hlyti að standa í líku sambandi við
Danmörku scm Noregurstendur við Svíjijóð. Af
þessum ágreiningi milli Dana og vor uin undir-
stiiðuatriði Iandsrjettinda vorra helir leitt hinn
afarlanga drátt á þvf, að vjer fengjum ráöið
stjórnarskipunarmáli voru til lykta.
í*að er þó kunnugia enn svo, að vjer
þurfum hjer að fara uin það mörgum orðum,
aö land vort var fvrst, eptir aö það byggö-
ist, uin nærri fjórar aldir frjálst ríkisfjelag eða
ríki, án þess það væri f sambandi við neitt
annað ríki. Síðan hcfir það verið sambands-
land ýmist Noregs eins, eða bæöi Noregs og
Danmerkur, ellegar allra hinna þriggja ríkja
á Norðurlönduin í einu, og nú að síðustu
Danmerkur einnar. Engin þjóð hefir nokkru
sinni lagt land vort undir sig ineð her-
skildi; aldrei hafa íslendingar, hvorki viljugir
nje nauðugir afsalað sjer rjetti sfnuin til að
vera þjóðfjelag eöa ríkisíjelag fyrir sig, og
aldrei liafa þeir gjörzt hluti annars þjóöveldis,
livorki Noregsveldis, Svíaveldis, nje Dana-
veldis, þó þeir Iiafi verið bandaþjóð allra þess-
ara Jijóða á Norðurlöndnin. l’etta er kunn-
ugt öllurn þeiin, er þekkja söguna, og við þetta
kannast allir þcir, cr sannleikanum unna, hvort
heldur þeir cru innlendir eöa útlendir. þó
vilja nú Danir, bandainenn vorir, neyta afls-
inunar við oss, fámenna og fátæka þjóð; þeir
vilja af einræði sínu og ineð ójöínuði setja oss þau
lög, að vjer skulum nú verða og hjer eptir vera
einn hluti Danaveldis. En vjer
— 45 —