Tíminn - 24.09.1873, Blaðsíða 1

'TÍMMMW*
2, ar. Reykjavik, 24. sept. 1873. 22. blað.
(>^r* í síðasta bl. «Tímans» er «Mannamunurinn»
auglýstur á 88 sk., en á að vera 80 sk.
— PfiBtskipib „Díana“ fór hjeban aptur 5. þ. m. Met) því
tók sjer far fjóldi manna. Til Kmh. þessir: herra Jón Sig-
nrtisBon alþ.m. met> frú Binni, Björn Jensson (rekt. sál.), Hall-
grímur Melsteb og Kikkard Olafsen, stúdentar. Hrólfnr Arpí,
stúd frá Uppsúlum. Jón Finsen frá Kmh. Kaupmennirnir:
Daniel Thorlacins, Lefolli og Ag. Tbomsen Jungfrú þúra
Pjetnrsdóttir bisknps, Anna Pálsdúttir Melstet) og dúttir Le-
folli kanpmanns. 4 formenn, er vorn hjer í snmar fyrir inn-
lendnm þyljnskipnm. Til Bretlands: Búkavóríior, kaud. theol.
Jún A Hjaltalín meí frú sinni, og Júmfrú Elín Thorsteinsen; frú
S. Einarsd., kvinna E. Magnússonar kand. og búkavartlar Svein
bjúrn J>. Sveinbjúrnsson organisti. Skáldit) William Morris á-
samtfjelaga hans Mr. Faulkner og 7 Englendingar. TiiAmeríkn:
a, íslenzkir vestnrfarar: 6Íra Jún Bjarnason met) konu 6Ínni
og 2 stúlknm.
b, 2 menn frá Baudafylkjunom, er fertntlust hjer um í
8nmar.
— Afþví að mjer finnst kláðagreinin í «Víkverja»
nr. 14—15 og 16, bls. 58.—60. og 64. í ýmsu víkja
frá sannleikanum og vera í heild sinni með þeim
blæ, að hver sá, sem ekki er vel kunnugur, hljóti
að fá af henni rangar hugmyndir um álit vort fs-
lenzku bændanna á kláðalækningum og dýralækn-
ingum yfir höfuð, leyfi jeg mjer að biðja «Tímann»
að færa lesendnm sínum eptirfylgjandi athuga-
semdir.
f»egar kláðinn fyrst kom hjer upp haustið 1856,
var hjer í landi að eins einn dýralæknir, sem ekki
hafði þó fengizt við lækningar að mun, heldur
stundað járnsmíði. |>að sem hann átti við skepn-
ur t. a. m. að gelda hesta, fórst honum yfir höf-
uð lakar en ólærðum íslenzkum bændum. Þessi
læknir og landlæknir Hjaltalín, sem hefir lært að
lækna menn, skoðuðu fyrstir hinar fyrstu kláða-
kindur, og kölluðu kvillann vanaleg almenn óþrif.
|>essu var trúað og kláðinn fjekk nóg og gott næði
til þess að aukast og margfaldast. þegar kláðinn
hafði dreifzt yfir 5-6 fjármargar og víðlendar sýslur,
allt var komið í óefni, og bændur, sem stóðu uppi
i vandræðum meðala- og læknalausir, voru farnir
að skera úr kláðanum; þá tók nú valdstjórnin fyrst
til starfa, og sendi til landsins 3 (segi og skrifa
þrjá) dýralækna. Einn þeirra var eigi fróðari en
svo, að hann sagði að hryssur eldri en 14 vetra
gætu ekki átt folöld, en íslenzkar hryssur eiga þati
jafnvel fram yfir 20. Hinir tveir voru vfst vel
Iærðir, en það var hvorttveggja að starfsvið þeirra
var víðlent, enda fóru lækningarnar ekki betur, og
þó víst lakast þar sem ráðurn þeirra var rækilegast
hlýtt. Á Ytrahólmi á Akranesi hjer um bil strá-
fjellu í kuldakasti um sumarmál 70 ær, er þar
höfðu settar verið á vetur og með þær farið í
einu og öllu eptir fyrirsögn læknis, og þær aldar
allan veturinn á töðu og bezta útheyi. Á Hóli í
Lundareykjadal, þar sem læknir þó einkum hafði
aðsetur og eptirlit með lækningunum, fór þó enn
lakar. Enda játuðu þessir menn,— annar var norsk-
ur —, að loptslag og allt ástand hjer væri svo frá-
brugðið því, sem þeir hefðu vanizt, að hjer þyrfti
í mörgu aðra aðferð. Siðan þetta hafa islenzkir
bændur víða og margopt læknað kláðann, og það,
að Norðlendingar, Mýrasýslubúar og mestur liluti
suðuramtsins útrýmdi kláðanum með hnífnum, er
engan veginn sprottið af f>ví, að menn álitu kláð-
ann yfir höfuð ólæknandi, heldur að ástandið hjer
mundi gjöra lækningar torsóttar. f>etta álit hinna
fáfróðu íslenzku bænda hefur nú hinni hávísu
kláðastjórn þóknazt að staðfesta, því enn hefur
henni ekki tekizt að sigra kláðann á því þröngva
sviði, er bændum hefir tekizt að halda honum á
með niðurskurði og vörðum, og hvernig mundi þó
hafa farið, hefði hann komizt um allt land eins og