Víkverji - 09.01.1874, Qupperneq 2

u
aldrei við konu kendr og aldrei bragðaði liann á-
fenga drykki, og hofir hann í flestu verið einhver
inn einstakasti konungr, er nokkru sinni heflr uppi
verið. pá er hann var sjö vetra, skaut hann tóu,
og á tólfta ári bjamdýr. Hann hafði tamið sig mjög
vib alla hörku og karlmensku, hann svaf um hávetr
undir berum himni, og sveipaði að sér feldinum,
eg sakaði hann hvcrgi. Ifann féllJiá er hann sat um
Friðriksteins kastala í Noregiáöndverðumvetriárið
1718. Hundrað árum eptir dauðaKarlskonungs(1818)
héldu Svíar minningarhátíð hans, og pá var pað, ab
Tegner biskup, ið nafnfræga sænska þjóðskáld, (f
1846) orti kvæði það, er hér er prentað með íslenskri
þýðingu, er Steingrímr Thorsteinson skólakennari
gjörði þegar 1857 (hún er prentub aptan við útleggingu
hans á kvæöinu Axel) og sem hann nú hefir lesið yfir
oglagfært að nokkru. Bragarháttrinn er inn sami, sem
áinusænskafrumkvæði, en nóturnar höfumvér látiö
prenta af pví, aö lagið þykir einkar fagrt, og þó
margir kunni það hér á landi, er það, ef til vill,
sumum aflesöndum VíkverjaókunnugtjOgþá er þeim
hérmeð gefinn kostr á ab læra það. Vérgerum sem
sé ráð fyrir því, að þekldng á nótnasöng nú, er
vér höfum fengið góða kennslubók í sönglistinni' sé
farin að breiðast út um landið, enda er sú þekking
með öilu ómissandi.
Um sama leyti, sem Tegnei' orti áðmefnt kvæði,
gjörði annar maðr í Svíþjóð, er Eiríkr Geijer hét,
háskólakennari í Uppsölum, frábær sagnaritari og
skáldft 1847) kvæði um Karl tólfta(„CarlXII. Marsch
ved Narva“). Eitt erindi í því kvæði er þannig:
Efter hundra áriga skiften
Vaga nalkas till hjeltegriften!
Plána med tárar ut minnes-skriften,
Hur den störste bland Carlar föll!
Alltför stor för den ny-kloka tiden,
Kastad ur fomverlden in i striden,
Svárd för ráttvisan, — okánd for friden,
Tills den för evigt hjelten behöll.
— Stúdentaleikirnir1 2 i Glasgow II. 1.
þ. m. voru leiknir „Hellismennirnir" í annað sinn
2. s. m. tveir- gleðileikir eptir Moliore „Læknirinn
gegn vilja sínum“ og „Neyddr til að giptast", 3. s. m.
Hellismennimir í þriðja sinn, 4. s. m. „Hrekkjabrögð
Scapins" í annað sinn og leikr eptir Moliere, er
nefnist „broddlóumar", 5.s.m. „Læknirinn gegn vilja
sínum“ og „Neyddr til að giptast“ í annað sinn.
í leik þeim er Moliere nefndi: „Neyddr til
að giptast" heflr hann einkum gjört að umtals-
efni þan vísindalega hroka, er algengr var á hans
tímum, og ef til vill eymir enn eptir af. Vér höf-
um áðr tekið fram í blaöi voru, hve mönnum þeim,
1) „Leibarvísir til þekkingar á eöuglistiuui eptir Pitr
Gubjðnsson, Reykjavík 1870“.
2) Auk stfidenta vib lækoa- og prestisóklanu léku
4 heldrimaunadajtr héban úr Reykjavík.
er haf'a fengið nokkra bóklega mentun, er hætt við
að setja hana hærra en alt annað, svo að elckert er
gert úr verklegri reynslu, og þaðþykir mest í varið
að hafa vissa vísindalega skoðun án tillits til þess,
hvort þessi skoðun í rauninni hefir nokkuð að þýða
í daglegu lífi, og þessa kenningu hefir þá Moliere
betr, en nokkur annar hefði getað gert, flutt meö því
að láta heimspeking koma fram, er verör ákaflega
reiðr af því, að maðr hefir dirfst að segja „í. hatts
líki“ í staðínnfyrir „með hattslagi". pessi persóna
og annar heimspekingr, er þykist hafa rannsakað
og prófað alla hluti svo nákvæmlega, og fundið svo
mikið efasamt í þessari veröld, ab hann jafnvel eigi
þorir að fullyrða, að hann sé sjálfr til, svo aö það
verði að kenna honurn þetta með því að berja
hann, hafa þó eigi getað myndað allan leikinn
Aðalpersónan í honum er garnall karl, er hefir
felt ástarhug til ungrar stúlku og beðið liennar.
Hann hefir lengi verið vel efnaðr en eigi viljað
gipta sig vegna útláta þeirra, er hann hefir veríð
hræddr um mundi leiða af kvonfanginu, og nú þog-
ar hann er búinn aö fá jáyröi stúlkunnar, fer hann
að efast um, hvort hann liafi gert rétt. Hann leitar
þá ráða tilýmsra, þar á meðal heimspekinga þeirra
tveggjá, er vér nefndum, án þess að fá nægilog svör,
loksins verðr hann heyrnarvottr að viðtali unnustu
sinnar við ungan niann, þar sem hún segist einungis
vilja eiga karlinn vegna peninga hans. Hann vill
nú segja skiliö við konueíhið, en þá kemr bróbir
hennar og neyðir hann með inni mestu kurteisi, en
þó jafnframt mcð höggum, til að eiga stúlkuna.
„Læknirinn gegn vilja sínum“ á
enikum að sýna fram á hve lilæilegt og afkáralegt
þab sé, að hafa of mikið traust á læknum, hugsa,
að þeir geti læknað alla sjúkdóma, og að alt sé
unnið, þegar maðr hefir náð í einhvern lækni eðr
eitthvert mebal. llíkr maðr, Geronti, vill neyða dótt-
ur sína Lúcindu til að eiga annan mann, en hún
sjálfvill, og þegar húnsér, að hún hefir enginönnur
ráð gerir hún sér upp málleysi. Brúðgumi sá, er
faðir stúlkunnar hafði ætlað henni, segist nú eigi
vilja eiga hana nema hún verði læknuð, og leitar
faðir hennar þá ráða til allra lækna. Enginn af
þeim sér, að þaÖ er uppgeröarveiki, or gengr að
stúlkunni, en gefa ýms ráð, er þó eigi duga, og sendir
nú fabir hennar 2 þjóna sína út tO að finna enn
betri lækni. þeir hitta konu viðarhöggvanda eins‘
er nýlega hefir verið barin af manni sínum, og til
að hefna sín telr hún nú þjónunum trú um, að maðr
sinn sé inn besti læknír, en vilji eigi meðganga
þetta, nema hann sé lúbarinn. þjónarnir finna þar
eptir viðarhöggvandann og eptir að þeir hafa bariö
hann,gengrhannálagiðoglæst vera inn mesti doctor.
Hann heldur langar og flóknar ræður um það, er ýmsir
ágætir læknar hafa sagt um sjúkdóma, og þar eð
enginn skilr, hvað hann segir, enda er þaö alt ó-
skiljanlegt bull, dást allii' að hans mikla lærdómi.