Víkverji - 18.04.1874, Side 3

73
Terslunarfélög, og geta aö mínu áliti hvorki bætt
né spilt fyrir kaupmannavcrsluninni. pau cru að
vísu miklu kostnaðarminni og hættuminni en hin
félögin, en pó fiurfa pau að hafa forstjóra hér og
erindsreka utanlands, sem báðir purfa að græða.
peir menn, sem hafa gengið í possi félög hafa að
líkindum aldrei hugsað sér, að peir með öðru fyrir-
komulagi, gætu fengið vörurnar á fullkomlega eins
hentugan og billegan hátt, nefl. með pví að biðja
einhvern kaupmann að standa fyrir innkaupi og
flutning á peim, o. s. frv.; eg er sannfærðr um, að
flestir inir stærri kaupmenn mundu fúslega taka
þessi störf að sér, og að kostnaðrinn fyrir félags-
menn mundi verða minni moð pessu móti; sömu-
leiðis væri hægra að fá vörurnar fluttar, pegar kaup-
maðrinn gæti notað til pess skip sín, heldr en peg-
ar félagsmenn purfa sjálíir að sjá fyrir flutningnum.
Hættan yrði minni, par eð félagsmönnum yrði hægra
að kjósa sér áreiðanlegan kaupmann hér, heldr en
að fá mann utanlands, par sem peir pekkja ekk-
ert til.
Herra x — y lýsir orsökunum til þess að félags-
vorslunin liefir komist á legg, og lýsing hans er
sjálfsagt alveg rétt. Eg skal eklci neita því, að á
Norðrlandi voru verslunarkostir máske nokkuð karö-
ir, áðr en félögin hófust; en hér á Suðrlandi hefir
á seinni árum verið all-æskilegt kapp meðal kaup-
manna, og álit manna um verslunarsamkunduna er
alvog gripið út úr lausu lopti, og sýna það, að menn
vita ekki um hvað þeir tala. pegar verslunarsam-
kundan var stofnuð afkaupmönnum hér, þávar það
aðaltilgangr þeirra, að hún œlli að verða með-
al tilþess að bœla vcrslunina, ekki einungis
fyrir kaupmenn, heldr lilta fyrir hcendr'
en það mun aldrei hafa dottið neinum kaupmanni
í hug að stofna með henni oinokunarverslun; þetta
lýsir sér sjálft, þegar menn skoða verslunina síðan
samkundan hófst. Enginn getr sannað, að kaup-
monn hafi varið samtökum sín á milli til að gjöra
verslunina ófrjálsari og óaðgengilegri fyrir bændr,
en aptr á móti hefir verslunarsamkundan lcomið
sumu til leiðar, sem hefir orðið þeim til góðs; af
hennar hvötum gafst hingað fyrir nokkrum árum
töluvert fé til að afstýra kallæri. sem þá vofði yfir;
hún licíir optar en einu sinni verið orsök til þcss
að nauðsynjavörur hafa verið sendar lfingað á þeim
tíma ársins sem lítill ábati er í fyrir kaupmcnn að
hafa vörubyrgðir, og hún hefir aldroi notað sér neyð
bænda í slíkum tilfellum, til að útvega meðlimum
sínum ósanngjarnan ágóða, sem þó í öðrum löndum
mundi hafa verið álitið lcaupmannslegt. Tilraun
samkundunnar til að koma betri vöruvöndun á, var
gjörð í góðum tilgangi, og hefði orðið bændum sem
kaupmönnum til góðs, hefði hún fengið framgang.
pað mundi víðast hvar annarstaðar í hciminum
þykja ný ltenning, að kaupmönnum ætti að vera
annt um, beinlínis að gætaað gagni viðskiptamanna
sinna, en sú skoðun mun vera nokkuð almenn hér
á landi og er í raun og veru rétt, því hér á sér
langtum nánara samband stað milli kaupmannsins
og bóndans, með því fyrirkomulagi sem á verslun-
inni er, heldr en í öðrum löndum; það muu því
vera farsælast fyrir báða, að hafa hvor annars hag
fyrir augum í viðskiptum sínum, og eg er sann-
færðr um, að kaupmennirnir hingað til hafa gætt
skyldu sinnar í þessu efni fult eins vel og bændrn-
ir. Menn bera kaupmönnum á brýn, að þeir hati
eigi alt af nægar vörubyrgðir vetrinn yfir, en þeir
gæta eigi að því, hvaða kostnað þetta hefir í för
með sér fyrir kaupmennina, þvl af þessum vetrar-
byrgðum geta kaupmenn naumast selt tíunda part-
inn; hitt verða þeir að lána út, eg það optastnær
upp á von og óvon í mjög óvísum stöðum, því þeir
bændr, sem efiiaðir eru, taka lítið sem ekkert út á
vetrum. Kaupmenn hér við Faxaflóa eiga vanalega
við lok hvei's árs útlenskar vörur fyrirliggjandi fyrir
220,000 til 250,000 rd.; þar að aukieiga þeirúti-
standandihjá bændum frá 150,000 til 200,000 rd.
og þegar tekið er tillit til þoss að útflutningrinn af
íslenskum vörum frá Faxabugtinni í góðu meðalári
eigi hleypr hærra en 4 5 0,0 0 0 til 5 5 0,0 0 0 rd., og
optast töluvert minna, þá finst mér enginn geta láð
kaupmönnum, þótt þeir séu ófúsir til að hækka
ofannefndar upphæðir enn meira. Nái vcrslunarfé-
lögin nokkrum verulegum viðgangi, þá hljóta þau
að hafa áhrif á kaupmannaverslunina; kaupmenn
neyðast þá fyrst og fremst til að taka fyrir ölllán,
og þó að þetta mætti álítast sem bót á versluninni,
þá er eg mjög hræddr um, að það mundi koma
bændum illa eptirþví, sem nú til hagar; sömuloiðis
geta kanpmcnn þá ekki álitið sig í neinu skuld-
bundna að taka það tillit til hags bænda, sem þeir nú,
eptir minni þekkingu, opt gjöra. Eg vil því ráð-
leggja bændum, að þeir vari sig á verslunarfélögun-
um, en haldi fast við kaupmenn sína, meðan þeir eigi
geta án þeirra verið, og meðan þessir eigi setja
þeim harðari kosti, en þeir liafa gjört hingað til.
(Niðrl. síðar.
— FJÁRKLÁÐINN. I byrjun martsmánaðar
tóku menn eptir kláða í nokkrum kindum í Sol-
vogi. par höfðu í haust fundist2 kindr með kláða
úr Grindavík, en síðan vita menn eigi, að féið hafi
haft samgöngr við fé ur öörum bygðarlögum. Sýslu-
maðr skipaði þegar 2 bændr í Ölfusi Sæmund á
Reykjakoti og Sigurð á Kroggólfsstöðum, að skoða
féið, hefir það alt nú verið baðað undir þairra til-
sjón, og fanst enginn ldáði við ina siðustu skoðun.
Um aðgjörðir Grindavíkrmanna höfumvérekkertfrétt.
— UmBARNASKÓLANN á Brunnastöðum
höfum vér útvegað oss skýrslu sem vér setjum hér
til að sýna mönnum, að slíkar stofhanir geta þrif-
ist eins vel í sveitunum eins og í kaupstöðunum,
enda er auðsætt að in mesta nauðsyn or til að hafa